Mỹ và Trung Quốc "chạy đua" đầu tư vào Đông Nam Á

>>  Các BigTech Mỹ và Trung Quốc hoạt động ra sao ở Đông Nam Á?

Đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Đông Nam Á đang tăng nhanh khi các doanh nghiệp Mỹ và Trung Quốc bị thu hút bởi sự ổn định chính trị và thị trường rộng lớn của các nước trong khu vực. Vai trò chiến lược của Đông Nam Á như một vùng đệm trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ-Trung ngày càng gia tăng cũng giúp thu hút đầu tư từ khắp nơi trên thế giới, khi vốn đầu tư nước ngoài đạt kỷ lục 222,5 tỷ USD vào năm 2022.

Các doanh nghiệp Mỹ như Marvell Technology và Synopsys đã bày tỏ sự háo hức đầu tư vào Việt Nam. Amkor Technology đã khai trương một nhà máy bán dẫn ở tỉnh Bắc Ninh vào tháng 10. Được xây dựng với chi phí 1,6 tỷ USD, cơ sở này được xây dựng để trở thành cơ sở sản xuất lớn nhất thế giới của công ty Mỹ và dự kiến sẽ tạo ra khoảng 10.000 việc làm.

Vào tháng 7, Malaysia cho biết nhà sản xuất ô tô lớn của Trung Quốc Chiết Giang Geely Holding Group sẽ đầu tư 10 tỷ USD vào bang Perak phía tây quốc gia này để thành lập cơ sở sản xuất ô tô. Công ty cũng đang xem xét xây dựng một nhà máy sản xuất xe điện ở Thái Lan.

Các công ty Mỹ và Trung Quốc cũng đang mua lại các doanh nghiệp ở Đông Nam Á. Năm 2020, Kimberly-Clark, nhà sản xuất Kleenex và các sản phẩm chăm sóc cá nhân khác của Mỹ đã công bố kế hoạch mua lại Softex Indonesia với giá 1,2 tỷ USD. Tập đoàn Alibaba của Trung Quốc cũng đã đầu tư hàng tỷ USD vào Lazada, một công ty thương mại điện tử lớn có trụ sở tại Singapore.

Theo Hội nghị Thương mại và Phát triển của Liên Hợp Quốc, đầu tư trực tiếp nước ngoài vào 10 quốc gia Đông Nam Á đã tăng 40% từ năm 2017 đến năm 2022, giai đoạn mà xung đột thương mại Mỹ-Trung leo thang, vượt xa mức tăng đầu tư ở Trung Quốc, Mỹ Latinh và Châu Phi.

Mỹ là nhà đầu tư hàng đầu vào các dự án ở Đông Nam Á. Dữ liệu của công ty theo dõi đầu tư xuyên biên giới FDI Markets của Financial Times cho thấy, quốc gia này đã đầu tư 74,3 tỷ USD cho việc xây dựng nhà máy và các dự án khác từ năm 2018 đến năm 2022. Tiếp theo là Trung Quốc với vốn đầu tư 68,5 tỷ USD trong cùng kỳ.

Các doanh nghiệp Mỹ chủ yếu tập trung đầu tư sản xuất chất bán dẫn ở các quốc gia như Singapore và Malaysia, trong khi các công ty Trung Quốc đầu tư vào các dự án như xây dựng nhà máy xe điện ở Thái Lan và phát triển khai thác mỏ ở Indonesia.

Đằng sau sự đầu tư tích cực của hai quốc gia này là mong muốn đa dạng các cơ sở sản xuất bên ngoài Trung Quốc. Các công ty Mỹ đang thúc đẩy hợp tác, thay thế vai trò của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng, trong khi các công ty Trung Quốc đang chuyển nhà máy và các cơ sở khác sang nước thứ ba để tạo điều kiện xuất khẩu sang Mỹ và châu Âu.

>>  Đông Nam Á: Thị trường "màu mỡ" cho điện thoại gập Trung Quốc

Các chuyên gia nhận định, các doanh nghiệp Mỹ coi Đông Nam Á là nơi lý tưởng để xây dựng lại chuỗi cung ứng vì khu vực này gần Trung Quốc, một trung tâm sản xuất lớn và tương đối ổn định về chính trị, xã hội. Khu vực này còn có thị trường nội địa rộng lớn với tổng dân số hơn 600 triệu người.

Ông Ikumo Isono, nhà kinh tế cấp cao tại Viện nghiên cứu kinh tế ASEAN và Đông Á, cho biết: “Đông Nam Á đang được hưởng lợi từ việc tách rời Mỹ-Trung bằng cách tự định vị mình là một khu vực trung lập". Chuyên gia này cũng cho biết thêm, sự ổn định của Đông Nam Á cũng đang thu hút thêm nhiều nhà đầu tư tiềm năng từ các quốc gia khác trong khu vực và trên thế giới.

Mặc dù vậy, các công ty Nhật Bản đang tiến hành đánh giá lại chiến lược đầu tư của mình trong khu vực. Nhật Bản đã dẫn đầu các nước khác đầu tư vào Đông Nam Á kể từ những năm 1970, nhưng các công ty Nhật Bản ngày càng miễn cưỡng đầu tư hơn khi các quốc gia trong khu vực bắt đầu tập trung kêu gọi đầu tư vào những lĩnh vực tiên tiến như chất bán dẫn, xe điện và pin. 

Kết quả là khu vực này chỉ thu hút được 43,5 tỷ USD từ các doanh nghiệp Nhật Bản trong 5 năm tính đến năm 2022, mức nhỏ nhất trong 20 năm qua. Trong một cuộc khảo sát năm 2012 của Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật Bản, các nhà sản xuất Nhật Bản coi Indonesia là điểm đến nước ngoài hứa hẹn thứ ba trong vòng ba năm, nhưng nước này đã tụt xuống vị trí thứ sáu trong cuộc khảo sát năm ngoái. Thái Lan cũng tụt hạng trên bảng xếp hạng.