Gửi bình luận
Mức giảm trừ gia cảnh 15,5 triệu đồng/tháng vẫn chưa hợp lý, đặc biệt tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, nơi chi phí sinh hoạt cao nhất cả nước.
Bộ Tài chính đã trình dự thảo Nghị quyết, đề xuất nâng mức giảm trừ gia cảnh (GTGC) thuế thu nhập cá nhân (TNCN) từ 11 triệu đồng/tháng lên 15,5 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,2 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc. Đây là lần điều chỉnh đầu tiên kể từ năm 2020, trong bối cảnh chi phí sinh hoạt tăng cao.
Theo tính toán, với mức giảm trừ gia cảnh mới mới, hầu hết người nộp thuế bậc 1 sẽ không còn phải đóng thuế, trong khi người ở các bậc cao hơn cũng giảm nghĩa vụ nộp. Số người phải đóng thuế dự kiến giảm còn khoảng 2,21 triệu, tức giảm gần 50% so với hiện nay. Ngân sách sẽ hụt thu khoảng 21.000 tỷ đồng/năm. Nếu được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua vào tháng 10/2025, chính sách mới sẽ áp dụng từ kỳ tính thuế 2026.
Dự kiến, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xem xét, thông qua Nghị quyết tại phiên họp thứ 50 vào tháng 10/2025, và mức giảm trừ gia cảnh mới sẽ áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng, mức 15,5 triệu đồng/tháng vẫn chưa hợp lý, đặc biệt tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM – nơi chi phí sinh hoạt cao nhất cả nước.
PGS.TS Phạm Thế Anh (ĐH Kinh tế Quốc dân) phân tích, giảm trừ gia cảnh là mức chi tiêu tối thiểu để đảm bảo đời sống cơ bản. Nhưng trong thực tế, nhiều nhóm hàng thiết yếu tăng giá mạnh hơn CPI, như y tế tăng 4,47 lần, giáo dục tăng 2,6 lần, chi phí nhà ở tăng 1,68 lần… Nếu chỉ điều chỉnh dựa trên CPI bình quân, người thu nhập thấp và trung bình sẽ chịu thiệt thòi.
Ông cũng chỉ ra bất cập trong cách tính của Bộ Tài chính như sử dụng GDP bình quân đầu người tính bằng USD để đề xuất mức GTGC. Trong khi chi tiêu hằng ngày của người dân là bằng VND, việc so sánh bằng USD không phản ánh đúng thực tế. “Nếu dựa theo GDP/người bằng VND, mức GTGC hợp lý phải là 25 triệu đồng cho người nộp thuế và 10 triệu đồng cho người phụ thuộc”, ông nói.
TS Nguyễn Ngọc Tú (ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội) cho rằng việc áp dụng từ kỳ tính thuế 2026 là “quá muộn”. Lý do: suốt 5 năm qua, người làm công ăn lương, nhóm nộp thuế ổn định nhất gần như không nhận được hỗ trợ nào, trong khi nền kinh tế liên tục đối mặt với biến động từ dịch bệnh, thiên tai đến giá cả leo thang.
“Người nộp thuế đã chờ quá lâu. Nếu nâng giảm trừ gia cảnh ngay từ 2025, đó sẽ là sự hỗ trợ kịp thời, giúp họ tăng chi tiêu, kích thích tiêu dùng và tạo động lực làm việc”, ông Tú nhấn mạnh. Theo vị chuyên gia, mức GTGC hợp lý hơn là 18 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và 9 triệu đồng/tháng cho người phụ thuộc.
Một điểm được nhiều chuyên gia lưu ý: giảm trừ gia cảnh là con số tuyệt đối, nếu không điều chỉnh định kỳ sẽ nhanh chóng lạc hậu. Hiện nay, luật quy định chỉ khi CPI tăng 20% mới điều chỉnh, dẫn đến tình trạng “người nộp thuế chịu thiệt thòi kéo dài”.
PGS.TS Phạm Thế Anh cho rằng nên quy định rõ: mỗi năm hoặc hai năm điều chỉnh một lần, thay vì đợi lạm phát đủ ngưỡng mới thay đổi. Còn TS Nguyễn Ngọc Tú đề xuất tính giảm trừ gia cảnh theo bội số lương tối thiểu vùng: vùng 1 là 20 triệu đồng, vùng 2 là 18 triệu đồng, vùng 3 là 16 triệu đồng và vùng 4 là 14 triệu đồng. Cách làm này vừa linh hoạt theo biến động chi phí sinh hoạt từng vùng, vừa tạo tính ổn định dài hạn cho chính sách thuế.
Không chỉ giới nghiên cứu, nhiều đoàn đại biểu Quốc hội cũng bày tỏ quan điểm cần nâng mạnh hơn. Đoàn đại biểu tỉnh Điện Biên đề nghị mức giảm trừ gia cảnh 20 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và 10 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc. Theo lập luận, đây mới là mức “phù hợp với thực tiễn, ổn định và tiệm cận tốc độ tăng chi phí sinh hoạt” trong giai đoạn 2026-2030.
Một số đại biểu còn nhấn mạnh yếu tố công bằng: hiện tại, thuế thu nhập cá nhân đóng góp hơn 9% tổng thu ngân sách, trong khi đa số người nộp thuế là lao động làm công ăn lương. Do đó, việc nâng giảm trừ gia cảnh không chỉ là hỗ trợ kinh tế mà còn mang ý nghĩa xã hội, chia sẻ gánh nặng với nhóm chịu ảnh hưởng trực tiếp từ biến động giá cả.
Theo các chuyên gia, việc nâng giảm trừ gia cảnh không đơn thuần làm giảm thu ngân sách, mà còn có thể tạo hiệu ứng tích cực cho nền kinh tế. Người lao động có thêm thu nhập sau thuế sẽ chi tiêu nhiều hơn, từ đó hỗ trợ sản xuất kinh doanh và thúc đẩy tiêu dùng nội địa.
Ví dụ, một người trước đây nộp thuế 1,2 triệu đồng/tháng, nếu chỉ còn phải nộp 400.000 đồng, họ sẽ có thêm tiền để đưa gia đình đi ăn, mua sắm. “Đó chính là dòng chảy mới cho nền kinh tế, vừa giúp người dân an tâm làm việc, vừa hỗ trợ doanh nghiệp phát triển”, TS Nguyễn Ngọc Tú phân tích.
Có thể thấy, đề xuất của Bộ Tài chính mới chỉ giải quyết phần ngọn. Trong khi chi phí sinh hoạt thực tế tại đô thị đã vượt xa mức giảm trừ gia cảnh 15,5 triệu đồng, thì việc chậm áp dụng đến 2026 càng khiến người nộp thuế cảm thấy “lỡ nhịp”.
Thuế thu nhập cá nhân vốn mang tính xã hội nhiều hơn kinh tế. Do đó, thay vì tính toán quá kỹ thiệt hơn cho ngân sách, cần đặt lợi ích người lao động lên hàng đầu. Bởi lẽ, một chính sách thuế công bằng, hợp lý sẽ tạo niềm tin, động lực và cả hiệu quả lâu dài cho nền kinh tế.
Vấn đề quan trọng nhất không chỉ là mức giảm trừ gia cảnh bao nhiêu, mà còn là cơ chế điều chỉnh linh hoạt, kịp thời. Nếu không, câu chuyện “người nộp thuế chờ 5 năm mới được giảm gánh nặng” sẽ còn lặp lại, gây bức xúc và làm suy giảm hiệu lực chính sách.
