Tham vọng về trí tuệ nhân tạo (AI) có trách nhiệm của Đông Nam Á phụ thuộc vào sự sẵn sàng của nguồn nhân lực.
Để tạo nền tảng đổi mới sáng tạo bền vững, các quốc gia cần phát triển và quản trị các hệ thống AI nhằm tối đa hóa lợi ích, đồng thời giảm thiểu những rủi ro mà chúng có thể gây ra đối với con người, xã hội và môi trường.
Khu vực tư nhân, vốn thường được ca ngợi nhờ sự linh hoạt và khả năng đổi mới được kỳ vọng sẽ đi đầu trong việc chuyển hóa tiềm năng của AI thành những tác động thực tế.
Tuy nhiên, theo nghiên cứu gần đây của Accenture, các tổ chức tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương (APAC) vẫn đang ở giai đoạn sơ khai trong việc triển khai AI có trách nhiệm.
Chỉ 12% tổ chức tại APAC có đủ kiến thức để quản lý AI có trách nhiệm, và chỉ vỏn vẹn 1% đã mở rộng các nỗ lực này theo cách tiếp cận mang tính hệ thống và sẵn sàng cho tương lai.
Để thu hẹp khoảng cách đó, giới quan sát nhận định, các doanh nghiệp cần bắt đầu từ yếu tố quan trọng nhất: con người. Mở rộng AI có trách nhiệm phải khởi nguồn từ việc xây dựng một lực lượng lao động không chỉ hiểu công nghệ, mà còn nắm rõ các nguyên tắc, rủi ro và những tác động rộng lớn hơn của AI.
Điều này đòi hỏi việc nâng cao hiểu biết về AI ở mọi cấp độ trong tổ chức và đưa học tập liên tục trở thành một phần của văn hóa doanh nghiệp. Đồng thời, doanh nghiệp cần tận dụng phản hồi của nhân viên để thiết kế các chương trình học phù hợp, giúp mỗi cá nhân có thể áp dụng kiến thức một cách hiệu quả.
Đông Nam Á, với các nền kinh tế đa dạng và lực lượng lao động am hiểu số hóa, đang ở vị thế đặc biệt thuận lợi để dẫn dắt giai đoạn trưởng thành tiếp theo của AI.
Theo ông Bhavna Rawlley, Trưởng nhóm AI có trách nhiệm khu vực Đông Nam Á tại Accenture, bằng cách đầu tư song song vào năng lực con người và đổi mới công nghệ, khu vực này có thể chứng minh rằng tăng trưởng và quản trị không hề đối lập nhau, và rằng tương lai của vai trò lãnh đạo AI không chỉ nằm ở máy móc, mà ở chính con người dẫn dắt chúng.
"Việc áp dụng AI có trách nhiệm không chỉ là quản lý công nghệ, mà còn là quá trình chuyển hóa nguồn nhân lực. Tin tích cực là người lao động đã sẵn sàng", chuyên gia này cho biết.
Nghiên cứu của Accenture cho thấy 59% nhân viên tại APAC mong muốn được đào tạo toàn diện về AI có trách nhiệm, trong khi 54% tìm kiếm các hướng dẫn rõ ràng về việc sử dụng các công cụ AI tạo sinh. Điều này phản ánh nhu cầu học hỏi rất lớn và là lời kêu gọi rõ ràng để các tổ chức hành động.
Trên khắp khu vực, nhiều doanh nghiệp có tầm nhìn dài hạn đang triển khai các sáng kiến nâng cao hiểu biết về AI, kết hợp kiến thức nền tảng với các nội dung về đạo đức, quản trị và sử dụng AI có trách nhiệm.
Một số khác lồng ghép đào tạo AI có trách nhiệm vào các chương trình chuyển đổi lực lượng lao động nhằm bảo đảm nhân viên có đủ sự tự tin và định hướng rõ ràng để áp dụng các nguyên tắc này trong công việc hằng ngày.
Ông Rawlley nhấn mạnh, bằng cách trang bị cho nhân viên sự hiểu biết sâu sắc về tiềm năng, rủi ro của AI, đồng thời trao cho họ các khuôn khổ sử dụng có trách nhiệm, doanh nghiệp có thể biến AI có trách nhiệm thành trách nhiệm chung của toàn tổ chức.
Điều này không chỉ củng cố niềm tin, mà còn giúp đổi mới sáng tạo được mở rộng một cách an toàn và bền vững. Ông Rawlley nhận định, sự trỗi dậy của AI đang tạo ra nhu cầu về một hình mẫu nhân lực mới: những “cộng tác viên công nghệ", kết hợp sự thông thạo công nghệ với tư duy kinh doanh sắc bén, năng lực phán đoán đạo đức và các kỹ năng lấy con người làm trung tâm.
Họ đóng vai trò cầu nối giữa công nghệ, kinh doanh và quản trị, góp phần bảo đảm AI được phát triển và triển khai một cách có trách nhiệm.
Khi nền tảng về hiểu biết và kỹ năng đã được thiết lập, bước tiếp theo để mở rộng AI có trách nhiệm là thúc đẩy sự gắn kết mạnh mẽ của nhân viên.
Các chiến lược hiệu quả cần được xây dựng với sự hợp tác chặt chẽ cùng nhân viên, nhằm bảo đảm chương trình giải quyết đúng những mối lo ngại thực tế có thể cản trở việc ứng dụng AI và sử dụng AI có trách nhiệm.
Ông Rawlley chỉ ra, với những nhân viên lo lắng về nguy cơ mất việc, các sáng kiến cần nhấn mạnh tính minh bạch và xây dựng niềm tin, trong khi những người gặp khó khăn trong việc tích hợp công cụ AI vào công việc hằng ngày sẽ hưởng lợi nhiều hơn từ đào tạo thực hành và chia sẻ kiến thức ngang hàng.
Những góc nhìn giá trị này, vốn thiết yếu để định hình các sáng kiến chuyển đổi lực lượng lao động hiệu quả, chỉ có thể xuất hiện khi doanh nghiệp duy trì đối thoại liên tục với nhân viên.
"Việc thường xuyên điều chỉnh và cá nhân hóa các chương trình đào tạo theo từng vai trò và ứng dụng AI sẽ giúp xây dựng sự tự tin và niềm tin khi công việc thay đổi, qua đó giúp nhân viên biến kiến thức thành hành động", ông Rawlley nói.
Cơ hội AI tại Đông Nam Á là vô cùng lớn, nhưng tiềm năng đó chỉ có thể được hiện thực hóa trọn vẹn khi thực hành AI có trách nhiệm song hành với mức độ sẵn sàng của lực lượng lao động.
Nói một cách đơn giản, AI có trách nhiệm sẽ không thể vượt ra khỏi phạm vi khẩu hiệu nếu con người không được trao quyền để thực thi nó. Sự sẵn sàng về nhân lực chính là nền tảng tạo nên tác động của AI ở quy mô lớn.
