Chiến sự Nga- Ukraine: Sắp có hòa đàm?

NHI NGUYỄN• 17/03/2023 04:00

Dù chiến sự Nga- Ukraine đang diễn biến phức tạp, nhưng theo nhiều chuyên gia, các bên có liên quan cần sắp xếp một cuộc hòa đàm Nga- Ukraine để sớm chấm dứt chiến tranh.

Nhiều chuyên gia cho rằng, các bên có liên quan cần sắp xếp hòa đàm Nga- Ukraine để sớm chấm dứt chiến tranh.

>> Chiến sự Nga- Ukraine: "Cái bẫy" mang tên Bakhmut

Theo các chuyên gia quân sự, kết thúc chiến sự Nga- Ukraine có thể diễn ra theo ba giai đoạn. Giai đoạn đầu liên quan đến việc giải quyết những khác biệt nội bộ về quan điểm và mở ra các cuộc trao đổi thông tin mỗi bên, giải quyết những bất đồng và xem xét quan điểm cũng như thái độ của bên khác. Giai đoạn thứ hai liên quan đến việc đặt nền tảng cho các cuộc đàm phán chính thức, bao gồm cả việc xác định địa điểm, thời gian và người tham gia. Giai đoạn thứ ba liên quan đến đàm phán trực tiếp. Mỗi giai đoạn trong quá trình này liên quan đến sự lựa chọn các bên.

Ông Thomas R. Pickering, Chuyên gia tư vấn cao cấp tại Albright Stonebridge Group, cho rằng với giai đoạn đầu tiên, việc chuẩn bị trước không yêu cầu các bên hoàn toàn đồng ý với nhau. Các nhà ngoại giao Mỹ thường nói rằng trong bất kỳ cuộc đàm phán nào, có tới 60% những gì cần giải quyết liên quan đến những bất đồng giữa chính quyền và nhóm đàm phán của họ. Việc giải quyết những khác biệt nội bộ có thể chậm và khó khăn, nhưng việc bắt đầu quá trình này có thể báo hiệu rằng các cuộc đàm phán trở nên khả thi. Hiện tại, Mỹ đang trong giai đoạn chuẩn bị ban đầu và vẫn chưa giải quyết được những bất đồng để định hình các kết quả có lợi.

Vẫn chưa rõ khi nào tiến trình hướng tới giai đoạn tiếp theo của quá trình kiến tạo hòa bình sẽ được thực hiện. Các nhà lãnh đạo thế giới đã tăng cường kêu gọi hòa bình, và Washington cũng như các bên thứ ba khác đã bắt đầu các cuộc tiếp xúc không chính thức để đánh giá thái độ của họ về ngoại giao. Tuy nhiên theo đánh giá của chuyên gia, con đường dẫn đến các cuộc đàm phán trước đôi khi rất khó khăn.

“Khi Washington và các bên liên quan khác thiết lập các quan điểm thống nhất hơn, các cuộc đàm phán nhằm đưa Nga và Ukraine vào các cuộc đàm phán trực tiếp có thể nhận được nhiều sự chú ý hơn. Nhiệm vụ sẽ là thuyết phục hai bên rằng ngoại giao có thể hỗ trợ và thậm chí thúc đẩy lợi ích của họ. Các quan chức Mỹ nên nhấn mạnh với những người đồng cấp Nga và Ukraine rằng phương thức ngoại giao đó có thể là con đường chắc chắn hơn để đạt được điều họ muốn”, ông Thomas R. Pickering khuyến nghị.

Theo ông Thomas R. Pickering, cách tốt nhất cho hòa đàm Nga- Ukraine là đưa cả hai bên đến cùng một thành phố và cho phép bên thứ ba làm trung gian, nhưng trước hết cần trao đổi thông tin về các vị trí, chuẩn bị ý tưởng và phương thức làm việc để đạt được kết quả cao nhất.

“Tổng thư ký Liên Hợp Quốc có thể giúp tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình này bằng cách chỉ định một đại diện đặc biệt để sắp xếp các cuộc đàm phán giữa 2 bên với sự giúp đỡ của Trung Quốc, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, Hoa Kỳ và các quốc gia khác. Liên minh châu Âu và Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu cũng có thể hướng dẫn các bên tiến tới đàm phán trực tiếp”, ông Thomas R. Pickering gợi ý.

>> Chiến sự Nga- Ukraine: Nga sắp tấn công tổng lực vào Ukraine

Trên thực tế, việc các bên có sẵn sàng đàm phán hay không sẽ phụ thuộc một phần vào các diễn biến trên chiến trường. Nó cũng sẽ phụ thuộc vào lợi ích, vị thế quốc tế và áp lực được tạo ra. Tuy nhiên, các nhà đàm phán bên thứ ba có thể đóng một vai trò thiết yếu trong việc giữ cho tiến trình hòa bình đi đúng hướng, mang lại sự đảm bảo tích cực và đưa ra ý tưởng khắc phục.

Chiến sự Nga- Ukraine vẫn diễn ra ác liệt.

Theo ông Thomas R. Pickering, một lựa chọn tốt nhất cho các bên là sẽ đặt tất cả các khu vực bị chiếm đóng của Ukraine dưới sự quản lý của Liên Hợp Quốc và yêu cầu quân đội cả hai nước rút quân trong khoảng thời gian từ 3 đến 5 năm, sau đó công dân Ukraine sẽ bỏ phiếu. Một lựa chọn khác là tạm thời chấp nhận đường biên giới ngày 23 tháng 2 năm 2022 của Ukraine là đường kiểm soát ngăn cách các lực lượng quân sự, và đường biên giới năm 1991 là biên giới chính thức giữa Nga và Ukraine cho đến khi một cuộc trưng cầu dân ý do Liên Hợp Quốc tổ chức. Sau đó, cả Donbass và Crimea sau đó sẽ tổ chức các cuộc trưng cầu dân ý để giải quyết vấn đề lãnh thổ.

Một vấn đề gây tranh cãi và cần được xử lý khác là vai trò của nền kinh tế Ukraine ở châu Âu. Một số ý kiến cho rằng Ukraine có vị trí thuận lợi để trở thành cầu nối giữa Liên minh châu Âu và Liên minh kinh tế Á-Âu của Nga. Thiết kế một sự sắp xếp kinh tế như vậy sẽ là một thách thức, nhưng Ukraine sẽ cần một khuôn khổ để tái thiết nền kinh tế sau chiến tranh.

Tất cả các thỏa thuận phải được thực hiện tại bàn đàm phán, được lập thành văn bản, có chữ ký của các bên, được đảm bảo bởi một nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và được đăng ký theo Hiến chương Liên Hợp Quốc.

Nga và Ukraine hiện chưa sẵn sàng cho các cuộc đàm phán trực tiếp. Nhưng các nhà lãnh đạo của Hoa Kỳ và các bên thứ ba khác nên đẩy nhanh quá trình chuẩn bị và bắt đầu các cuộc đàm phán trước, đặt nền móng cho hòa đàm chính thức Nga- Ukraine. Nếu không, Nga và Ukraine có thể rơi vào vòng luẩn quẩn, từ chối ngoại giao và chiến tranh bất tận.