Dự thảo Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi): Một số quy định còn thiếu rõ ràng

ANH KHÔI• 15/10/2022 03:30

Bên cạnh những mặt tích cực, góp ý Dự thảo Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi), VCCI cũng chỉ rõ, một số quy định tại Dự thảo còn thiếu rõ ràng…

>> Sửa Luật Phòng, chống rửa tiền: Cần bổ sung tài sản ảo, tiền ảo vào luật

Theo đó, trả lời Công văn số 1326/UBKT15 ngày 3/10/2022 của Ủy ban Kinh tế về việc đề nghị góp ý Dự thảo Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi) (Dự thảo), Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, Điều 17.1 Dự thảo quy định về việc lập danh sách khách hàng là cá nhân nước ngoài có ảnh hưởng chính trị, theo đó, đối tượng báo cáo sẽ có trách nhiệm lập danh sách này, căn cứ theo các nguồn mà đối tượng báo cáo có được, bao gồm cả nguồn từ Ngân hàng Nhà nước.

Một số quy định tại Dự thảo được cho còn thiếu rõ ràng - Ảnh minh họa: CP

Như vậy, so với quy định pháp luật hiện hành, trách nhiệm này đã được chuyển hoàn toàn từ cơ quan Nhà nước (Ngân hàng Nhà nước) sang doanh nghiệp, cá nhân. Tuy nhiên, VCCI lưu ý, nguồn thông tin từ Ngân hàng Nhà nước gần như là duy nhất cho nhiều doanh nghiệp (đặc biệt là các doanh nghiệp phi tài chính) và các cá nhân.

Từ đó, để đảm bảo quy định rõ ràng về trách nhiệm liên quan, VCCI đề nghị sửa đổi kết cấu của quy định theo hướng:

Ngân hàng Nhà nước có trách nhiệm thông báo danh sách khách hàng nước ngoài là cá nhân có ảnh hưởng chính trị quy định tại khoản này trên cơ sở khuyến nghị của tổ chức quốc tế về phòng, chống rửa tiền; Đối tượng báo cáo có thể sử dụng danh sách từ Ngân hàng Nhà nước hoặc lập danh sách riêng về cá nhân nước ngoài có ảnh hưởng chính trị, căn cứ theo các nguồn thông tin đã thu thập được, bao gồm cả nguồn từ Ngân hàng Nhà nước;

>> Dự thảo Luật Phòng, chống rửa tiền: Cần làm rõ tiêu chí xác định giao dịch đáng ngờ

VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc, xem xét để đảm bảo tính rõ ràng trong một số quy định - Ảnh minh họa: Internet

Cũng theo VCCI, Điều 12 Dự thảo quy định trách nhiệm của các doanh nghiệp phải sử dụng các tài liệu, dữ liệu để xác minh thông tin nhận biết khách hàng. Một trong các nguồn thông tin mà các doanh nghiệp có thể sử dụng là thông tin, dữ liệu từ các cơ quan Nhà nước – với đặc điểm là đầy đủ và có độ tin cậy cao.

Tuy nhiên, Dự thảo lại không có quy định về trách nhiệm của các cơ quan Nhà nước trong việc chia sẻ nguồn dữ liệu liên quan một cách thuận tiện. Việc chia sẻ hay không và chia sẻ như thế nào lại hoàn toàn phụ thuộc vào pháp luật chuyên ngành do các Bộ, ngành nắm giữ dữ liệu quyết định. Cách thiết kế như vậy sẽ là bất đối xứng, khi yêu cầu doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm mà không cung cấp công cụ hữu ích cho doanh nghiệp thực hiện.

Do vậy, VCCI đề nghị bổ sung trách nhiệm của các cơ quan Nhà nước trong việc tạo điều kiện cho doanh nghiệp, cá nhân tiếp cận nguồn dữ liệu do mình quản lý phục vụ cho hoạt động phòng, chống rửa tiền.

Bên cạnh đó, hiện nay, các doanh nghiệp mới chỉ được kết nối vào một số cơ sở dữ liệu này một cách thủ công, mà chưa được kết nối vào hệ thống này để tiến hành khai thác và đối chiếu thông tin tự động bằng công nghệ. Việc này làm phát sinh thêm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp, ảnh hưởng đến việc tự động hoá và ứng dụng công nghệ vào quy trình xác minh của doanh nghiệp.

“Do vậy, đề nghị bổ sung trách nhiệm của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trong việc kết nối giữa các cơ sở dữ liệu có thể được chia sẻ do đơn vị mình quản lý với hệ thống của các đối tượng báo cáo (có thể sử dụng phương thức API) nhằm phục vụ mục đích xác minh thông tin nhận biết khách hàng”, VCCI góp ý.

Ngoài ra, theo VCCI, Điều 24 Dự thảo yêu cầu các đối tượng báo cáo phải soạn thảo quy định nội bộ về phòng, chống rửa tiền, bao gồm rất nhiều nội dung. Một điểm cần lưu ý là các doanh nghiệp, cá nhân thuộc diện đối tượng báo cáo là tương đối đa dạng, trong đó bao gồm cả các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, cá nhân hoạt động trong các lĩnh vực phi tài chính (như luật sư, kế toán, thành lập doanh nghiệp,…).

Khi đó, phòng, chống rửa tiền lại là lĩnh vực chuyên ngành, khác hoàn toàn với hoạt động kinh doanh cốt lõi của doanh nghiệp. Do vậy, việc soạn thảo các quy định nội bộ, lại dựa trên nền tảng là Luật Phòng, chống rửa tiền (với quy định khá chung chung) là tương đối khó khăn với các doanh nghiệp này, dần tới việc soạn thảo quy định nội bộ có thể chỉ được soạn thảo sơ sài, đơn giản, và khó có thể phát huy hiệu quả.

Do vậy, để đảm bảo tính khả thi của quy định, VCCI đề nghị bổ sung quy định trách nhiệm của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền (Ngân hàng Nhà nước hoặc các Bộ quản lý chuyên ngành) trong việc ban hành Hướng dẫn (Guidelines) hoặc Bản mẫu về Quy định nội bộ liên quan đến phòng, chống rửa tiền, đặc biệt cho các tổ chức phi tài chính liên quan. Nội dung này không có giá trị áp dụng bắt buộc, nhưng là cơ sở tham khảo hữu ích cho các doanh nghiệp này tham khảo để tự xây dựng.

Bên cạnh những nội dung đã nêu, tại văn bản góp ý liên quan Điều 38 Dự thảo quy định về trách nhiệm của đối tượng báo cáo trong việc lưu trữ hồ sơ, tài liệu. Để đảm bảo tính rõ ràng, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung quy định theo hướng đối tượng báo cáo được lưu trữ bằng giấy hoặc bằng phương tiện điện tử theo quy định của pháp luật.