Nghiên cứu - Trao đổi
Dự thảo Luật Chuyển đổi số: Cần tạo khung pháp lý thống nhất
Đánh giá việc ban hành Luật Chuyển đổi số là cần thiết trong nền kinh tế số, tuy nhiên, không ít ý kiến cho rằng, Dự thảo Luật cần tiếp tục rà soát và bổ sung để tạo khung pháp lý thống nhất.
Luật Chuyển đổi số được xây dựng, ban hành nhằm bảo đảm chuyển đổi số đúng hướng, an toàn, hiệu quả, khắc phục tình trạng manh mún, chia cắt nền tảng, tạo môi trường thuận lợi cho đổi mới sáng tạo, thúc đẩy Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số.
Nhìn nhận về nội dung được đề xuất, không ít ý kiến cho rằng, Dự thảo Luật mang ý nghĩa chiến lược, đặt nền tảng thể chế cho Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số; đặc biệt đã thể hiện tư duy “lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm”, khẳng định vai trò Nhà nước kiến tạo và thúc đẩy. Đồng thời bày tỏ, việc ban hành Luật là cần thiết trong nền kinh tế số.
Tuy nhiên, bên cạnh những điểm tích cực, các ý kiến này cũng đề xuất, Dự thảo Luật cần tiếp tục rà soát và bổ sung để tạo khung pháp lý thống nhất.
Tham gia góp ý hoàn thiện chính sách, đại biểu Thạch Phước Bình – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Vĩnh Long cho rằng, Điều 5 của Dự thảo đã bao quát hầu hết nhóm hoạt động quan trọng của chuyển đổi số: từ chiến lược, mô hình quản trị, hạ tầng, nền tảng số, quản trị dữ liệu, đào tạo kỹ năng số, an toàn thông tin, R&D đến truyền thông và hỗ trợ người dân.
Tuy nhiên, vẫn còn một số điểm trùng lặp như: hoạt động giám sát, thống kê, đánh giá chuyển đổi số xuất hiện ở cả khoản 3 và khoản 14; nội dung về nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và thử nghiệm sản phẩm công nghệ số trùng nhau ở khoản 11 và 12...
Theo đại biểu, Điều 5 còn “thiếu trọng tâm” khi một số khoản liệt kê quá nhiều nhiệm vụ cùng lúc, dễ gây khó khăn cho phân cấp triển khai. Dự thảo cũng chưa đề cập đầy đủ những vấn đề mới của thời đại số như khung thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), đánh giá tác động công nghệ, mô hình quản trị dữ liệu theo vai trò chủ sở hữu - quản lý dữ liệu và các yêu cầu tối thiểu đối với hạ tầng điện toán đám mây, nền tảng số dùng chung.
Do đó, đại biểu kiến nghị cơ quan soạn thảo rà soát, rút gọn, loại bỏ nội dung trùng lặp và tái cấu trúc Điều 5 theo nhóm: nhiệm vụ khoa học - thể chế - chiến lược; hạ tầng - nền tảng số; dữ liệu - an toàn thông tin; đổi mới sáng tạo; đào tạo - truyền thông - hỗ trợ người dân. Đồng thời cần bổ sung cơ chế sandbox, quy định yêu cầu tối thiểu của hạ tầng và nền tảng số theo hướng ưu tiên điện toán đám mây.
Cùng với vấn đề đã nêu, tại Điều 3, Dự thảo đưa ra khái niệm “bản sao số” nhưng phạm vi còn quá rộng, có thể bao trùm cả hệ thống dữ liệu nghiệp vụ và mô hình mô phỏng chuyên ngành, tạo nguy cơ trùng lặp trách nhiệm giữa cơ quan Nhà nước và doanh nghiệp công nghệ.
Tham gia góp ý về nội dung này, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng – Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hồ Chí Minh đề nghị, làm rõ ranh giới của “bản sao số”, chỉ nên áp dụng cho mô hình mô phỏng thời gian thực phục vụ phân tích, dự báo, ra quyết định; không bao gồm hệ thống thông tin hay tài liệu dữ liệu thông thường.
“Nếu không khoanh rõ phạm vi, đối tượng điều chỉnh sẽ quá rộng, gây khó trong quản lý, kiểm toán, và xử lý trách nhiệm khi bản sao số gây rủi ro trong vận hành”, đại biểu nhấn mạnh.
Góp ý xây dựng và hoàn thiện Dự thảo, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga – Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hải Phòng cũng cho rằng, Dự án Luật chưa quy định rõ về một số nội dung liên quan quyền cá nhân, tổ chức khi tham gia không gian số. Các phương pháp quản trị, thu thập, khai thác, sử dụng dữ liệu đang tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ vi phạm quyền riêng tư, sai lệch, lộ lọt dữ liệu.
Vì vậy, đại biểu đề nghị, Dự án Luật cần rà soát và tiếp tục bổ sung các quy định chặt chẽ, cụ thể, cần bổ sung quy định về cơ chế khiếu nại, bồi thường; trách nhiệm giải trình của cơ quan Nhà nước khi quyền được bảo vệ thông tin cá nhân của công dân bị xâm phạm; quy định cụ thể hơn về nội dung bảo vệ nhóm đối tượng yếu thế, đặc biệt là trẻ em.
Được biết, theo Chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Dự thảo Luật Chuyển đổi số sẽ được cơ quan soạn thảo tiếp thu, chỉnh lý trước khi trình Quốc hội biểu quyết thông qua tại cuối Kỳ họp.