Định nghĩa rõ để farmstay tường minh

Đây là chỉ đạo kịp thời của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đối với mô hình du lịch kết hợp trang trại nghỉ dưỡng (farmstay).

Farmstay đang nở rộ, nhưng vẫn chưa có khung pháp lý điều chỉnh và phần lớn các dự án farmstay có nguồn gốc đất nông nghiệp, lâm nghiệp, thậm chí là đất lấn chiếm. Chỉ đạo của Thủ tướng về mô hình này sẽ là động lực để những mô hình farmstay đúng nghĩa phát triển.

Đã có chế tài pháp lý

Việc mua bán theo quy định của Luật đất đai trên cơ sở đất vườn (đất trồng cây lâu năm) được nhà nước giao đất cho người dân địa phương. Theo quy định của Luật Đất đai hiện hành thì chủ sở hữu hợp pháp (cá nhân/doanh nghiệp) có quyền gộp hoặc chia tách cũng như chuyển nhượng các thửa đất đó. Do đó, mô hình trang trại kết hợp du lịch mà trong đó có các cơ sở lưu trú được xây trên đất ở tại nông thôn và đất vườn trồng cây lâu năm, xét về bản chất đã được quy định trong các luật hiện hành.

Trong quá trình vận hành của farmstay, chủ đầu tư, chủ đất (doanh nghiệp) sẽ có thể đứng ra quản lý các mảnh vườn (đất trồng cây lâu năm) kèm nhà ở (đất ở) và trả cho các chủ sở hữu một phần hoa lợi (rau quả) thì đây là giao kết kinh tế bình thường giữa các bên. Đặc biệt trong quá trình vận hành của một farmstay, đơn vị vận hành sẽ phải chấp hành các quy định của pháp luật về lưu trú, phòng cháy chữa cháy, an toàn vệ sinh thực phẩm, thuế... Như vậy, các hoạt động đều đã có các căn cứ luật tham chiếu.

Dù farmstay đem lại lợi ích tốt, dù rất mong muốn nhân rộng mô hình, doanh nghiệp của chúng tôi chưa thể thực hiện. Bởi với mô hình như hiện nay, doanh nghiệp chỉ đóng vai trò là đơn vị tư vấn, quản lý, không phải doanh nghiệp được giao đất để thực hiện dự án.

Thực tế cho thấy, trong thời gian qua, các “điểm nóng” liên quan đến farmstay hầu hết xuất phát từ các mô hình sử dụng sai mục đích đất nông nghiệp, lâm nghiệp, thậm chí là đất lấn chiếm. Có thể kể đến như dự án Lâm Đồng farmstay rao bán các thửa đất kèm nhà gỗ dù vốn dĩ đây là đất rừng.

“Lỗ hổng” lớn nhất của mô hình farmstay hiện nay nằm ở chỗ chưa có quy định rõ thế nào là farmstay và dự án farmstay. Mặc dù, các điểm liên quan đã được đề cập tại các luật khác nhau, nhưng lại không được hiểu và vận dụng một cách tường minh.

Mô hình tốt cần cơ chế hay

Dù còn nhiều tranh cãi liên quan đến mô hình farmstay xuất phát từ một số dự án “bánh vẽ” hay vi phạm các quy định về mục đích sử dụng đất thì theo nhận định của các chuyên gia và doanh nghiệp đang triển khai farmstay thì mô hình này rõ ràng cũng là một hướng đi tốt để phát triển du lịch gắn với phát triển nông nghiệp, nông thôn đặc biệt là tại các vùng sâu, vùng xa một cách bền vừng và hài hòa lợi ích cho tất cả các bên tham gia.

Nếu dự án farmstay sử dụng đất đúng mục đích và tạo ra nhiều giá trị gia tăng thì rất đáng ghi nhận để giúp phát triển du lịch. Đơn cử, Tổ chức hợp tác phát triển Nhật Bản (JAICA) đã triển khai dự án triển khai nghiên cứu phát triển du lịch cân bằng văn hóa truyền thống tại một số địa phương có đồng bào Mường sinh sống. Nếu phát triển được mô hình farmstay, gắn du lịch trải nghiệm với nông nghiệp thì vừa mang lại hiểu quả kinh tế bền vững, vừa có môi trường sạch.

Từ thực tiễn có thể thấy, trong việc thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng về farmstay, điểm chính là phải có cơ chế quản lý farmstay để kiểm soát chặt mục đích sử dụng đất, không để tình trạng dùng đất rừng để trồng rau hay dùng đất vườn để xây nhà, khi đó sẽ hạn chế được các dự án trá hình, trục lợi và lừa đảo khách hàng giúp farmstay phát triển bền vững.