Nâng mức giảm trừ gia cảnh: Cần xem xét lại thời gian áp dụng

Bộ Tài chính vừa trình Chính phủ Dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh trong tính thuế thu nhập cá nhân, đồng thời gửi Bộ Tư pháp thẩm định. Tại Dự thảo, cơ quan này đề xuất 2 phương án:

Phương án 1 - Điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh theo tốc độ tăng CPI theo quy định. Theo đó, mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế từ 11 triệu đồng/tháng lên khoảng 13,3 triệu đồng/tháng; mức giảm trừ cho người phụ thuộc từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 5,3 triệu đồng/tháng.

Phương án 2 - Điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh theo tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người và tốc độ tăng GDP bình quân đầu người. Có thể điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế từ 11 triệu đồng/tháng lên khoảng 15,5 triệu đồng/tháng và mức giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,2 triệu đồng/tháng.

Theo Bộ Tài chính, qua tổng hợp ý kiến, Bộ trình Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh theo phương án 2. Mức giảm trừ gia cảnh này áp dụng theo tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người, bởi, từ năm 2020 đến nay, tốc độ tăng GDP bình quân đầu người khoảng 40-42%.

Với phương án này, Bộ Tài chính cho biết, người có thu nhập tiền lương, tiền công 15 triệu đồng mỗi tháng, không có người phụ thuộc, thì không phải nộp thuế thu nhập cá nhân sau khi trừ các khoản bảo hiểm xã hội, y tế, thất nghiệp. Nếu thu nhập 20 triệu đồng, khoản thuế phải nộp khoảng 120.000 đồng/tháng sau khi trừ chi phí bảo hiểm (chỉ chiếm khoảng 0,6% tổng số thu nhập).

Trường hợp cá nhân có 1 người phụ thuộc, thu nhập 25 triệu đồng/tháng, sau khi trừ bảo hiểm và giảm trừ gia cảnh, chỉ còn phải nộp khoảng 34.000 đồng/tháng. Còn người thu nhập 30 triệu đồng/tháng nộp khoảng 265.000 đồng/tháng (chiếm chưa đến 1% thu nhập).

Trường hợp có 2 người phụ thuộc, người thu nhập 30 triệu đồng/tháng không phải nộp thuế. Người thu nhập 40 triệu đồng/tháng chỉ nộp khoảng 540.000 đồng/tháng (tương đương 1,35% thu nhập).

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng cho biết, khi nâng mức giảm trừ gia cảnh, hầu hết số người nộp thuế ở bậc 1 (trên 95%) sẽ không còn phải nộp thuế. Một phần cá nhân nộp thuế ở bậc 2 chuyển sang diện không phải nộp thuế hoặc chuyển xuống nộp thuế ở bậc 1. Tương tự, những cá nhân ở các bậc thuế còn lại đều được giảm số thuế thu nhập cá nhân phải nộp.

Tổng thu từ thuế thu nhập cá nhân trong năm dự kiến giảm khoảng 21.000 tỷ đồng. Số người còn phải nộp thuế khoảng 2,21 triệu người, giảm 2,18 triệu người (giảm 49,66%) (chuyển từ bậc 1 sang diện không chịu thuế)…

Tại Dự thảo được trình, Bộ Tài chính cũng đề xuất mức giảm trừ gia cảnh mới áp dụng từ 01/01/2026.

Nhìn nhận về nội dung đã nêu, một số ý kiến cho rằng, việc Bộ Tài chính tiếp thu ý kiến của dư luận xã hội khi đề xuất chính sách thuế, đặc biệt việc tăng mức giảm trừ gia cảnh là một bước tiến hợp lý, tuy nhiên, cần xem xét lại thời gian áp dụng.

Theo TS Nguyễn Ngọc Tú - giảng viên Trường đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, áp dụng từ kỳ tính thuế thu nhập cá nhân 2026 là quá chậm trễ. Bởi, từ năm 2020 tới nay, giá cả biến động mạnh, mức lương cơ sở cũng được điều chỉnh tăng từ 01/7/2024.

“Giá tăng, lương tăng, nên điều chỉnh tăng mức giảm trừ gia cảnh ngay từ kỳ tính thuế năm 2025. Điều này góp phần đảm bảo đời sống của người làm công ăn lương, đồng thời phục vụ mục tiêu kích cầu tiêu dùng để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế”, vị chuyên gia này bày tỏ.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Văn Được - Trưởng ban Chính sách của Hội Tư vấn và Đại lý thuế TP Hồ Chí Minh, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín cũng cho rằng, nên áp dụng mức giảm trừ gia cảnh mới từ kỳ tính thuế năm 2025.

Theo ông Được, về nguyên tắc, Luật quy định là khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) thay đổi từ 20% trở lên thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo thủ tục rút gọn để điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh.

Trong khi số liệu của Cục Thống kê, Bộ Tài chính cho thấy, từ năm 2020 đến hết năm 2025, CPI lũy kế dự kiến biến động 21,24%. Thực tế, mức giảm trừ gia cảnh đã lạc hậu từ lâu, tới nay Chính phủ mới trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội để điều chỉnh là đã chậm hơn thực tiễn.

Nếu tới kỳ tính thuế năm 2026 mới áp dụng, việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh đã trễ lại càng thêm trễ, người nộp thuế quá thiệt thòi.

Cùng với vấn đề liên quan tới thời gian áp dụng, không ít ý kiến cũng cho rằng, mức giảm trừ gia cảnh cần tăng cao hơn so với phương án Bộ Tài chính đề xuất để chính sách không bị lạc hậu so với thực tiễn và gây thiệt thòi cho người nộp thuế thu nhập cá nhân từ tiền công, tiền lương.

Theo đó, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Điện Biên đề nghị Bộ Tài chính xem xét điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế lên mức 20 triệu đồng/tháng và mỗi người phụ thuộc lên 10 triệu đồng/tháng.

Lý giải cho đề nghị này, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Điện Biên lập luận, việc điều chỉnh này không chỉ đảm bảo nguyên tắc công bằng, nuôi dưỡng nguồn thu bền vững mà còn góp phần hỗ trợ người dân vượt qua áp lực chi phí sinh hoạt ngày càng lớn. Đồng thời, chính sách còn góp phần mở rộng diện tự nguyện kê khai và nộp thuế một cách minh bạch, ổn định.

Được biết, trước ý kiến này, Bộ Tài chính tiếp thu và cho biết sẽ nghiên cứu đề xuất tại Dự thảo Nghị quyết đảm bảo phù hợp với biến động giá cả, mức sống dân cư và tình hình kinh tế - xã hội hiện nay.