Quy định cho xếp hạng tín nhiệm

TS. NGUYỄN HOÀNG HIỆP, Chuyên gia kinh tế• 21/04/2024 03:50

Trên thị trường vốn, hằng năm UBCKNN sẽ ra thông báo danh sách công ty kiểm toán và kiểm toán viên được chấp thuận kiểm toán cho đơn vị có lợi ích công chúng thuộc lĩnh vực chứng khoán

>>>Doanh nghiệp tiếp cận vốn ngân hàng thông qua xếp hạng tín nhiệm

Với các công ty được cấp phép thực hiện xếp hạng tín nhiệm trên thị trường vốn nợ, danh sách vỏn vẹn chưa đầy 1 bàn tay.

VIS Rating được Bộ Tài chính cấp phép cung cấp dịch vụ xếp hạng tín nhiệm và trở thành tổ chức thứ ba trên thị trường Việt Nam.

Để tạo điều kiện cho hoạt động phát hành trái phiếu, Bộ Tài chính đang tiếp tục phát triển hệ thống các tổ chức định mức tín nhiệm. Hiện thị trường có 3 tổ chức định mức tín nhiệm đã được cấp phép. Thời gian tới cơ quan quản lý sẽ cấp phép 2 doanh nghiệp nữa. Tức thị trường sẽ có giới hạn trên là 5 tổ chức định mức tín nhiệm.

Lãnh đạo Bộ Tài chính cũng cho biết có những tổ chức tín nhiệm uy tín trên thế giới đã bày tỏ quan tâm thị trường Việt Nam. Theo đó, với sự tham gia của các tổ chức định mức tín nhiệm, nhà đầu tư cũng có thêm thông tin để đánh giá mức độ uy tín của tổ chức phát hành và đo lường mức độ rủi ro khi tham gia đầu tư trái phiếu.

Thực tế, ở các công ty định mức tín nhiệm đã được cấp phép, đã thấy có bước hợp tác tùy mức độ cùng các tổ chức tín nhiệm thế giới. Ví dụ FiinRatings có hợp tác với Standard & Poor's (S&P Global Ratings), VIS Rating có hợp tác đối tác chuyên môn là Moody’s. Như vậy chỉ còn thiếu sự hiện diện của Fitch Ratings là chúng ta “có đủ” sự hiện diện rất cụ thể của 3 tổ chức tín nhiệm lớn nhất thế giới, tất nhiên là ngoại trừ ngoài sự hiện diện đó, nhiều năm qua các tổ chức này vẫn đang xếp hạng tín nhiệm quốc gia và các định chế, tổ chức lớn thường niên hoặc theo yêu cầu.

>>>Cần có cơ chế để nâng cao văn hóa xếp hạng tín nhiệm

Xét về một mặt nào đó, mặc dù số lượng ít (nếu so với 1 số quốc gia), nhưng lại không ít nếu so với số lượng các công ty xếp hạng tín nhiệm hàng đầu thế giới, hệ thống các tổ chức định mức tín nhiệm của Việt Nam đã phát triển và đang đáp ứng, thậm chí là chưa hết “công suất” - xét trên danh mục vài chục doanh nghiệp hoặc thậm chí chưa công bố xếp hạng doanh nghiệp này/ tổ chức.

Dù vậy, trách nhiệm của các công ty xếp hạng tín nhiệm là rất lớn. Bởi trong một thị trường tiệm cận chuẩn mực thế giới và minh bạch, phát triển, xếp hạng tín nhiệm sẽ tiến tới không bắt buộc nhưng trở thành thông lệ. Vẫn có những tổ chức phát hành không chọn xếp hạng tín nhiệm và nhà đầu tư có thể lựa chọn với một khẩu vị chấp nhận rủi ro cao đi kèm lãi suất cao, nhưng một khi là thông lệ thì sẽ là điều kiện - lựa chọn chung của đại đa số.

Để từng bước đi đến thông lệ đó, ngay từ bây giờ, cần có các quy định về trách nhiệm về đánh giá định mức của tổ chức tín nhiệm đối với doanh nghiệp, thậm chí thành luật. Sự cẩn trọng, tính chính xác, được ràng buộc bởi trách nhiệm, chế tài cụ thể, là phương thức để tối ưu chất lượng xếp hạng tín nhiệm ngay từ thời kỳ “sơ khởi” cho đến khi thị trường phát triển.

Ở góc độ các doanh nghiệp phát hành, khi siết chặt và nâng cao quy định về xếp hạng tín nhiệm, họ cũng sẽ bắt buộc phải nâng cao, đáp ứng các tiêu chuẩn để có thể đảm bảo đạt một mức xếp hạng kỳ vọng đối với nhà đầu tư, cùng với đó là được sự tư vấn, dự phóng trước các kịch bản rủi ro đầy đủ hơn cho cả chính doanh nghiệp lẫn nhà đầu tư, đồng thời có thể được cập nhật định kỳ theo diễn biến, dữ liệu mới. Đây cũng chính là điểm khác biệt quan trọng giữa kiểm toán định kỳ (bán niên và cuối năm tài chính) với xếp hạng tín nhiệm.