Vì sao Mỹ khó ngăn Trung Quốc phát triển sản xuất chất bán dẫn?

CẨM ANH• 24/04/2023 03:36

Bắc Kinh vẫn giữ lợi thế trong chuỗi sản xuất chất bán dẫn trong khi Washington chật vật thúc đẩy sản lượng nội địa.

>>Đạo luật CHIPS khiến các nhà sản xuất chip phải đối mặt với sự lựa chọn giữa Mỹ và Trung Quốc

SMIC được cho là đã thành công trong việc sản xuất chip dưới 14mm

SMIC được cho là đã thành công trong việc sản xuất chip dưới 14nm

Trong những năm gần đây, Mỹ đã tìm cách dần dần hạn chế khả năng mua các công nghệ sản xuất chip tiên tiến của các công ty Trung Quốc trong nỗ lực thúc đẩy ngành công nghiệp bán dẫn bản địa của nước này. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, chặng đường này của Mỹ có thể không nhận được kết quả như mong đợi.

Mặc dù năng lực sản xuất chất bán dẫn của Trung Quốc không thể so sánh với Đài Loan, Hà Lan hay Nhật Bản vào thời điểm hiện tại, nhưng không phải quốc gia này đang thụt lùi. Kể từ khi Bắc Kinh bắt đầu sáng kiến Made in China 2025 vào năm 2015, các công ty Trung Quốc đã đạt được những bước tiến khác nhau trong hệ sinh thái bán dẫn. Tại thời điểm này, có nhiều ý kiến cho rằng, có vẻ như Trung Quốc sẽ sớm vượt qua được sự kìm kẹp của Mỹ.

Theo khảo sát từ Viện Brookings, các công ty Trung Quốc hiện chiếm 20% số nhà thiết kế chip fabless trên thế giới và 10% tổng công suất sản xuất chip toàn cầu. Theo dữ liệu của Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn, Trung Quốc chiếm 9% thị phần trong doanh số bán chip toàn cầu năm 2020, vượt qua Đài Loan và chỉ sau EU và Nhật Bản.

Các biện pháp kiểm soát mà chính quyền của Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden công bố vào tháng 10 năm ngoái sẽ áp dụng cho các công nghệ để tạo ra chip 14 nm hoặc 16 nm, cũng như các chip tiên tiến hơn. Mục đích là để hạn chế những tiến bộ của Trung Quốc trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, điện toán lượng tử và phát triển tên lửa đạn đạo.

Nhưng có những dấu hiệu cho thấy Trung Quốc có thể đang trên đường sản xuất chip dưới 14 nm. Tập đoàn Sản xuất Chất bán dẫn Quốc tế (SMIC), nhà sản xuất chip theo hợp đồng lớn nhất của Trung Quốc, dường như đã sản xuất thành công chip 7 nm vào năm ngoái, mặc dù những thông tin chi tiết về bước đột phá này vẫn còn là ẩn số.

SMIC không phải là công ty Trung Quốc duy nhất tuyên bố đạt được những thành tựu như vậy. Huawei Technologies, vốn chịu sự hạn chế nghiêm ngặt nhất của Mỹ cũng đã nộp đơn xin cấp bằng sáng chế cho công nghệ in thạch bản, vốn rất quan trọng để sản xuất chip tiên tiến vào cuối năm ngoái.

Ông Stanley Chao, Cựu Phó chủ tịch điều hành của nhà sản xuất chipKingston Technology nhận định, nếu ngân sách là thước đo chính của sự thành công, thì có lẽ Trung Quốc sẽ ở vị trí dẫn đầu. Theo Đạo luật Khoa học và CHIPS được thông qua vào năm ngoái, Mỹ đang rót 52,7 tỷ Usd vào việc xây dựng, hiện đại hóa và mở rộng sản xuất chip trong nước. EU đang cân nhắc kế hoạch đầu tư 46 tỷ USD.

