Minh bạch các trường hợp thu hồi đất

>> Doanh nghiệp kỳ vọng Luật Đất đai mới

So với quy định tại Điều 62 Luật Đất đai 2013 trước đây, Điều 79 Luật Đất đai 2024 quy định chi tiết, rõ ràng về các trường hợp dự án Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.

Quy định chi tiết các trường hợp

Theo quy định của Điều 79, Nhà nước thu hồi đất trong 31 trường hợp "thật cần thiết" để thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Đó là các dự án công trình giao thông; thủy lợi; cấp nước; xử lý chất thải; năng lượng, chiếu sáng công cộng; dầu khí; hạ tầng bưu chính, viễn thông; chợ dân sinh, chợ đầu mối; tín ngưỡng, tôn giáo; khu vui chơi, giải trí công cộng, sinh hoạt cộng đồng; trụ sở cơ quan Nhà nước.

>> Doanh nghiệp bất động sản nỗ lực sạch nợ trái phiếu

Cùng với đó, Nhà nước thu hồi đất để xây dựng cơ sở văn hóa, di tích lịch sử; cơ sở y tế, dịch vụ xã hội; giáo dục, đào tạo; cơ sở thể dục, thể thao; khoa học và công nghệ; ngoại giao; xử lý môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học, khí tượng, thủy văn, đăng kiểm, kiểm dịch động vật, thực vật; dự án nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân; dự án khu công nghiệp, cụm công nghiệp; khu công nghệ cao; khu sản xuất, chế biến nông, lâm, thủy, hải sản tập trung; hoạt động lấn biển; khai thác khoáng sản; dự án vùng phụ cận các điểm kết nối giao thông.

Luật cũng đã quy định cụ thể về trình tự, thủ tục thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia công cộng với nhiều điểm mới, bảo đảm dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, minh bạch, kịp thời và đúng quy định của pháp luật. Điều này cũng vì lợi ích chung của cộng đồng và sự phát triển bền vững, văn minh và hiện đại của cộng đồng, của địa phương; quan tâm đến đối tượng chính sách xã hội, đối tượng trực tiếp sản xuất nông nghiệp.

Ngoài ra, các bước thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, thu hồi đất đảm bảo nguyên tắc có sự tham gia của người dân ở các giai đoạn, đảm bảo nguyên tắc người có đất bị thu hồi được bồi thường, tái định cư trước khi thu hồi đất.

Kỳ vọng tháo gỡ vướng mắc

Liên quan đến quy định chi tiết 32 trường hợp thu hồi đất, Thường trực Ủy ban Kinh tế Nguyễn Hải Nam cho rằng đây là một bước tiến lớn. Qua đó giúp minh bạch, cụ thể hóa, khắc phục được tính chất chung trong quy định cũ.

Đối với nội dung này, theo ông Nam, Ủy ban Kinh tế và các cơ quan Quốc hội đã phải thảo luận rất kỹ lưỡng. Cuối cùng, Ủy ban Kinh tế thống nhất quy định chi tiết, liệt kê rõ ràng, dù chưa thể bao quát nhưng 32 trường hợp này cũng tương đối đầy đủ trong thực tế. Trong đó, việc tổ chức thực hiện luôn là khâu quan trọng nhất trong bồi thường và thu hồi đất. Các cơ quan Nhà nước, nhất là Hội đồng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phải luôn đảm bảo tính khách quan, không nghiêng về phía nào dù là chủ đầu tư hay người dân và phải đặt dưới sự giám sát chặt chẽ.

Về quy định trên, ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch HoREA cũng hoan nghênh Điều 79 Luật Đất đai 2024 quy định cụ thể 31 trường hợp Nhà nước “thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng”. Cùng với đó là quy định tại khoản 32 Điều 79: “Trường hợp thu hồi đất để thực hiện dự án, công trình vì lợi ích quốc gia, công cộng không thuộc các trường hợp quy định từ khoản 1 đến khoản 31 của điều này thì Quốc hội sửa đổi, bổ sung các trường hợp thu hồi đất của điều này”.

Ông Châu cho biết, quy định này đảm bảo được tính công khai, minh bạch, dễ giám sát và khắc phục được tình trạng một số trường hợp địa phương thu hồi đất tràn lan như đã xảy ra trước đây.

Đồng quan điểm, theo PGS.Nguyễn Quang Tuyến - Trưởng khoa Pháp luật kinh tế, Đại học Luật Hà Nội, việc quy định chi tiết sẽ minh bạch hoá các trường hợp Nhà nước thu hồi đất, thuận tiện cho các cơ quan thực thi, dễ xác định trách nhiệm, chế tài nếu làm sai. Người dân cũng dễ theo dõi, giám sát để tự bảo vệ quyền lợi của mình. Đặc biệt, Luật sẽ giúp giảm tình trạng lợi dụng thu hồi đất bừa bãi và tác động tích cực đến phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.