Gửi bình luận
Từng giàu có nhờ nguồn dầu mỏ dồi dào, nền kinh tế lớn nhất khu vực Trung Đông đang tìm cách thoát khỏi sự phụ thuộc vào nguồn tài nguyên vô cùng giá trị này.
Các nền kinh tế Trung Đông đang tìm cách thoát khỏi sự phụ thuộc vào dầu mỏ, lĩnh vực hướng đến không nằm ngoài xu hướng chung toàn cầu. Trong đó, Saudi Arabia là trường hợp điển hình cho chiến lược rất tốn kém này.
Theo Bộ trưởng Đầu tư Saudi Arabia Khalid Al Falih, nguồn thu của chính phủ trước đây gần như hoàn toàn đến từ tiền dầu mỏ, nhưng hiện nay, 40% nguồn thu đến từ các lĩnh vực không liên quan gì đến nguồn tài nguyên này.
Báo cáo hiệu suất ngân sách của Saudi Arabia trong nửa đầu năm nay cho thấy tổng thu ngân sách của chính phủ trong nửa đầu năm 2025 đạt 565,21 tỷ riyal (150,73 tỷ đô la Mỹ), trong đó dầu mỏ chiếm 53,4% tổng thu ngân sách của quốc gia, giảm so với mức 67,97% của cùng kỳ năm 2019.
Cường quốc dầu mỏ Trung Đông đang tăng cường đầu tư vào các lĩnh vực phát triển nhanh nhất hiện nay là trí tuệ nhân tạo (AI), coi đây là một trong động lực tăng trưởng mới sẽ mang về 135 tỷ USD vào năm 2030.
Saudi Arabia sẽ là nhà đầu tư chủ chốt trong việc phát triển các ứng dụng AI và mô hình ngôn ngữ lớn. Nước này lên kế hoạch xây dựng các trung tâm dữ liệu với quy mô lớn và chi phí cạnh tranh chưa từng có ở bất kỳ nơi nào khác trên thế giới.
Ông Khalid Al Falih nhìn nhận: “AI đã nổi lên trong ba, bốn năm qua, và chắc chắn sẽ định hình nên tương lai của nền kinh tế mỗi quốc gia. Những ai đầu tư sẽ dẫn đầu, và những ai tụt hậu, thật không may, sẽ thua thiệt”.
Tận dụng đòn bẩy tài chính dồi dào từ hoạt động thương mại dầu mỏ trong nhiều thập kỷ qua, Quỹ Đầu tư công quốc gia Saudi Arabia (PIF) đã mua cổ phần của các công ty công nghệ lớn, nhà phát hành trò chơi điện tử và câu lạc bộ bóng đá tại châu Âu.
PIF đã tăng quy mô vốn lên gấp 6 lần kể từ khi thành lập và đang tiến gần đến gần mốc kỷ lục 1 nghìn tỷ USD được triển khai đầu tư trên các lĩnh vực có lợi ích chiến lược.
PIF đã mua lại cổ phần của công ty trò chơi điện tử lớn Electronic Arts, thành lập Quỹ SoftBank Vision Fund cùng với SoftBank Group Corp của Masayoshi Son vào năm 2017, và tiếp quản câu lạc bộ Ngoại hạng Anh Newcastle United vào năm 2021.
Du lịch cũng là một lĩnh vực tăng trưởng quan trọng của vương quốc giàu có này. Tỷ trọng của ngành này trong GDP đã tăng từ 3% năm 2019 lên 5% vào năm 2024. Saudi Arabia đang mở hàng loạt khu nghỉ dưỡng siêu cao cấp, hãng hàng không mới, sân bay mới. Bộ trưởng Du lịch Ahmed Al-Khateeb bày tỏ sự tin tưởng rằng ngành du lịch có thể đóng góp 10% GDP vào năm 2030, đặt mục tiêu nâng lên 20% trong tương lai.
Tuy vậy, nhiều chuyên gia cho rằng, nhiều nền kinh tế Trung Đông không bền vững do những cuộc khủng hoảng kinh tế sâu sắc, với tỷ lệ thất nghiệp, lạm phát và nợ công cao, do phụ thuộc quá nhiều vào dầu mỏ.
Khu vực này đang phải vật lộn với bất ổn kinh tế, việc làm hạn chế và chi phí tái thiết ngày càng tăng, đồng thời phải đối mặt với những thách thức như mất an ninh lương thực và tác động của biến đổi khí hậu, chẳng hạn như tình trạng khan hiếm nước. Việc đa dạng hóa nền kinh tế ngoài dầu mỏ là một rào cản lớn mà nhiều quốc gia vẫn chưa thể vượt qua một cách hiệu quả.
