Fintech - động lực thúc đẩy tài chính toàn diện

Mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính – ngân hàng

Theo báo cáo “Financial Inclusion” của World Bank, trong thập kỷ qua, với nỗ lực của các nhà hoạch định chính sách trên toàn cầu, số lượng người trưởng thành không có tài khoản ngân hàng đã giảm từ 2,5 tỷ người từ năm 2011 xuống còn 1,4 tỷ người năm 2021, đánh dấu những bước tiến đáng kể của tài chính toàn diện. Việt Nam cũng đã có những bước tiến lớn trong việc thúc đẩy tài chính toàn diện, với vị trí thứ 3 trong khu vực ASEAN (chỉ sau Singapore, Thái Lan), và xếp thứ 14 trên thế giới, trong bảng xếp hạng Chỉ số Tài chính toàn diện toàn cầu năm 2024 của Principal Financial Group. Theo Ngân hàng Nhà nước, hiện khoảng 87% người trưởng thành đã có tài khoản thanh toán, tăng từ 31% của giai đoạn 2015-2017.

Tuy vậy, tiến trình tài chính toàn diện vẫn còn phải đối mặt với những thách thức do khoảng cách về cơ sở hạ tầng tài chính, việc tiếp cận kênh tín dụng chính thống, vấn đề chấm điểm tín dụng cho doanh nghiệp siêu nhỏ và hộ kinh doanh, vấn đề thiếu kiến thức tài chính của một bộ phận người sử dụng dịch vụ cũng như vấn đề bất bình đẳng giới trong tài chính.

Theo Tổng cục Thống kê, hơn 62% dân số hiện đang sống ở nông thôn và vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận tín dụng từ các dịch vụ tài chính – ngân hàng chính thống. Theo khảo sát của EY, trong đó có nhóm đối đối tượng “underbanked”, thì 42% người được hỏi trả lời đã từng sử dụng các dịch vụ không chính thống như vay người quen, vay nóng, chơi hụi,... trong vòng một năm trở lại đây. Những người này phải đối mặt với chi phí cao và rủi ro tài chính lớn. Các doanh nghiệp siêu nhỏ và hộ kinh doanh cũng gặp khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn từ ngân hàng truyền thống do không đủ tài sản thế chấp hoặc hồ sơ tín dụng không đầy đủ.

Theo bà Nguyễn Thùy Dương, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Công ty Cổ phần Tư vấn EY Việt Nam, Fintech với các ưu điểm nổi bật về hạ tầng công nghệ, sản phẩm đa dạng, khả năng tận dụng dữ liệu, hệ thống thanh toán tinh gọn, các công cụ quản lý kinh doanh hiệu quả đang “bình dân hóa” dịch vụ tài chính – ngân hàng, giúp nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ cho người dân Việt Nam, đặc biệt là các nhóm yếu thế.

Trong báo cáo “Thúc đẩy Tài chính toàn diện ở Việt Nam và vai trò của Fintech trong phối hợp với tổ chức tín dụng” vừa được công bố, EY đã chỉ ra nhiều lợi ích của Fintech đối với tài chính toàn diện. Theo đó, Fintech giúp nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ một cách đơn giản và thuận tiện. Các dịch vụ ví điện tử xuất hiện đã giúp cho người dùng, đặc biệt là người dùng ở khu vực nông thôn, thực hiện chuyển tiền, thanh toán hóa đơn một cách dễ dàng bằng hình thức trực tuyến.

Các công ty Fintech đang tận dụng mức độ bao phủ cao của điện thoại di động và internet để đưa các dịch vụ tài chính – ngân hàng đến gần hơn với công chúng. Điều này được minh chứng qua sự bùng nổ của nhiều loại hình dịch vụ tài chính – ngân hàng số khác nhau.

Bên cạnh đó, Fintech ra mắt các giải pháp và dịch vụ đổi mới sáng tạo, với mức chi phí hợp lý và dễ tiếp cận hơn cho một lượng lớn người dùng còn bị hạn chế tiếp cận với dịch vụ tài chính – ngân hàng. Đồng thời, “trao quyền” cho người dùng thông qua việc trang bị thêm kiến thức tài chính

Không chỉ đối với người dân, với sự hỗ trợ của Fintech, các doanh nghiệp siêu nhỏ và hộ kinh doanh cũng tăng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính – ngân hàng. Các giải pháp tài chính tích hợp trực tiếp vào các sản phẩm (đối soát giao dịch, ghi nhận hóa đơn,…) giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và tối ưu nguồn lực con người. Hơn nữa, những phân tích chuyên sâu dựa trên dữ liệu từ các nền tảng Fintech cho phép các doanh nghiệp siêu nhỏ và hộ kinh doanh điều chỉnh hoạt động theo nhu cầu của khách hàng một cách hiệu quả hơn và đáp ứng nhu cầu tín dụng của doanh nghiệp siêu nhỏ và hộ kinh doanh

Đồng thời Fintech đang tận dụng công nghệ để đảm bảo tuân thủ quy định, như ứng dụng trí tuệ nhân tạo để giám sát giao dịch nhằm phòng chống rửa tiền, xác minh danh tính số để tinh giản quy trình định danh khách hàng.

