Phát triển công nghiệp văn hóa: Phải xóa ranh giới khu vực Nhà nước và tư nhân

GIA NGUYỄN• 11/07/2024 04:00

Để ngành công nghiệp văn hóa phát triển xứng tầm là “đòn bẩy” cho nền kinh tế, theo chuyên gia, trong chính sách phát triển văn hóa phải xóa đi ranh giới giữa khu vực Nhà nước và tư nhân…

>> Phát huy giá trị di sản phục vụ công nghiệp văn hóa

Theo đó, để phát triển ngành công nghiệp văn hóa, ngày 8/9/2016, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định 1755/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 (Chiến lược). Việc ban hành Chiến lược đã tạo ra sự chuyển biến tích cực và đổi mới đối với các ngành công nghiệp văn hóa.

Việc ban hành Chiến lược đã tạo ra sự chuyển biến tích cực và đổi mới đối với các ngành công nghiệp văn hóa - Ảnh minh họa: ITN

Việc ban hành Chiến lược theo Quyết định 1755/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ năm 2016 đã tạo ra sự chuyển biến tích cực và đổi mới đối với các ngành công nghiệp văn hóa - Ảnh minh họa: ITN

Thực tế, đến năm 2022, các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam bước đầu đạt được một số kết quả đáng khích lệ, đóng góp ước đạt 4,04% đối với GDP, tạo 1 triệu việc làm cho xã hội. Doanh thu xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ văn hóa, số lượng doanh nghiệp và các không gian văn hóa, trung tâm sáng tạo, thành phố sáng tạo trong mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO trong cả nước tăng lên. Nhiều sản phẩm, dịch vụ sự kiện, chương trình văn hóa nghệ thuật đã thể hiện sống động bản sắc, tinh thần sáng tạo Việt Nam, góp phần phát huy sức mạnh nền văn hóa trong hội nhập quốc tế…

Tuy nhiên, bên cạnh những chuyển biến tích cực sau hơn 7 năm thực hiện Chiến lược như đã nêu, ngành công nghiệp văn hóa vẫn còn đó không ít khó khăn, vướng mắc kìm hãm đà phát triển. Vì vậy, nhiều ý kiến cho rằng, Nhà nước cần có những cơ chế, chính sách làm “bệ đỡ” cho công nghiệp văn hóa như tạo điều kiện hỗ trợ các doanh nghiệp ngoài Nhà nước, có chính sách miễn giảm thuế cho doanh nghiệp liên quan đến công nghiệp sáng tạo,...

Theo nhạc sỹ Quốc Trung, hiện nay Nhà nước chưa có chính sách hỗ trợ cụ thể cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển công nghiệp văn hóa, trong khi đây là lĩnh vực đòi hỏi quá trình đầu tư. Từ kinh nghiệm tổ chức Lễ hội Âm nhạc quốc tế Gió mùa cho thấy, việc doanh nghiệp tư nhân muốn sử dụng các thiết chế văn hóa Nhà nước còn nhiều rào cản về kinh phí, giấy tờ, thủ tục. Do đó, nhiều thiết chế văn hóa do Nhà nước đầu tư bị lãng phí, chưa được vận hành hiệu quả.

>>Tăng giá vé máy bay và trách nhiệm của Bộ trưởng

Để công nghiệp văn hóa phát triển xứng tầm, theo chuyên gia, trong chính sách phát triển văn hóa phải xóa đi ranh giới giữa khu vực Nhà nước và tư nhân - Ảnh minh họa: ITN

“Sự hỗ trợ từ phía Nhà nước nên được chia đều cho các đơn vị trong và ngoài Nhà nước để thúc đẩy sự công bằng và khích lệ các doanh nghiệp tư nhân có đóng góp vào công nghiệp văn hóa vì họ cũng có đóng thuế, có trách nhiệm xã hội đầy đủ”, nhạc sỹ Quốc Trung bày tỏ.

Đồng quan điểm, chuyên gia truyền thông - Lê Quốc Vinh cũng cho hay, công nghiệp văn hóa muốn phát triển thì cần hội tụ đầy đủ các yếu tố cấu thành nền kinh tế thị trường. Phải có chính sách đãi ngộ cho những người trực tiếp sáng tạo văn hóa, các doanh nhân, nhà đầu tư… nhưng thực tế, việc quản lý văn hóa hiện dựa nhiều vào cảm nhận cá nhân của những người thừa hành, thay vì theo bộ tiêu chí rạch ròi.

Các nhà sản xuất trong lĩnh vực này đang phải chấp nhận tỷ lệ thua lỗ cao hơn các ngành khác vì nhiều lý do, trong đó có lý do đến từ sự cảm tính của nhà quản lý khiến quy trình cấp phép kéo dài hoặc không được cấp phép…

Dẫn ví dụ sô diễn của nhóm nhạc Hàn Quốc - BlackPink, ông Vinh bày tỏ, hiện pháp luật liên quan không có tính pháp chế chặt chẽ để quản lý những chương trình lớn, khiến rủi ro cho các nhà sản xuất rất lớn…

Từ đó, vị chuyên gia này cho rằng, công nghiệp sáng tạo biến đổi rất nhanh, tạo ra nhiều hình thức kinh doanh mới, chiếc áo chật hẹp của cơ chế và khung pháp lý cứng nhắc sẽ “trói chân” các doanh nghiệp. Vì vậy, cần có những quy định pháp lý bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu tư, các công ty kinh doanh công nghiệp văn hóa.

“Họ phải được đối xử công bằng như các nhà đầu tư ở các ngành công nghiệp khác”, vị chuyên gia này bày tỏ.

Liên quan đến vấn đề này, bà Trương Uyên Ly - Giám đốc Không gian sáng tạo trực tuyến Hanoi Grapevine cũng cho rằng, Nhà nước cần có chính sách giảm thuế, miễn thuế thu nhập trong vài năm đầu cho doanh nghiệp. Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 (Chính phủ phê duyệt năm 2016) đã nêu lên việc hỗ trợ doanh nghiệp thì Chiến lược đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cần cụ thể hóa sự hỗ trợ đó bằng các con số, cụ thể là giảm bao nhiêu % thuế cho doanh nghiệp, trong thời gian bao nhiêu năm…

“Khu vực tư nhân tạo ra một lực đẩy làm cho công nghiệp văn hóa phát triển nhanh, nên cần một cơ chế cho khối tư nhân như giảm thuế cho doanh nghiệp, hoặc trong hoạt động thường ngày nên có mức thuế phù hợp. Chúng ta đã có những bước tiến trong quan hệ công - tư nhưng cần phải hiện thực hóa những vấn đề thuế, hạn mức, định mức thanh toán, thời hạn thanh toán… những vấn đề đó có tác động rất lớn đến doanh nghiệp”, bà Trương Uyên Ly chia sẻ.

Đồng thời kiến nghị, Chính phủ thành lập Ban hành động về công nghiệp văn hóa liên bộ ngành để đẩy mạnh sự kết nối trong thực hiện công nghiệp văn hóa.