Đối diện nhiều thách thức, VASEP đề xuất được… “gỡ khó”

GIA NGUYỄN• 20/07/2022 04:00

Trước hàng loạt những khó khăn thách thức đã và đang phải đối diện, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) đề xuất Chính phủ, cơ quan quản lý xem xét tháo gỡ…

>> Sớm có quy hoạch vùng nuôi thủy sản dài hạn

Mới đây, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) đã có văn bản gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư chỉ ra các thách thức lớn của ngành thủy sản trong 6 tháng cuối năm, từ đó đề xuất các cơ quan quản lý có giải pháp tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ sản xuất kinh doanh cho ngành.

Đối diện nhiều thách thức, VASEP đề xuất được “gỡ khó” - Ảnh minh họa

Theo VASEP, hiện nay, các doanh nghiệp thủy sản đang gánh nhiều khoản chi phí tăng, tác động kéo theo từ chi phí đầu vào cho sản xuất của doanh nghiệp khiến giá thành sản phẩm tăng cao, ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực cạnh tranh của sản phẩm thủy sản và các ngành hàng.

Cụ thể VASEP cho biết, từ năm 2020 đến nay, với nhiều lý do từ “tắc cảng” do đại dịch COVID-19 và nay là tăng giá xăng dầu, giá cước ở hầu hết các chặng đều tăng 4-5 lần. Tại thời điểm tháng 6/2022, dù giá cước đã giảm một chút, nhưng để xuất được 1 container (cont) 40 feet qua bờ Đông Hoa Kỳ (Florida), giá cước khoảng 16.400 USD/cont. Còn tính cả chi phí vận chuyển đường bộ từ nhà máy tại các tỉnh tới TP. Hồ Chí Minh (chiếm hơn 60%), giá cước trung bình 400-410 triệu đồng/cont.

Đáng nói, trải qua nhiều lần tăng giá xăng dầu kể từ đầu năm, hiện nay, 40-50% tàu khai thác hải sản đã nằm bờ dẫn tới nguồn nguyên liệu đầu vào cho các nhà máy chế biến giảm từ 70-80% so với trước.

Thực tế, theo thống kê của Cảng cá Hòn Rớ (Khánh Hòa), cho tới tháng 7/2022, đã có hơn 90% tàu đánh bắt không được hỗ trợ xăng dầu đã ngưng hoạt động. Sản lượng hải sản cập cảng cũng giảm từ 30-40%, chủ yếu từ các tàu đánh bắt ngắn ngày. Do nguồn nguyên liệu trong nước bị giảm mạnh nên các nhà máy chế biến hải sản cũng gặp khó khăn, các doanh nghiệp buộc phải tăng nguồn nguyên liệu nhập khẩu nhưng vẫn không đủ cho chế biến.

>> Thúc đẩy hoạt động sản xuất bền vững, và đa dạng sinh học trong hoạt động nuôi trồng và chế biến thủy sản

40-50% tàu khai thác hải sản đã nằm bờ dẫn tới nguồn nguyên liệu đầu vào cho các nhà máy chế biến giảm từ 70-80% so với trước - Ảnh minh họa

40-50% tàu khai thác hải sản đã nằm bờ do giá xăng tăng đã dẫn tới nguồn nguyên liệu đầu vào cho các nhà máy chế biến giảm từ 70-80% so với trước - Ảnh minh họa

Giá xăng dầu tăng cũng đẩy chi phí vận chuyển đường bộ, logistics tăng từ 10-20% so với trước. Đây là bài toán khó đối với các doanh nghiệp thủy sản trong bối cảnh thị trường thủy sản thế giới đã hồi phục sau COVID-19 và các nguồn cung đối thủ đang gia tăng cạnh tranh mạnh mẽ.

Trong khi đó, hiện nay nguồn nguyên liệu từ nuôi trồng nội địa chiếm 70% nguyên liệu cho chế biến xuất khẩu. Do đó, các doanh nghiệp đều có nhu cầu mở rộng các vùng nuôi tập trung để tăng nguyên liệu cho chế biến xuất khẩu. Tuy nhiên, các địa phương đang đô thị hóa nên các biến động từ quy hoạch đất cho sản xuất và những quy hoạch về sử dụng đất đang là thách thực lớn cho doanh nghiệp thủy sản và người nuôi thủy sản.

Từ những thách thức đã nêu, VASEP cho rằng, cần thúc đẩy nhanh việc sửa Luật Đất đai, trong đó cần đặc biệt quan tâm tới vấn đề tích tụ ruộng đất, quy định sử dụng đất, quy hoạch đất để ngành thủy sản phát triển được các vùng nuôi tập trung phù hợp. Chính phủ và các địa phương cũng cần có chính sách để phát triển và mở rộng vùng nuôi trồng thủy sản tập trung.

Về nhập khẩu, theo VASEP, các chính sách khuyến khích nhập khẩu nguyên liệu thủy sản cho sản xuất, xuất khẩu còn thiếu, các thủ tục cho nhập khẩu vẫn còn khó khăn, vướng mắc. Trên cơ sở chiến lược phát triển thủy sản đến 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2021, VASEP đề nghị Chính phủ ban hành quy định và chính sách khuyến khích nhập khẩu nguyên liệu thủy sản để sản xuất xuất khẩu, gia công xuất khẩu.

“Điều này sẽ giúp cho Việt Nam tận dụng lợi thế về năng lực chế biến hiện đại, tay nghề công nhân và đạt được mục tiêu trở thành “nhà máy gia công” lớn của thủy sản thế giới. Ít nhất 10 năm qua, nguồn nguyên liệu sạch, hợp pháp đã được nhập khẩu vào Việt nam ngày càng tăng để đáp ứng đơn hàng và việc làm khi giáp vụ hoặc nhu cầu thế giới tăng cao”, VASEP bày tỏ.

Bên cạnh đó, VASEP cũng cho rằng, một thách thức, khó khăn khác mà các doanh nghiệp thủy sản cũng đang gặp phải là các thủ tục Chứng nhận nguồn gốc thủy sản khai thác còn nhiều bất cập. Do đó, các doanh nghiệp vẫn còn vướng mắc khi sử dụng nguồn nguyên liệu khai thác có chứng nhận, tính tới tháng 6/2022, EU vẫn chưa gỡ thẻ vàng IUU cho thủy sản Việt Nam.

Vì vậy, VASEP đề nghị Nhà nước cần có chính sách đầu tư hạ tầng nghề cá và nâng cao năng lực thực thi quản lý tàu thuyền, khai thác biển. Trước mắt, là cải tiến cơ sở dữ liệu quản lý tàu thuyền khai thác, sửa đổi quy định ghi nhật ký và số hóa quy trình kiểm tra, cấp xác nhận, chứng nhận khai thác.