Chia sẻ tại lễ công bố báo cáo “Thúc đẩy Tài chính toàn diện ở Việt Nam và vai trò của Fintech trong phối hợp với tổ chức tín dụng”, ông Vũ Thành Trung, Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng TMCP Quân đội (MB) cho hay, những rào cản cụ thể mà các hộ kinh doanh, doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa phải đối mặt khi tiếp cận các sản phẩm dịch vụ tài chính – ngân hàng là do không có tài sản thế chấp hoặc thiếu tài sản cố định đủ giá trị để thế chấp; Hồ sơ tín dụng không đầy đủ hoặc không rõ ràng; Quy trình thủ tục phức tạp và đòi hỏi nhiều giấy tờ; Thời gian giải ngân chậm. Điều này làm cho việc vay vốn trở nên khó khăn, ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng nhu cầu về vốn lưu động của họ.

“Trong bối cảnh này, Fintech có thể hỗ trợ cung cấp thêm nguồn dữ liệu hữu ích cho ngân hàng. Từ đó, giúp ngân hàng xây dựng mô hình chấm điểm tín dụng, đưa ra hạn mức tín dụng phù hợp và tự động. Tại MB, các hoạt động mà Fintech đang phối hợp với ngân hàng để chia sẻ dữ liệu về hành vi mua sắm và thanh toán của khách hàng từ nền tảng thương mại điện tử; cung cấp thông tin về lịch sử giao dịch và mức độ tương tác, giúp ngân hàng đánh giá thu nhập và dòng tiền của khách hàng một cách chính xác hơn”, ông Trung cho biết thêm.

Cũng theo ông Đỗ Quang Thuận, Phó Tổng giám đốc Thường trực MoMo nhận định: Fintech đã trở thành một động lực quan trọng trong việc thúc đẩy tài chính toàn diện, đặc biệt tại Việt Nam. Fintech đã giúp thu hẹp khoảng cách và mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính – ngân hàng tới người dân, bằng việc mở rộng phạm vi cung cấp các dịch vụ này. Đồng thời, giảm bớt chi phí sử dụng kết hợp cùng các giải pháp sáng tạo, đổi mới hướng tới trải nghiệm khách hàng và gia tăng hiểu biết tài chính. MoMo đã đóng góp tích cực vào quá trình này bằng cách cung cấp các giải pháp tài chính đổi mới sáng tạo, linh hoạt và dễ tiếp cận thông qua các giải pháp kết hợp cùng ngân hàng và tổ chức tín dụng khác.

Tài chính toàn diện - chặng đường dài

Chia sẻ về báo cáo, bà Nguyễn Thùy Dương cho biết: "Bên cạnh những thành tựu đáng ghi nhận, tài chính toàn diện vẫn còn là chặng đường dài. Việc tăng cường hợp tác giữa các tổ chức tín dụng truyền thống và các công ty Fintech, phát triển sâu rộng mô hình ngân hàng mở, và nâng cao trình độ hiểu biết về tài chính, là các hoạt động cấp thiết hiện nay. Khung pháp lý cần được củng cố và mở rộng, đặc biệt với việc phê duyệt và triển khai của cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), để hỗ trợ đổi mới sáng tạo và quản lý rủi ro liên quan đến các công nghệ tàichính mới.”

Để giải bài toán này, EY cũng đề xuất các cơ quan quản lý nhà nước thúc đẩy việc xây dựng và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý tạo thuận lợi cho quá trình chuyển đổi số trong ngành ngân hàng để khuyến khích đổi mới và quản lý rủi ro, trong đó nhấn mạnh đến việc áp dụng các thông lệ quốc tế, sớm ban hành cơ sở pháp lý cho sandbox, dựa trên cơ sở pháp lý là Luật Các tổ chức tín dụng 2024. Đồng thời tiếp tục tạo cơ chế thúc đẩy đổi mới, sáng tạo hướng đến phân khúc khách hàng chưa được phục vụ đầy đủ.

Nâng cao cơ sở hạ tầng công nghệ như hạ tầng mạng để đảm bảo internet tốc độ cao, có hướng dẫn cụ thể về việc sử dụng các dịch vụ điện toán đám mây bảo mật cho ngân hàng và công ty Fintech.

Đối với các tổ chức tín dụng, cần tăng cường phát triển cơ chế ngân hàng mở góp phần tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh và thúc đẩy sự phát triển của ngành tài chính ngân hàng. Điều này cũng mở ra cơ hội cá nhân hóa các sản phẩm và dịch vụ tài chính – ngân hàng, đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng thay đổi của khách hàng.

Tăng cường hợp tác giữa các tổ chức tín dụng truyền thống, công ty Fintech và các bên liên quan khác giúp hoạt động của ngân hàng hiệu quả hơn.

Đối với Fintech nên tập trung vào nhu cầu số hóa của các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ đóng vai trò hỗ trợ chủ lực trong việc đáp ứng nhu cầu tín dụng còn chưa được đáp ứng. Mở rộng dịch vụ qua các công nghệ mới nổi qua đó có thể đáp ứng nhu cầu liên tục thay đổi của người dùng và doanh nghiệp, đồng thời còn đảm bảo an toàn cho người dùng, thúc đẩy tài chính toàn diện.