Giảm thời gian đóng BHXH - Tăng quyền lợi cho người lao động

>> Tăng tỷ lệ bao phủ BHXH - Mở rộng đối tượng tham gia bắt buộc có khả thi?

Theo đó, trình bày về Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) mới đây, cơ quan soạn thảo cho biết, Dự thảo Luật (sửa đổi) được xây dựng trên tinh thần bám sát 5 chính sách được Quốc hội thông qua. Trong đó, xây dựng hệ thống bảo hiểm xã hội (BHXH) đa tầng, linh hoạt; mở rộng diện bao phủ đối tượng tham gia và đối tượng thụ hưởng BHXH (lương hưu, BHXH hằng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội).

Trên cơ sở các chính sách đã nêu, Dự thảo đã cụ thể hóa quy định 11 nội dung lớn, trong đó, có phương án giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hàng tháng từ 20 năm xuống 15 năm.

Theo Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội - Đào Ngọc Dung, Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) bổ sung quy định người lao động khi đến tuổi nghỉ hưu mà chưa đủ thời gian đóng BHXH để được hưởng lương hưu (chưa đủ 15 năm đóng) và cũng chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (chưa đủ 75 tuổi) thì được lựa chọn hưởng trợ cấp hằng tháng cho thời gian trước khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội tùy thuộc vào thời gian đóng, tiền lương, thu nhập tháng đóng BHXH của người lao động; đồng thời trong thời gian hưởng trợ cấp hàng tháng thì được hưởng bảo hiểm y tế (BHYT) do ngân sách Nhà nước đảm bảo.

“Quy định này giúp tăng thêm đối tượng hưởng trợ cấp hằng tháng mà ngân sách Nhà nước không phát sinh tăng nhiều”, ông Dung chia sẻ.

Đáng nói, theo tính toán của cơ quan soạn thảo, dự kiến, tổng số người được hưởng quyền lợi từ chính sách này tăng lên trên 800 nghìn người do giảm tuổi và khoảng 300 nghìn người do liên kết tầng trợ cấp hưu trí xã hội với tầng BHXH bắt buộc.

Lý giải về thời gian đóng được đề xuất, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cũng cho rằng, việc quy định thời gian đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu là phải đủ 20 năm như hiện hành đã gây khó khăn, giảm cơ hội được hưởng lương hưu của một số đối tượng do không đóng BHXH đủ 20 năm.

Do vậy, Điều 71 Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đã sửa đổi theo hướng quy định người lao động khi đủ tuổi nghỉ hưu mà có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên thì được hưởng lương hưu hàng tháng. Quy định này nhằm tạo cơ hội cho một số nhóm đối tượng bắt đầu tham gia BHXH muộn (45-47 tuổi mới bắt đầu tham gia) hoặc tham gia không liên tục hoặc làm công việc đặc thù có thời gian làm nghề ngắn dẫn đến khi đến tuổi nghỉ hưu vẫn không tích lũy đủ 20 năm đóng BHXH cũng có cơ hội được hưởng lương hưu hằng tháng và được bảo đảm BHYT.

Đồng thời, quy định này cũng góp phần giảm số người hưởng BHXH một lần do đủ điều kiện hưởng lương hưu. Đối với người lao động có thời gian đóng BHXH dài hơn thì vẫn được hưởng lương hưu với tỷ lệ hưởng lương hưu cao hơn không thay đổi so với quy định hiện hành...

>> Chủ hộ kinh doanh cá thể tham gia BHXH bắt buộc: Cần sửa đổi, bổ sung quy định pháp lý cho phù hợp

Cho ý kiến về vấn đề đã nêu, nhiều ý kiến cho rằng, quy định về việc giảm số năm tối thiểu đóng BHXH xuống còn 15 năm là phù hợp. Việc này tạo điều kiện, thu hút nhóm người lao động cao tuổi (từ 45 - 55 tuổi), thậm chí kể cả đối với một số nhóm đối tượng đã hưởng chế độ BHXH một lần, có thể tham gia hoặc quay lại tham gia để được hưởng lương hưu.

Quy định này cũng khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian, chờ nhận lương hưu khi đến tuổi quy định, tạo cơ hội giữ người lao động ở lại trong hệ thống BHXH, góp phần thúc đẩy tính liên kết đa tầng, linh hoạt của hệ thống.

Đánh giá về đề xuất giảm số năm đóng BHXH, nguyên Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội - Nguyễn Mậu Diệp nhấn mạnh, đề xuất này không làm hạn chế quyền rút BHXH một lần của người lao động mà chỉ làm lợi cho người lao động. Mục tiêu của đề xuất chỉ nhằm gia tăng số người được hưởng hưu trí để mở rộng độ bao phủ an sinh xã hội, sẽ có nhiều người được hưởng chế độ hưu trí hơn.

Còn theo PGS.TS Đinh Dũng Sỹ - nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ, chúng tôi rất ủng hộ đề xuất sửa đổi giảm thời gian đóng BHXH và coi đây là một trong những chính sách đặc biệt quan trọng và có giá trị trong lần sửa đổi này, nhằm tạo cơ hội cho những người tham gia muộn hoặc quá trình tham gia không liên tục có thời gian đóng BHXH ngắn được hưởng lương hưu (Điều 71).

Tuy nhiên, chúng tôi cũng đặt ra một câu hỏi, tại sao chúng ta không hạ thấp số năm đóng BHXH hơn nữa? có thể là 10 năm hoặc thấp hơn nữa theo nguyên tắc đóng nhiều hưởng nhiều, đóng ít hưởng ít. Cơ chế này không chỉ nhằm tạo cơ hội cho những người tham gia muộn hoặc quá trình tham gia không liên tục có thời gian đóng BHXH ngắn được hưởng lương hưu, từ đó khuyến khích họ một điều là tham gia BHXH không bao giờ là muộn.

“Ngoài ra, cơ chế này còn hạn chế được tình trạng người đã hết tuổi lao động phải nhận BHXH một lần do chưa đủ số năm đóng BHXH bắt buộc. Như vậy, một mũi tên trúng hai đích, chúng ta nên làm”, vị chuyên gia này bày tỏ.

Xoay quanh đề xuất này, nhiều ý kiến cũng cho hay, mặc dù mức lương hưu của những người đóng BHXH từ 15 năm đến dưới 20 năm có thể thấp hơn những người có thời gian đóng dài (nếu tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc hoặc thu nhập làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện là như nhau), tuy nhiên, với những trường hợp này, trước đây, họ không đủ điều kiện hưởng lương hưu, họ phải nhận BHXH một lần, nay họ sẽ có cơ hội được hưởng lương hưu hàng tháng. Như vậy, cho dù mức lương hưu có thể khiêm tốn hơn những người có thời gian đóng dài nhưng với mức lương hưu hàng tháng ổn định, định kỳ được Nhà nước điều chỉnh tăng lên, trong thời gian hưởng lương hưu sẽ được quỹ BHXH đóng BHYT thì sẽ góp phần đảm bảo tốt hơn cuộc sống khi về già của người lao động.