Nhà đầu tư năng lượng “gặp khó” vì cơ chế chuyển tiếp

PHƯƠNG THANH• 01/09/2022 00:51

Nhà đầu tư năng lượng tái tạo hoang mang trước đề xuất về cơ chế đối với các dự án điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp của Bộ Công Thương.

>>Dự án điện mặt trời, điện gió dở dang: Đề xuất đàm phán với EVN để bán điện

Chia sẻ tới DĐDN, nhiều doanh nghiệp cho biết, Bộ Công Thương vừa ban hành Công văn số 126/BC-BCT báo cáo Chính phủ về đề xuất cơ chế đối với các dự án điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp. Tuy nhiên, 02 phương án mà Bộ Công Thương đề xuất đều không có cơ sở thực hiện khiến các nhà đầu tư lo lắng.

Dự án điện gió Habaram Ninh Thuận 117 MW, nhưng còn 93 MW chưa được công nhận vận hành thương mại

Chưa khả thi

Lý giải về khó khăn này, ông Bùi Văn Thịnh - Chủ tịch Hiệp hội Điện gió và Điện mặt trời Bình Thuận cho biết đã gần một năm trôi qua hàng tỷ USD đầu tư cho năng lượng tái tạo ở Việt Nam đang nằm “đắp chiếu” vì chưa có cơ chế giá bán điện mới. Trong đó gồm có 5 dự án/phần dự điện mặt trời có tổng công suất 452,62 MW thì có tới 62 dự án điện gió tổng công suất 3.479MW đã ký hợp đồng mua bán điện với EVN nhưng do không kịp vận hành thương mại trước ngày 1/11/2021 để kịp hưởng giá bán điện ưu đãi theo Quyết định 37/2011 và 39/2018 của Thủ tướng về cơ chế hỗ trợ phát triển các dự án điện gió tại Việt Nam, nên vẫn nằm bất động chờ cơ chế giá mới.

Hệ lụy tổn thất là rất lớn, thế nhưng theo các doanh nghiệp họ càng thất vọng hơn khi mới đây được biết Công văn số 126 của Bộ Công Thương ngày 21/7/2022, báo cáo Thủ tướng Chính phủ về Cơ chế đối với các dự án điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp. Tại công văn số 126 Bộ Công Thương trình Chính phủ 02 phương án cho các dự án điện gió/điện mặt trời chuyển tiếp.

Đặc biệt phương án 1 quy định: “Bộ Công Thương ban hành và quy định phương pháp, trình tự lập và thẩm định khung giá phát điện và quy định khung giá phát điện đối với dự án điện gió, điện mặt trời làm cơ sở để Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đàm phán và ký hợp đồng mua bán điện với chủ đầu tư các dự án, tương tự như cách làm các dự án nguồn điện khác như thủy điện, nhiệt điện, tua bin khí…”.

Tuy nhiên theo các doanh nghiệp, phương án này Bộ Công Thương chưa xây dựng được lộ trình phát triển cho các dự án năng lượng tái tạo chuyển tiếp.

Bởi theo các doanh nghiệp và chuyên gia, sở dĩ những vướng mắc đã gần 01 năm trôi qua với điện gió và gần 02 năm với điện mặt trời không được giải quyết triệt để vì chưa có giá mua điện mới.

Theo các nhà đầu tư, khoảng trống chính sách là quá dài, các nhà đầu tư đã chờ đợi quá lâu, vậy mà đến năm nay Bộ Công Thương vẫn thông báo phương án các nhà đầu tư đàm phán với EVN, trong khi mức giá để đàm phán thì Bộ Công Thương vẫn chưa ban hành, dù EVN đã có văn bản kiến nghị hơn 1 năm trước.

Bên cạnh đó, đối với các dự án đang vận hành, việc Bộ Công Thương đề xuất Thủ tướng cho phép bộ này rà soát, xem xét lại các Hợp đồng mua bán điện đã ký đã làm các nhà đầu tư hoang mang. Bởi doanh nghiệp đã đầu tư theo giá Chính phủ ban hành, việc xem xét lại giá sẽ gây ra cuộc chiến pháp lý và ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của Chính phủ và môi trường đầu tư tại Việt Nam.

Một trong những chính sách quan trọng duy trì sự phát triển của thị trường điện tái tạo là cơ chế đấu thầu giá bán cạnh tranh được ban hành trong dài hạn để không chỉ minh bạch hóa mà còn tạo nền móng phát triển bền vững cho thị trường năng lượng tái tạo.

Ông Bùi Văn Thịnh - Chủ tịch Hiệp hội Điện gió và Điện mặt trời Bình Thuận cũng cho biết, đề xuất này của Bộ Công Thươngthiếu tính khả thi khi Bộ chưa ban hành khung giá làm cơ sở đàm phán. Các nhà đầu tư lo ngại sẽ mất nhiều tháng, thậm chí cả năm để đàm phán và phê duyệt hợp đồng mua điện, không hiểu họ còn đủ sức lực để chờ đợi nữa không?

Nên có cơ chế giải quyết nhanh chóng

Theo ông Thịnh, cơ chế chuyển tiếp cần có tính thực thi ngay vì khoảng trống chính sách đã kéo dài quá lâu rồi. Nên chăng vẫn căn cứ vào cơ chế giá FIT và giảm đi 1 tỷ lệ nào đó (chẳng hạn từ 1-2%/ quý) để cứu các nhà đầu tư. Hiện giá FIT cho điện gió và MT hiện cao hơn giá bán điện của EVN, tuy nhiên cuộc khủng hoảng năng lượng hiện nay làm giá đầu vào tăng cao như than và khí đã tăng 300% so với năm 2020 năng lượng tái tạo sẽ ngày càng cạnh tranh hơn trong cơ cấu giá thành điện của EVN.

Ông Thịnh cũng đề xuất: thị trường năng lượng tái tạo còn tồn tại nhiều lỗ hổng của chính sách. Nếu Việt Nam có cơ chế “gối đầu” được xây dựng trước cho các dự án điện gió, điện mặt trời được chuyển tiếp khi hết hạn cơ chế giá FIT thì sẽ không xảy ra những tổn thất lớn này.

“Hàng tỷ USD vẫn nằm bất động, dự án bị bỏ hoang chưa biết ngày nào được vận hành thương mại, hàng trăm nhà đầu tư vẫn còng lưng trả lãi vay tín dụng... Vậy trách nhiệm thuộc về ai?", đại diện các doanh nghiệp đặt câu hỏi.

Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện chính sách cho trong thời gian tới để thu hút nguồn lực đầu tư vào thị trường năng lượng tái tạo. Trong đó Việt Nam cần có mục tiêu cụ thể, chính sách ổn định và dài hạn nhằm thu hút nguồn vốn đầu tư yên tâm thực hiện dự án.