Mỹ toan tính gì khi tiếp tục cứng rắn với Trung Quốc?

Trong bài phát biểu về chính sách đối ngoại quan trọng đầu tiên tại trụ sở Bộ Ngoại giao, Ngoại trưởng Blinken cho biết, chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ nhấn mạnh tới tầm quan trọng của giải pháp ngoại giao hơn là hành động quân sự, cũng như hướng tới hợp tác với thế giới trong cách thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu hay đại dịch COVID-19.

Bên cạnh đó, ông Blinken cũng khẳng định, Trung Quốc là thử thách địa chính trị lớn nhất thế kỷ 21. Đồng thời, Trung Quốc cũng là quốc gia duy nhất có sức mạnh kinh tế, ngoại giao, quân sự và công nghệ thách thức nghiêm trọng đến tính ổn định và mở của hệ thống quốc tế.

"Mối quan hệ của Mỹ với Trung Quốc sẽ mang tính cạnh tranh khi cần thiết, hợp tác khi có thể và đối địch khi buộc phải như vậy. Và Mỹ sẽ hành xử với Trung Quốc từ vị thế đầy sức mạnh", Ngoại trưởng Mỹ nói.

Có thể thấy, căng thẳng và cạnh tranh giữa Trung Quốc và Mỹ đã được chính quyền Cựu Tổng thống Trump đẩy lên trong 4 năm qua trong các vấn đề thương mại, công nghệ và sức khỏe. Và dường như điều này sẽ được Tổng thống Biden thúc đẩy trong thời gian tới.

Ngoại trưởng Blinken cho biết về cơ bản, ông không bất đồng với Cựu Tổng thống Trump về vấn đề Trung Quốc, nhưng ông tin rằng Hoa Kỳ có thể tìm ra cách thức hiệu quả hơn thông qua việc hợp tác với các đồng minh và thậm chí là trong những điểm chung.

Trước đó, những tuyên bố gần đây của Tổng thống Mỹ Joe Biden trong các cuộc họp G7 và tại Hội nghị Munich năm 2021 về an ninh quốc tế phản ánh tư tưởng chiến dịch bầu cử của nước này: Tăng cường liên kết Mỹ-châu Âu để đối đầu với Trung Quốc và Nga.

Giới quan sát đánh giá, chính quyền Tổng thống Mỹ đang thể hiện rằng họ đã sẵn sàng giành lại vai trò dẫn dắt của Hoa Kỳ sau một thời gian dài suy yếu. Đại dịch COVID-19 đã thúc đẩy các xu hướng đã hình thành và nâng cao vị thế của Trung Quốc trên thế giới.

Theo Fred Hu, người sáng lập và chủ tịch của Primavera Capital Group, Trung Quốc đã chứng minh việc đối phó với đại dịch và phục hồi nền kinh tế của mình tốt hơn và nhanh hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Trong khi đó, kể từ khi ông Trump lên nắm quyền, Mỹ đã rút khỏi vai trò hỗ trợ toàn cầu và đơn phương gây chiến với cả những đồng minh trên nhiều lĩnh vực.

Chính vì vậy, ông Hu cho biết, khi lên nắm quyền, Tổng thống Biden đã nhanh chóng xây dựng tầm nhìn về các vấn đề toàn cầu như sau: xây dựng một mặt trận thống nhất của các đồng minh và đối tác của Hoa Kỳ để đối đầu với các hành vi lạm dụng và vi phạm nhân quyền của Trung Quốc, nhưng đồng thời cũng tìm cách hợp tác với Bắc Kinh về các vấn đề như biến đổi khí hậu, an ninh y tế toàn cầu, kiểm soát vũ khí và không phổ biến vũ khí.

Vấn đề là lợi ích chung không thể hội tụ nếu Trung Quốc bị đánh giá một cách thiếu tôn trọng. Sự tôn trọng lẫn nhau cần được thiết lập lại. Về mặt lý thuyết, châu Âu có thể giúp tạo cầu nối giữa Mỹ, Nga và Trung Quốc, nhưng để làm được như vậy, EU nên tìm ra tiếng nói độc lập.

Điều này rất khó xảy ra, ít nhất là trong ngắn hạn. Chính quyền của ông Biden nên chú ý đến bài học trong 5 thập kỷ chính sách của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc, đồng thời, cần tập trung vào các mục tiêu địa chính trị cần thiết để bảo vệ lợi ích của Hoa Kỳ

Nỗ lực để trở lại vị trí dẫn đầu thế giới của Mỹ sẽ không dừng lại, mặc dù giống như EU, Mỹ cũng phải đối mặt với những rạn nứt và yếu kém trong nội bộ chính quyền. Tuy nhiên, Mỹ nên thực thi chính sách "đoàn kết" chứ không phải "lãnh đạo" để tiếp cận thế giới. Các chính sách mở cửa và hội nhập đã trở thành động cơ tăng trưởng kinh tế cho thế giới, và chúng sẽ vẫn sẽ là một yếu tố cần thiết cho một tương lai thành công.