Nghị định 37/NĐ-CP quy định về kích thước của cá ngừ vằn tính đến nay đã tròn một năm, thời gian đủ dài để doanh nghiệp thấm mệt. Và bây giờ chỉ còn cách chờ "phao" cứu sinh từ Chính phủ.
Như Diễn đàn Doanh nghiệp đã thông tin, gần một năm kể từ khi Nghị định 37/2024/NĐ-CP quy định cá ngừ vằn xuất khẩu phải dài từ 50cm trở lên có hiệu lực, hàng nghìn ngư dân và doanh nghiệp tại 12 tỉnh ven biển vẫn loay hoay trong vòng luẩn quẩn: không thể đánh bắt – không thể chế biến – không thể xuất khẩu.
Ngư dân mất nguồn thu, doanh nghiệp buộc cắt giảm lao động, công suất nhà máy lao dốc. Thị trường châu Âu – nơi yêu cầu chặt chẽ về truy xuất nguồn gốc nhưng từng là đầu ra quan trọng – đang dần khép cửa với cá ngừ Việt Nam.
Doanh nghiệp chờ “phao cứu sinh”
Ông Nguyễn Hưng Hoà - Giám đốc Công ty TNHH Nguyễn Hưng, Nghị định 37/2024/NĐ-CP quy định về kích thước của cá ngừ vằn tính đến nay đã tròn một năm, thời gian đủ dài để doanh nghiệp thấm mệt. Và bây giờ chỉ còn cách chờ phao cứu sinh từ Chính phủ mới có thể giải quyết được bài toán cho doanh nghiệp trong bối cảnh hiện nay.
“Doanh nghiệp sẽ không thể chịu đựng hơn được nữa, nếu Nghị định 37 tiếp tục kéo dài. Do đó, cộng đồng doanh nghiệp nói chung, doanh nghiệp thuỷ sản nói riêng, hy vọng Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Và Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, sẽ là chìa khoá để gỡ điểm nghẽn của điểm nghẽn. Đặc biệt là những điểm nghẽn tại nghị quyết 37 đang tác động, ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động bình thường của người dân, doanh nghiệp hiện nay”, ông Hoà hy vong.
Chia sẻ với PV Diễn đàn Doanh nghiệp về ảnh hưởng của ngư dân và doanh nghiệp liên quan tới quy định kích thước cá ngừ vằn, ông Đào Quang Minh - Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Phú Yên, cho biết Nghị định số 37/2024/NĐ-CP ngày 04/4/2024 của Chính Phủ có hiệu lực từ ngày 19/5/2024 quy định kích thước tối thiểu được phép khai thác các loài thủy sản tại Phụ lục V đã tác động rất lớn đến người dân tham gia khai thác thủy sản nghề vây cá ngừ và các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Trong đó, quy định tại mục b khoản 1 Điều 60 của Luật Thủy sản năm 2017, hành vi khai thác loài thủy sản có kích thước nhỏ hơn quy định là một hành vi khai thác bất hợp pháp.
Tuy nhiên, sau khi rà soát so với trước đây về quy định về danh mục các loài xuất khẩu có điều kiện tại Phụ lục X, Nghị định số 26/2019/NĐ-CP ngày 08/3/2019 của Chính Phủ: “không quy định chiều dài nhỏ nhất cho phép khai thác đối với cá ngừ và một số loài khác điển hình”.
Cũng theo ông Minh, từ những quy định này, tỉnh Phú Yên có nhiều ngư dân và doanh nghiệp bị tác động rất lớn bởi quy định về kích thước tối thiểu được phép khai thác các loài thủy sản, cụ thể: 97 tàu cá/ 976 lao động khai thác nghề vây cá ngừ gặp khó khăn liên quan đến việc tuân thủ từ việc thay đổi ngư cụ, kiểm soát kích cỡ của loài mà ngư dân khai thác được; 03 Doanh nghiệp thu mua, chế biến (trừ các doanh nghiệp là thành viên của VASEP) bị ảnh hưởng: không có hoặc thiếu nguồn nguyên liệu phù hợp, cần thiết để thu gom và xuất khẩu.
Ngoài ra, Cơ quan quản lý nhà nước tại cảng cá cũng gặp một số khó khăn trong việc tăng cường quản lý, giám sát tốt đảm bảo 100% tàu cá ra khơi với ngư cụ phù hợp, giấy tờ đầy đủ theo quy định, cũng như đảm bảo 100% các tàu cá và các loài hải sản khai thác cập cảng đáp ứng các yêu cầu hiện hành, bao gồm cả kích cỡ các loài khai thác cập cảng, đang là những vấn đề rất khó khăn cho lực lượng quản lý.
Cần xem xét lại việc tuân thủ 4 nghị quyết
Đánh giá về những bất cập tại Nghị định số 37/2024/NĐ-CP, ông Trần Ngọc Liêm - Giám đốc VCCI-HCM, cho biết: trong những ngày qua, thông tin từ Diễn đàn Doanh nghiệp cũng như một số báo khác phản ánh về việc quy định kích thước tối thiểu đối với cá ngừ vằn đã làm ảnh hưởng tới hoạt động của các doanh nghiệp. Mặc dù, những nội dung này đã được các doanh nghiệp, Hiệp hội doanh nghiệp gửi đi nhiều lần và có chỉ đạo từ cấp trên nhưng tới nay vẫn chưa được khắc phục là hết sức bất cập. Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay, vấn đề xuất khẩu của các doanh nghiệp được đánh giá là rất quan trọng.
Cũng theo ông Liêm, hiện nay chúng ta đã có 4 nghị quyết đột phá là “Bộ tứ trụ cột”, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, gồm: Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59-NQ/TW ngày 24/1/2025 của Bộ Chính trị về "Hội nhập quốc tế trong tình hình mới"; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, đây chính là điều mà cả hệ thống chính trị đang hướng tới.
“Tăng trưởng và kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam hiện tăng gấp rưỡi, gấp đôi so với GDP. Như vậy, trong câu chuyện này, nếu những quy định đang làm ảnh hưởng tới hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp, thì cần phải xem xét lại việc tuân thủ 4 nghị quyết của các cơ quan. Việc xem lại này nhằm mục đích rà soát xem việc chúng ta đã làm đúng với chủ trương mà Đảng và Nhà nước, Chính phủ đưa ra hay chưa, trên cơ sở đó điều chỉnh cho phù hợp để tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động”, ông Liêm nói.