Gửi bình luận
Căng thẳng giữa Tổng thống Mỹ và Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đang leo thang chưa từng thấy, đặt ra dấu hỏi về nguyên nhân và căn cứ pháp lý cho các động thái tiếp theo.
Gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công khai tuyên bố không hài lòng với Chủ tịch FED Powell, thậm chí còn gợi ý về khả năng sa thải ông Powell – một động thái có thể gây chấn động nền kinh tế toàn cầu. Nhưng tại sao ông Trump lại muốn làm điều đó? Và liệu ông thực sự có quyền?
Tâm điểm mâu thuẫn giữa ông Trump và ông Powell xoay quanh chính sách lãi suất. Tổng thống Trump đã liên tục chỉ trích Fed vì không cắt giảm lãi suất nhanh chóng và mạnh mẽ, đặc biệt trong bối cảnh ông áp dụng các chính sách thuế quan khiến thị trường bất ổn.
Ông Trump – người từng bổ nhiệm Jerome Powell vào vị trí Chủ tịch Fed năm 2018 – cho rằng việc giữ lãi suất cao đã kìm hãm tăng trưởng kinh tế, khiến chứng khoán lao dốc và tạo thêm áp lực lạm phát.
Ngày 17/4, Tổng thống Mỹ tuyên bố trên mạng xã hội rằng “việc sa thải ông Powell không thể chậm trễ hơn được nữa.” Ông cũng so sánh Fed với Ngân hàng Trung ương châu Âu, nơi lãi suất được cắt giảm nhanh hơn, và cho rằng ông Powell đang chịu “nhiều áp lực chính trị” để giảm lãi suất nhưng vẫn hành động quá chậm chạp.
Không chỉ ông Trump, một số đồng minh của ông cũng bức xúc khi ông Powell phát biểu tại Câu lạc bộ Kinh tế Chicago, nhấn mạnh Fed cần “đợi tín hiệu rõ ràng hơn” trước khi thay đổi chính sách, bất chấp lo ngại về tác động của thuế quan. Điều đó dập tắt kỳ vọng về việc Fed sẽ sớm cắt giảm lãi suất nhằm hỗ trợ thị trường – vốn đang chịu áp lực từ các chính sách của chính quyền Mỹ.
Vấn đề pháp lý ở vụ việc này khá phức tạp. Theo Đạo luật Cục Dự trữ Liên bang, các thành viên trong Hội đồng Thống đốc Fed – bao gồm cả Chủ tịch – chỉ có thể bị Tổng thống cách chức “vì lý do chính đáng”, như vi phạm pháp luật hoặc hành vi sai trái nghiêm trọng. Tuy nhiên, “lý do chính đáng” không bao gồm khác biệt quan điểm về chính sách lãi suất.
Nhiều chuyên gia pháp lý, như giáo sư Peter Conti-Brown từ Đại học Wharton, cho rằng Tổng thống Mỹ không thể sa thải ông Powell chỉ vì bất đồng chính sách. Mặc dù vai trò Chủ tịch không được bảo vệ rõ ràng như vị trí “Thống đốc”, nhưng việc loại bỏ ông khỏi chức danh này mà vẫn giữ ông lại trong Hội đồng thống đốc có thể tạo ra hỗn loạn và không loại bỏ được quyền lực thực sự của ông tại Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) – cơ quan quyết định lãi suất.
Ngoài ra, việc sa thải ông Powell có thể khiến thị trường hoảng loạn, làm xói mòn niềm tin vào sự độc lập của ngân hàng trung ương – một nguyên tắc then chốt giúp giữ ổn định kinh tế. Cựu Tổng cố vấn pháp lý của Fed, Scott Alvarez, cũng nhấn mạnh rằng Fed vận hành độc lập về tài chính, tổ chức và nhân sự – tách biệt khỏi quyền kiểm soát hành pháp trực tiếp.
Ngay cả trong chính quyền Trump, nhiều quan chức như Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Kevin Hassett cũng phản đối việc sa thải ông Powell, lo ngại hậu quả kinh tế nghiêm trọng.
Về mặt lịch sử, dù nhiều Tổng thống Mỹ – như Lyndon Johnson hay Richard Nixon – từng gây áp lực lên Fed, nhưng chưa ai dám tiến xa tới mức sa thải Chủ tịch Fed vì lý do chính sách. Hành động như vậy không chỉ phá vỡ tiền lệ mà còn có thể gây ra khủng hoảng tài chính toàn cầu.
Bởi vậy, mặc dù ông Donald Trump có thể công khai chỉ trích ông Jerome Powell, nhưng quyền lực pháp lý của ông trong việc sa thải Chủ tịch Fed vẫn bị giới hạn bởi luật pháp và thông lệ.
Nỗ lực làm suy yếu sự độc lập của Fed có thể mang lại lợi ích chính trị ngắn hạn, nhưng cái giá phải trả có thể là sự mất ổn định dài hạn của nền kinh tế Mỹ – và thậm chí là niềm tin toàn cầu vào hệ thống tài chính của nước này.
Trong khi đó, Chủ tịch Fed Jerome Powell – người từng tuyên bố “sự độc lập là vấn đề pháp lý” – có vẻ sẽ tiếp tục giữ vững lập trường, dù phải đối mặt với một trong những sức ép lớn nhất trong sự nghiệp.