"Nhưng ngay cả khi kết hợp lại, những con số này vẫn còn mờ nhạt so với gói 1 nghìn tỷ nhân dân tệ (146 tỷ USD) mà Trung Quốc được cho là đang chuẩn bị tung ra vào thời gian tới", ông cho biết.

>>Doanh nghiệp Mỹ "ồ ạt" dịch chuyển sản xuất chip sang Đông Nam Á

Các lệnh hạn chế của Mỹ sẽ khó tạo rào cản cho sự phát triển của ngành sản xuất chip Trung Quốc

Bên cạnh đó, trong năm 2022 khi bà Nancy Pelosi, Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ đến thăm Đài Loan, ông Morris Chang, người sáng lập và cựu Chủ tịch của TSMC đã nói với bà rằng những nỗ lực của Washington để trở thành một cường quốc bán dẫn sẽ gặp nhiều khó khăn.

Ông Chang có thể đã đề cập đến sự phức tạp của việc xây dựng hệ sinh thái bán dẫn tích hợp theo chiều dọc vào năm 2024, khi nhà máy đầu tiên của TSMC ở bang Arizona dự kiến hoàn thành. TSMC đã mất hơn 30 năm để thúc đẩy, nuôi dưỡng và gây dựng sự tin tưởng với hơn 2.500 nhà cung cấp hàng đầu và hơn 10.000 nhà cung cấp thứ cấp, nhiều đối tác trong số đó có trụ sở tại Trung Quốc.

Sản xuất chip đòi hỏi phải phối hợp vô số nguồn nguyên liệu không liên quan và công nghệ tiên tiến bao gồm các thỏi silicon thô và kim loại đất hiếm từ Trung Quốc và khí neon từ Ukraine, cùng với các hóa chất đặc biệt, công cụ xử lý và thử nghiệm, tia laser, máy hút chân không... từ mọi nơi trên thế giới. Kết hợp lại, tất cả những quy trình hậu cần phức tạp trên sẽ khiến hoạt động của nhà máy Arizona gặp nhiều trở ngại nếu không được triển khai đồng bộ.

Hơn nữa, các biện pháp kiểm soát xuất khẩu sẽ không ảnh hưởng đến Trung Quốc trong việc phát triển kho dự trữ kim loại đất hiếm, cũng như đào tạo các nhà thiết kế và kỹ sư chip lành nghề cũng như hàng nghìn nhà cung cấp bản địa.

Mặc dù vẫn đi sau các nước dẫn đầu thế giới về công nghệ chip, nhưng theo thời gian, Trung Quốc đã chứng minh rằng họ có thể biến các ngành công nghiệp non trẻ thành "những kẻ khổng lồ".

Chính quyền Trump vào năm 2020 đã cấm các công ty cung cấp chip tùy chỉnh cho Huawei. Điều này hầu như đã xóa sạch vị trí thống trị một thời của Huawei trên thị trường thiết bị cầm tay thế giới. Nhiều người cho rằng Huawei đã chết, nhưng tập đoàn này hầu như không biến mất. Nó vẫn là nhà cung cấp thiết bị viễn thông lớn nhất thế giới, đồng thời phát triển các ngành kinh doanh mới, chẳng hạn như tạo các ứng dụng trí tuệ nhân tạo cho chính phủ, công ty điện thoại và các doanh nghiệp khác.

Do đó, các lệnh cấm vận, mặc dù có vẻ nặng nề, nhưng lại tạo động lực cho một Bắc Kinh nỗ lực phát triển năng lực sản xuất công nghệ trong nước, huy động được nguồn vốn khổng lồ và xây dựng chuỗi cung ứng để đưa hệ sinh thái bán dẫn bị đánh giá thấp lên một tầm cao mới. Các biện pháp trừng phạt mới của Mỹ chỉ là quá ít, quá muộn để ngăn chặn đà phát triển của Trung Quốc.