Nâng mức giảm trừ gia cảnh: Cần đáp ứng nhu cầu sinh hoạt thực tế

Như đã thông tin, Bộ Tài chính vừa hoàn thiện Dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh trong tính thuế thu nhập cá nhân gửi Bộ Tư pháp thẩm định.

Tại Dự thảo này, cơ quan soạn thảo đề xuất nâng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế từ 11 triệu đồng/tháng lên 15,5 triệu đồng/tháng và mỗi người phụ thuộc từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,2 triệu đồng/tháng.

Nhìn nhận về mức đề xuất đã nêu, không ít ý kiến cho rằng, mức giảm trừ gia cảnh này là quá thấp, chưa đáp ứng nhu cầu sinh hoạt thực tế.

Theo ông Nguyễn Ngọc Tịnh - Phó chủ tịch Hội Tư vấn và đại lý thuế TP Hồ Chí Minh, việc cơ quan soạn thảo sử dụng dữ liệu trong quá khứ mà không tính đến mức trượt giá cho năm tiếp theo cũng như sự phát triển của kinh tế Việt Nam là vô lý. Việc chỉ tính tốc độ tăng GDP bình quân đầu người từ năm 2020 đến 2025 là 40 - 42% để điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh mà không tính đến phần tăng của năm 2026 là chưa phù hợp về mặt kỹ thuật...

Bên cạnh đó, khi xây dựng luật còn phải tính đến nhu cầu thực tế của người dân vì ngoài việc đủ ăn đủ mặc, họ còn phải có nhu cầu tích lũy và sống tốt hơn, bao gồm giải trí, xã hội… đáng kể hơn, với việc nuôi dưỡng mỗi người phụ thuộc như con cái hay cha mẹ già yếu thì chi phí thực tế sẽ bằng hay thậm chí cao hơn chi phí cho bản thân người nộp thuế.

“Vì vậy, mức giảm trừ gia cảnh cho mỗi người phụ thuộc chỉ bằng 40% giảm trừ gia cảnh bản thân người nộp thuế là không thỏa đáng”, vị chuyên gia này bày tỏ.

Đồng thời cho hay, Việt Nam đang hướng đến nước có thu nhập trung bình cao thì phải tính đến mức giảm trừ gia cảnh phù hợp, tạo điều kiện cho người nộp thuế có động lực phát triển chứ không phải là gánh nặng về thuế.

Vị chuyên gia này kiến nghị, tối thiểu cũng phải nâng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế lên 18 triệu đồng/tháng. Riêng đối với người phụ thuộc thì sau khi Luật Thuế thu nhập cá nhân được sửa đổi và cho phép khấu trừ chi phí giáo dục, y tế thì cũng cần được nâng mức giảm trừ gia cảnh cao hơn, lên bằng 50% người nộp thuế, tương đương lên 9 triệu đồng/tháng/người.

Liên quan đến vấn đề này, thông tin với báo chí, PGS TS Phạm Thế Anh - Trưởng Bộ môn Kinh tế vĩ mô, Đại học Kinh tế Quốc dân cũng cho rằng, mức giảm trừ gia cảnh Bộ Tài chính đưa ra là quá thấp, chưa phù hợp với chi phí sinh hoạt thực tế, đặc biệt tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh.

Theo vị chuyên gia này, mức giảm trừ gia cảnh là mức chi tiêu tối thiểu mà người lao động có thể trang trải cho những hàng hóa và dịch vụ thiết yếu để duy trì cuộc sống. Trong rổ hàng tính CPI, nhiều nhóm hàng thiết yếu có tốc độ tăng giá rất nhanh, ví dụ như hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 1,63 lần, chi phí nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 1,68 lần, chi phí giáo dục tăng 2,6 lần, chi phí y tế tăng 4,47 lần, cao hơn nhiều lần so với tốc độ tăng của CPI.

Như vậy, điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh theo tốc độ tăng CPI trung bình sẽ khiến những nhóm người thu nhập thấp và trung bình – những người chủ yếu chi tiêu cho hàng hóa và dịch vụ thiết yếu chịu thiệt thòi hơn.

“Bộ Tài chính đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh theo phương án 2 - điều chỉnh theo tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người và tốc độ tăng GDP bình quân đầu người. Phương án này ưu việt hơn phương án 1 bởi quan tâm đến mức sống của người lao động, tuy nhiên, cách tính lại có vấn đề khi sử dụng đồng USD để đo lường thu nhập và chỉ lấy mốc thời gian là 2020”, PGS TS Phạm Thế Anh chia sẻ.

Đồng thời cho hay, việc sử dụng GDP bình quân đầu người theo đơn vị USD là chưa phù hợp, bởi vì VND mới là đơn vị tiền tệ người dân được phép sử dụng để chi tiêu trong nước. Theo dữ liệu của Cục Thống kê, GDP bình quân đầu người của Việt Nam vào năm 2012 là 45,67 triệu đồng và cuối năm 2025 dự kiến là khoảng 127,53 triệu đồng, tăng khoảng 2,8 lần.

“Nếu dựa theo phương pháp này, mức giảm trừ gia cảnh nên là 25 triệu đồng (= 9 x 2,8) cho người nộp thuế và 10 triệu đồng (= 3,6 x 2,8) cho người phụ thuộc. Như vậy, mức đề xuất giảm trừ gia cảnh là 15,5 triệu và 6,2 triệu đồng là chưa bắt kịp so với sự gia tăng của bình quân đầu người”, vị chuyên gia này phân tích.

Được biết, Dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh sẽ được trình để Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thông qua tại Phiên họp thứ 50 dự kiến sẽ diễn ra vào tháng 10 tới đây.