Quỹ hỗ trợ tài chính thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi xanh

Tại diễn đàn Chuyển đổi kép - Động lực cho tăng trưởng kinh tế: góc nhìn từ chính sách đến thực tiễn do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức, ông Nguyễn Phương Nam - đại diện Hiệp hội doanh nghiệp xanh Việt Nam cho biết: thực hiện chuyển đổi xanh, chuyển đổi số là quá trình tự nguyện của doanh nghiệp. Thực tế cho thấy, hiện nay các doanh nghiệp đầu chuỗi, doanh nghiệp tiên phong có hệ sinh thái hỗ trợ đang thúc đẩy chuyển đổi xanh.

Với 95% doanh nghiệp là SME, không có hệ sinh thái hỗ trợ gặp khó khăn hơn trong chuyển đổi xanh, ông Nguyễn Phương Nam cho rằng, doanh nghiệp SME có thể đi cùng doanh nghiệp đầu chuỗi, tham gia hệ sinh thái để xanh theo chuỗi cung ứng - xu hướng phát triển, yêu cầu tất yếu mà các thị trường xuất khẩu lớn đang yêu cầu.

Tài chính cho doanh nghiệp chuyển đổi xanh đã cởi mở hơn. Chính phủ đã ban hành Danh mục tiêu chí xanh mở đường cho doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận tài chính xanh. Tuy nhiên, theo đại diện Hiệp hội doanh nghiệp xanh Việt Nam, việc tiếp cận vốn xanh của doanh nghiệp còn hạn chế khiến cho chuyển đổi xanh của doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp SME gặp nhiuef kos khăn.

Thực tế từ các doanh nghiệp đã chuyển đổi xanh thành công cho thấy, chuyển đổi xanh gắn liền với chuyển đổi công nghệ mới, hiện đại hóa dây chuyền sản xuất để giảm phát thải và sử dụng tài nguyên hiệu quả hơn, thay thế nhiên liệu hoá thạch bằng các nguồn năng lượng sạch như điện mặt trời, điện gió… Chuyển đổi xanh cũng gắn liền với chuyển đổi mô hình sản xuất theo hướng thông minh, tự động hoá. Những chuyển đổi này đều cần nguồn vốn đầu tư rất lớn.

Tài chính xanh vì thế có vai trò quan trọng đảm bảo cho chuyển đổi xanh và tăng trưởng bền vững tại mỗi doanh nghiệp và nền kinh tế. Theo Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, đến hết tháng 6/2025, có 63 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh, đạt trên 736 ngàn tỷ đồng, chiếm 4,3% tổng dư nợ toàn nền kinh tế. Tín dụng xanh dù tăng 8,35% so với cuối năm 2024 nhưng vẫn là con số rất khiêm tốn, chủ yếu tập trung vào năng lượng tái tạo (39%), nông nghiệp xanh (26%).

Trái phiếu xanh cũng tương tự như vậy. Với quy mô dư nợ đã đạt hơn 30 nghìn tỷ nhưng chỉ cũng chiếm 2% tổng quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam.

Để hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi xanh, Ngân hàng Nhà nước đang xây dựng Nghị định hướng dẫn thực hiện chính sách ưu đãi hỗ trợ lãi suất 2%/năm cho các doanh nghiệp khi vay vốn để thực hiện các dự án xanh, tuần hoàn và áp dụng khung tiêu chuẩn ESG theo Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị.

Ngoài ra, với các doanh nghiệp công nghiệp, theo bà Nguyễn Thị Lâm Giang - Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương), đơn vị này đang xây dựng đề án thành lập 2 quỹ quan trọng, dự kiến vận hành trong năm 2026. Đó là Quỹ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả và Quỹ khoa học công nghệ. Các quỹ này sẽ có cơ chế tài chính linh hoạt, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn lực đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ để chuyển đổi xanh.