Sửa Luật Quản lý thuế: Cân nhắc quy định hoãn xuất cảnh với chủ sở hữu hưởng lợi
Để tránh nguy cơ làm giảm sức hấp dẫn của môi trường đầu tư, góp ý sửa đổi Luật Quản lý thuế, không ít ý kiến đề xuất, cân nhắc quy định hoãn xuất cảnh với chủ sở hữu hưởng lợi...
Theo đó, tại khoản 5, Điều 17 của Dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi), cơ quan soạn thảo đề xuất: “các đối tượng bị tạm hoãn xuất cảnh gồm: cá nhân kinh doanh, chủ hộ kinh doanh, người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp, hợp tác xã; cá nhân là chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp; người Việt Nam xuất cảnh để định cư ở nước ngoài hoặc người nước ngoài cư trú tại Việt Nam chưa hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế. Nếu số tiền nợ thuế và thời gian nợ vượt ngưỡng Chính phủ quy định, các đối tượng này sẽ bị tạm hoãn xuất cảnh”.
Nhìn nhận về nội dung đã nêu, một số ý kiến cho rằng, mục tiêu của biện pháp tạm hoãn xuất cảnh là để gây áp lực lên người điều hành thực tế nhằm thực thi nghĩa vụ thuế. Trong khi đó, ngành thuế hiện đã có nhiều biện pháp cưỡng chế hiệu quả như trích tiền từ tài khoản ngân hàng, tạm ngưng hóa đơn, kê biên hoặc đấu giá tài sản... do đó, biện pháp tạm hoãn xuất cảnh chỉ nên áp dụng trong những trường hợp đặc thù, đúng đối tượng, tránh gây hệ lụy tiêu cực đến môi trường đầu tư và kinh doanh.
Theo Ngô Khắc Lễ - Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), quy định tại Luật Doanh nghiệp năm 2020, chỉ cần sở hữu 25% vốn đã được xác định là chủ sở hữu hưởng lợi. Như vậy, chủ sở hữu hưởng lợi chỉ chịu trách nhiệm hữu hạn trong phạm vi phần góp vốn hoặc cổ phần nắm giữ, chứ không chịu trách nhiệm vô hạn với toàn bộ nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp.
Do đó, nếu quy định cấm xuất cảnh đối với tất cả chủ sở hữu hưởng lợi mà không phân biệt vai trò, hành vi, hay mức độ tham gia quản trị thì phạm vi ảnh hưởng là quá rộng, đi ngược với bản chất của nguyên tắc trách nhiệm hữu hạn (TNHH). Đồng thời, dễ dẫn đến tình trạng hạn chế quyền tự do đi lại của cổ đông, nhà đầu tư không trực tiếp điều hành doanh nghiệp.
“Ngoài ra, quy định này nguy cơ làm giảm sức hấp dẫn môi trường đầu tư, nhất là nhà đầu tư nước ngoài khi họ có thể bị hạn chế việc xuất nhập cảnh chỉ vì lý do doanh nghiệp họ góp vốn chưa nộp thuế”, ông Ngô Khắc Lễ chia sẻ.
Từ thực tế đã nêu, để đảm bảo sự phù hợp và tính minh bạch của nguyên tắc TNHH, Phó Tổng Thư ký VLA đề xuất:
Thứ nhất, quy định rõ phạm vi áp dụng, chỉ áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh đối với cá nhân là chủ sở hữu hưởng lợi khi có căn cứ chứng minh họ trực tiếp chỉ đạo, thông đồng trong hành vi trốn thuế, hoặc có dấu hiệu lạm dụng tư cách pháp nhân để trốn tránh nghĩa vụ. Thay vì áp dụng chung cho mọi chủ sở hữu hưởng lợi.
Thứ hai, phân biệt ngưỡng áp dụng đối với các đối tượng trong doanh nghiệp. Với người đại diện theo pháp luật có thể áp dụng tạm hoãn xuất cảnh khi doanh nghiệp có nợ thuế vượt ngưỡng và kéo dài theo quy định vì họ trực tiếp điều hành và chịu trách nhiệm quản lý. Đối với chủ sở hữu hưởng lợi, chỉ nên áp dụng với mô hình của doanh nghiệp TNHH Một thành viên, khi đó chủ sở hữu hưởng lợi là chủ sở hữu và chịu trách nhiệm với tất cả hoạt động của công ty.
Đồng quan điểm, các chuyên gia cũng cho hay, hình thức ngăn chặn tạm hoãn xuất cảnh chỉ nên được áp dụng trong trường hợp thực sự cần thiết, căn cứ theo quyết định của các cơ quan tài phán, tư pháp. Trong quan hệ hành chính, cần quy định rõ thứ tự ưu tiên áp dụng các biện pháp ngăn chặn hay xử lý tài sản trước khi sử dụng hình thức tạm hoãn xuất cảnh.
Theo các chuyên gia, pháp nhân là chủ thể phức tạp, được điều hành bởi nhiều cá nhân hay pháp nhân khác nhau để thực hiện hoạt động kinh doanh. Theo đó, việc xác định ai là người chịu trách nhiệm liên đới cho tình hình nợ thuế, bảo hiểm của doanh nghiệp cũng là vấn đề phức tạp và có thể vượt quá phạm vi quyền quản lý của cơ quan thuế.
Vì vậy, cơ quan quản lý Nhà nước cần xem xét các biện pháp xử lý bổ sung như hạn chế việc đăng ký kinh doanh hay góp vốn thành lập doanh nghiệp của các cá nhân hay pháp nhân còn nợ thuế, thay vì áp dụng ngay biện pháp khẩn cấp tạm hoãn xuất cảnh.
Được biết, liên quan đến vấn đề này, tại văn bản góp ý Dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) mới đây, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đề xuất, bỏ quy định hoãn xuất cảnh với cá nhân hưởng lợi khi doanh nghiệp chưa hoàn thành nghĩa vụ thuế.