Gửi bình luận
Mặc dù ghi nhận mức tăng trưởng cao nhất so với cùng kỳ trong 5 năm qua, tuy nhiên xuất khẩu cá ngừ Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức mới.
Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, giá trị xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam trong tháng 2 đã cán mốc gần 73 triệu USD, tăng 41% so với cùng kỳ năm 2024, đây cũng là mức cao nhất so với cùng kỳ của 5 năm qua.
Như vậy, tính luỹ kế 2 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu cá ngừ đạt hơn 139 triệu USD, tăng 6%.
Trong đó, xuất khẩu các nhóm sản phẩm cá ngừ tươi, đông lạnh và khô tiếp tục tăng trưởng tốt so với cùng kỳ, tăng 23%. Trái lại, xuất khẩu cá ngừ chế biến và đóng hộp lại giảm 9%.
Xuất khẩu cá ngừ sang các thị trường chính trong tháng 2 phần lớn đều tăng trừ Italy, Israel và Mexico. Đáng chú ý trong tháng 2 này, xuất khẩu cá ngừ sang các thị trường lớn như Mỹ, EU, Canada hay Nhật Bản đều tăng trưởng ấn tượng.
Mặc dù xuất khẩu sang các thị trường đã tăng trưởng khả quan hơn, nhưng bà Nguyễn Hà, Chuyên gia thị trường Cá ngừ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (VASEP) nhận định vẫn tiềm ẩn những thách thức về thị trường năm 2025.
Cụ thể, xuất khẩu cá ngừ Việt Nam đang đối mặt với những thách thức lớn từ các thị trường nhập khẩu chủ lực như EU và Mỹ. “Quy định về chống đánh bắt bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU) tiếp tục là rào cản lớn đối với thủy sản khai thác nói chung, ngành cá ngừ nói riêng. Trong đó, quy định kích thước tối thiểu cá ngừ vằn 0,5m tại Nghị định 37/2024/NĐ-CP vẫn đang khiến cho ngư dân và doanh nghiệp không giải quyết bài toán nguyên liệu. Hoạt động XK các sản phẩm cá ngừ chế biến và đóng hộp đang bị kìm hãm”, bà Nguyễn Hà, Chuyên gia thị trường Cá ngừ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (VASEP) nhận định.
Tương tự, việc Mỹ áp dụng Đạo luật Bảo vệ Động vật có vú ở Biển (MMPA), yêu cầu các quốc gia xuất khẩu hải sản phải chứng minh quy trình đánh bắt không gây hại đến động vật biển và chứng minh những quy định quản lý tương đồng với Mỹ. Phía Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển Mỹ (NOAA) mới đây đã đưa ra phán quyết sơ bộ không công nhận Việt Nam tương đương, và có nguy cơ cấm nhập khẩu nhiều loài hải sản Việt Nam từ 1/1/2026 nếu Việt Nam không có động thái kịp thời.
Ngoài ra, Mỹ cũng có kế hoạch mở rộng Chương trình Giám sát Thủy sản Nhập khẩu (SIMP). Cụ thể, chương trình yêu cầu nhà nhập khẩu cung cấp thêm thông tin chi tiết, làm tăng chi phí tuân thủ.
Với kim ngạch xuất khẩu chiếm phần lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam, quy định của MMPA và SIMP có thể gây ảnh hưởng đến ngành thủy sản, thậm chí đe dọa uy tín và vị thế của Việt Nam trên thị trường quốc tế. Đồng thời đánh tan những kỳ vọng về tăng trưởng xuất khẩu cá ngừ Việt Nam vào thị trường này khi họ áp thuế vào sản phẩm cá ngừ từ Trung Quốc.
Trước đó, năm 2024, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam ghi nhận bước tiến đáng kể với kim ngạch đạt 989 triệu USD, tăng 17% so với năm 2023, trong đó, Mỹ tiếp tục là thị trường nhập khẩu lớn nhất, chiếm hơn 39% tổng giá trị xuất khẩu.
Để vượt qua thách thức, tận dụng những cơ hội, chuyên gia nhấn mạnh: “Ngành cá ngừ cần sự đồng hành quyết liệt từ các cơ quan thẩm quyền và nhà quản lý ngành trong việc hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực giám sát và hỗ trợ ngư dân tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế”.
Theo đó, đối với ngư dân, phải làm sao để cho họ bên cạnh việc tuân thủ các quy định pháp luật bao gồm cả IUU, MMPA và SIMP, có động lực để tăng cường khai thác biển, tái đầu tư để vươn khơi xa, ngư dân được khai thác & tiêu thụ nguyên liệu bình thường.
Các giải pháp được đề xuất như rà soát, sửa đổi phù hợp các quy định liên quan đến vùng khai thác (bờ, lộng, khơi), soát xét, sửa đổi phù hợp các quy định liên quan đến kích thước khai thác tối thiểu của một số loài – đặc biệt là cá ngừ vằn, ngừ vây vàng & các loài di cư.
Đồng thời có chiến lược xây dựng mô hình các doanh nghiệp lớn về khai thác biển để hợp tác khai thác với các quốc gia có biển – không chỉ mở rộng phạm vi hoạt động mà còn tạo động lực mới cho ngư dân khai thác biển, cho nguồn nguyên liệu dồi dào bền vững hơn.
Còn đối với doanh nghiệp, chuyên gia khuyến nghị cần được hỗ trợ cải thiện môi trường kinh doanh, đơn giản hóa các thủ tục hành chính như là: Tiếp tục rà soát cải thiện quy trình, thủ tục việc cấp giấy S/C, C/C để giải quyết các bất cập phát sinh trong thời gian qua.
Đồng thời đơn giản hóa và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc đăng ký lựa chọn phương án lấy mẫu thẩm tra (theo lô hàng sản xuất hoặc lô hàng xuất khẩu) bằng cách cho doanh nghiệp lựa chọn khi gửi kế hoạch sản xuất kinh doanh (phụ thuộc quy mô nhà máy); …
