Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã khởi động điều tra loạt danh mục hàng hóa bao gồm thiết bị y tế, máy móc công nghiệp và robot, có thể dẫn đến tăng thuế quan nhập khẩu đối với các mặt hàng này.
Trước đó, Tổng thống Trump quyết định áp thuế quan 100% với các loại dược phẩm có thương hiệu hoặc bằng sáng chế nhập khẩu. Ngoài ra, Mỹ sẽ áp thuế 25% với xe tải hạng nặng, 50% với tủ bếp và bồn rửa phòng tắm, 30% với đồ nội thất bọc nệm…
Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã mở cuộc điều tra mới về hàng hóa nhập khẩu, theo Mục 232 của Đạo luật Thương mại năm 1974. Lần này, một loạt sản phẩm vật tư y tế thông dụng, bao gồm: khẩu trang, ống tiêm và bơm tiêm truyền, chỉ khâu, xe lăn, giường bệnh,… rơi vào tầm ngắm.
Đối với robot và máy móc công nghiệp, cuộc điều tra hướng tới hệ thống cơ khí điều khiển bằng máy tính lập trình, máy dập, máy phay và máy ép công nghiệp; máy công cụ dùng để cắt, hàn và xử lý phôi; lò hấp tiệt trùng và lò công nghiệp,…
Cuộc điều tra yêu cầu các nhà nhập khẩu trình bày chi tiết nhu cầu dự kiến đối với các danh mục hàng hóa nêu trên, cũng như khả năng tự chủ sản xuất các sản phẩm này; vai trò của chuỗi cung ứng nước ngoài trong việc đáp ứng nhu cầu của thị trường Hoa Kỳ.
Theo các chuyên gia phân tích, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đặc biệt quan tâm đến vai trò của các nhà xuất khẩu lớn như Trung Quốc, cũng như tác động của việc trợ cấp công nghiệp từ chính phủ nước này và các hoạt động thương mại gây sức ép tiêu cực lên thị trường nội địa.
Các cuộc điều tra mới nói trên sẽ mở rộng phạm vi thương mại bị áp dụng hàng rào thuế quan, dẫn tới nguy cơ chịu thuế đối với mọi sản phẩm trong bối cảnh Hoa Kỳ muốn đưa sản xuất về trong nước.
Phòng Thương mại Hoa Kỳ (USCC) kêu gọi nhà chức trách Mỹ chưa áp dụng các loại thuế quan mới, đồng thời nhấn mạnh 5 thị trường nhập khẩu hàng đầu đều là đồng minh hoặc đối tác thân cận của Mỹ, không gây ra mối đe dọa nào với an ninh quốc gia của nước này.
Ông Scott Whitaker, CEO của AdvaMed, đã bày tỏ mối quan ngại sâu sắc về chuỗi cung ứng thiết bị y tế và cảnh báo rằng việc tăng chi phí do các quy định thuế quan mới của chính quyền Trump sẽ làm gia tăng gánh nặng cho bệnh nhân và hệ thống y tế công, đặc biệt là các chương trình như Medicare và Medicaid. Lời cảnh báo này được đưa ra trong bối cảnh Mỹ xem xét áp thuế quan đối với robot, máy móc công nghiệp và thiết bị y tế, có thể làm tăng giá các mặt hàng nhập khẩu và ảnh hưởng đến chi phí cho người tiêu dùng và bệnh viện.
Máy móc sản xuất, máy móc nông nghiệp, máy móc đóng gói, thiết bị y tế, thiết bị điện tử, và nhiều loại thiết bị công nghiệp khác là nhóm hàng hóa chiếm tỷ trọng lớn thứ hai trong tổng xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ.
Cụ thể, năm 2024, nhóm hàng máy móc, thiết bị, linh kiện, phụ tùng chiếm 18% trong tổng giá trị xuất khẩu vào Hoa Kỳ, tương đương 22 tỷ USD. Trong 8 tháng đầu năm nay, nhóm hàng này mang về hơn 15 tỷ USD từ thị trường Hoa Kỳ.
Như vậy, nếu Nhà Trắng đi đến quyết định áp dụng mức thuế mới cho các sản phẩm này sau cuộc điều tra nói trên của Bộ Thương mại, nhiều nền kinh tế xuất khẩu sẽ chịu tác động trực tiếp. Hiện chưa rõ ông Trump có áp dụng những điều khoản miễn trừ ngoại lệ nào hay không?
TS Sơn Trần, Trợ lý Giáo sư kinh doanh tại Đại học Suny Cobleskill (Hoa Kỳ) cho rằng, thuế quan của Hoa Kỳ sẽ tiếp tục duy trì, đòi hỏi Việt Nam phải có cách tiếp cận chủ động. Sự nhanh nhạy, lòng tin và đổi mới là những yếu tố then chốt để thành công trong môi trường này. Các doanh nghiệp Việt Nam cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định, bao gồm việc củng cố tài liệu chuỗi cung ứng, bảo đảm ghi nhãn xuất xứ minh bạch và sớm áp dụng các tiêu chuẩn của Hoa Kỳ.
Cũng như các đợt thuế trước, lần này Hoa Kỳ đặc biệt chú ý đến Trung Quốc vì mức độ bao trùm của chuỗi cung ứng. Hàng hóa phục vụ thị trường Hoa Kỳ sẽ rất bất lợi về mặt cạnh tranh nếu sử dụng tỷ lệ lớn cấu phần linh kiện, bộ phận rời hoặc nguyên phụ liệu đầu vào có nguồn gốc từ Trung Quốc.
Việt Nam sẽ phải đối mặt với nguy cơ giảm kim ngạch xuất khẩu, hàng hóa giảm sức cạnh tranh tại thị trường Hoa Kỳ, gia tăng áp lực lên các doanh nghiệp và thị trường nội địa. Bên cạnh đó, Việt Nam còn đối mặt với nguy cơ dư thừa nguồn cung từ các nước lớn, cũng như khó khăn trong việc bảo vệ các ngành sản xuất trong nước do thiếu cơ chế thuế quan mạnh mẽ.
Theo TS Nguyễn Văn Cương và TS Phan Hiển Minh, Chuyên gia kinh tế từ Trường Đại học Văn Hiến, Chính phủ Việt Nam cần xây dựng cơ chế kiểm soát và minh bạch nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa; hỗ trợ doanh nghiệp vượt khó, mức hỗ trợ có thể bù đắp phần lớn thiệt hại sau khi bị áp thuế; triển khai các gói tín dụng ưu đãi trong trung hạn; đồng thời cần xây dựng cơ chế giám sát dòng vốn FDI vào Việt Nam để ngăn hành vi “né thuế trung gian”.