Mỹ - Trung “chạy đua” năng lực sản xuất tiên tiến

Cuối cùng, cả hai nền kinh tế, công nghệ lớn nhất thế giới sắp bước vào đường đua cạnh tranh về năng lực sản xuất tiên tiến. Theo các chuyên gia, đây là những gì mà thế giới muốn nhìn thấy, vì kết quả sẽ dẫn đến đột phá về công nghệ, dây chuyền sản xuất trên quy mô lớn.

Ông Trump phát biểu với các phóng viên rằng “Hãy quên các dây chuyền sản xuất tất, giày thể thao và áo phông đi”. Tổng thống Hoa Kỳ muốn thúc đẩy sản xuất các sản phẩm công nghệ cao, chứ không phải hàng may mặc hay giày dép.

Tại Trung Quốc, Chủ tịch Tập Cận Bình đã đến thăm nhà máy sản xuất ổ bi do Nhà nước quản lý, và nói với công nhân rằng: tự lực trong sản xuất tiên tiến là “con đường đúng đắn” đối với Trung Quốc và là “xương sống” của nền kinh tế nước này.

Điểm xung đột giữa Bắc kinh và Washington xuất phát từ thương mại, ông Trump muốn Trung Quốc làm giảm thâm hụt thương mại bằng cách nhập khẩu thêm hàng hóa từ Hoa Kỳ. Nhưng ông Tập bây giờ muốn tự chủ sản xuất trong nước. Do vậy, Bắc Kinh có thể sẽ không nhượng bộ quá nhiều trong đàm phán thương mại.

Cân bằng thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc được hiểu, Trung Quốc là nơi mà các công ty Hoa Kỳ đặt trung tâm sản xuất, sau đó Hoa Kỳ là thị trường tiêu thụ. Nhưng vấn đề là Trung Quốc đã tiến bộ quá nhanh chóng, họ không muốn dừng lại ở tầm mức sản xuất theo đơn đặt hàng, mà đang vươn lên làm chủ công nghệ lõi; cạnh tranh trực tiếp với tinh hoa công nghệ Âu - Mỹ.

Kế hoạch “Sản xuất tại Trung Quốc 2025”, được công bố vào năm 2015 - hai năm sau khi ông Tập lên nắm quyền - nhằm biến Trung Quốc thành một nhà sản xuất cao cấp hàng đầu, từ xe điện và máy bay thương mại đến chất bán dẫn và robot.

Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ước tính trong một báo cáo năm 2022 rằng chi tiêu của Trung Quốc để tài trợ cho các ngành công nghiệp được ưu tiên lên tới ít nhất 1,73% GDP vào năm 2019, cao hơn đáng kể so với Hoa Kỳ, nơi đã chi 0,39% GDP cho hỗ trợ công nghiệp vào năm 2019.

Theo công ty tư vấn kinh tế Rhodium Group, Trung Quốc đã tài trợ trực tiếp bằng nhiều cách đối với các công ty mũi nhọn. Những doanh nghiệp hàng đầu như Huawei, Alibaba, Tencent,… từng lớn lên trong vỏ bọc “con cưng” của Nhà nước. Trung Quốc cũng rất thành công với lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, năng lượng mới.

Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Scott Bessent đã tỏ ra lạc quan về việc đạt được thỏa thuận chung với Trung Quốc: “Chúng ta cần nhiều sản xuất hơn, họ cần nhiều tiêu dùng hơn. Vì vậy, hai bên có cơ hội để tái cân bằng cùng nhau. Chúng ta sẽ xem liệu điều đó có khả thi hay không”.

Một nỗi lo lắng khác khi hai siêu cường hàng đầu không đạt được thỏa thuận thương mại là việc các công ty Trung Quốc tìm kiếm thị trường mới để bù đắp cho thị phần đã và sẽ mất ở Hoa Kỳ đang gây ra sự lo lắng ở châu Âu.

Jing Wang, Chuyên gia kinh tế Trung Quốc tại Nomura cho rằng “Vì Hoa Kỳ là thị trường tiêu dùng sôi động nhất trên toàn thế giới, nên một làn sóng hàng hóa Trung Quốc giá rẻ đột ngột tràn vào phần còn lại của thế giới chắc chắn sẽ gây ra phản ứng dữ dội trên toàn cầu”.

Nick Marro, Chuyên gia kinh tế trưởng tại Economist Intelligence Unit dự báo: Vào cuối năm nay, chúng ta không chỉ cần theo dõi căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, mà còn ngày càng quan tâm đến căng thẳng giữa EU và Trung Quốc... Và không chỉ còn là về xe điện, mà với nhiều loại sản phẩm khác nhau nữa.