Gửi bình luận
Các doanh nghiệp vừa và nhỏ đang phải đối mặt với hai rào cản lớn: chi phí công nghệ đắt đỏ và khả năng tiếp cận vốn xanh còn nhiều hạn chế.
Với mục tiêu chuyển đổi kép, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh của kinh tế Việt Nam, cộng thêm sức ép “xanh hóa” từ thị trường toàn cầu song song với các chính sách và trách nhiệm xã hội, thì nhu cầu sử dụng nhựa tái chế trong nước đang tăng trưởng vượt bậc. Ông Lê Anh - Giám đốc Phát triển bền vững, DUYTAN Recycling - cho biết, sản lượng nhựa tái chế bán ra tại Việt Nam của công ty ông đã tăng gần gấp 10 lần trong vòng 4 năm, từ 3.000 tấn năm 2021 lên khoảng 20.000 tấn.
Tuy nhiên, để chuyển đổi một cách thực sự bền vững và tham gia chuỗi cung ứng chất lượng cao, các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) đang phải đối mặt với hai rào cản lớn: chi phí công nghệ đắt đỏ và khả năng tiếp cận vốn xanh còn nhiều hạn chế.
Việc tham gia vào ngành tái chế không còn chỉ là giải pháp "tiết kiệm chi phí" như trước đây. Bà Phượng Lê – Giám đốc Nhựa Thịnh Vượng - cho biết, trước khi có chính sách EPR (trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất), nhiều doanh nghiệp đã chủ động sử dụng nhựa tái chế với mục đích tối ưu hóa chi phí sản xuất.
Tuy nhiên, xu hướng hiện nay không chỉ dừng ở đó, mà còn là tái chế công nghệ cao để tạo ra sản phẩm đạt chuẩn chất lượng quốc tế, như nhựa cấp tiếp xúc với thực phẩm (food contact). Để đạt được chất lượng này, việc đầu tư là không hề nhỏ. Ông Lê Anh khẳng định công ty đang sử dụng dây chuyền công nghệ của Châu Âu, cụ thể là của Áo. Ông cho biết, những dây chuyền công nghệ châu Âu chắc chắn có mức đầu tư rất cao. Ông Lê Anh ước tính, mức đầu tư cho nhựa tái chế cao cấp có thể đắt hơn khoảng 250% so với việc sản xuất nhựa cấp thấp hơn (down grade). Mặc dù vậy, sản phẩm tái chế công nghệ cao lại có thể bán với giá cao hơn nhựa nguyên sinh đến 30% do nhu cầu thị trường và chiến lược bền vững của các công ty tiêu dùng nhanh (FMCG) lớn toàn cầu.
Việc đầu tư công nghệ không chỉ nhằm tăng chất lượng đầu ra. Ngay cả ở khâu đầu vào, bà Phượng Lê chia sẻ rằng, đối với bao bì mềm (flexible packaging), ngay cả công nghệ ứng dụng AI hiện đại cũng mới chỉ đáp ứng được khoảng 50% yêu cầu phân loại. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải coi tái chế là "một bài toán đầu tư về lâu dài".
Mặc dù chính phủ Việt Nam đã có những bước tiến mạnh mẽ trong việc cải cách chính sách, bao gồm việc ra mắt Green Taxonomy (Danh mục phân loại xanh) để định nghĩa và hỗ trợ các dự án xanh, nhưng việc tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi vẫn là một thách thức lớn đối với DNVVN.
Bà Phương Nguyễn – Quản lý đối tác CCX Partners - cho biết Green Taxonomy có thể giúp các doanh nghiệp vay vốn với lãi suất rẻ hơn tới 3% hoặc 5% so với vốn thông thường. Tuy nhiên, các tổ chức tài chính phát triển quốc tế lớn như ADB hay IFC thường chỉ xem xét các khoản đầu tư tài chính xanh với quy mô tối thiểu là 15 triệu đô la Mỹ. Bà Phương nhận định, mức vốn này chỉ phù hợp với các công ty lớn có định giá trên 100 triệu đô la Mỹ.
Khoảng trống này đang là rào cản thực tế. Đơn cử như bà Phượng Lê thẳng thắn khẳng định: "Hiện tại bên tôi chưa có tiếp cận được bất kỳ nguồn vốn nào". Bà Phượng Lê cho rằng, không phải doanh nghiệp nhỏ nào cũng có thể tiếp cận được những ngân hàng lớn như ADB.
Bên cạnh đó, bà Phương Nguyễn cũng chỉ ra một điểm yếu hiện tại của Green Taxonomy Việt Nam là việc chưa có cơ chế hỗ trợ vốn cho "giai đoạn chuyển đổi" (transition activity) – tức là quá trình các công ty hiện hữu chuyển mình sang hoạt động xanh hơn.
Trong bối cảnh khó khăn về vốn, các chuyên gia đã đưa ra lời khuyên thiết thực cho DNVVN. Ông Lê Anh khuyên rằng, các doanh nghiệp nên tập trung vào "thế mạnh nhất của mình" thay vì làm dàn trải (ví dụ: Duy Tân chỉ tập trung vào PET, HDPE và PP).
Về mặt vận hành, bà Phượng Lê chia sẻ kinh nghiệm của công ty mình là "liên kết với một số nhà tái chế" khác để tăng quy mô và hiệu quả sản xuất, đặc biệt khi nguồn lực còn hạn chế. Bà cũng gợi ý rằng nếu lượng vật liệu thải ra trong nhà máy chỉ khoảng 1 đến 2 tấn một ngày, doanh nghiệp có thể trang bị các máy nhỏ để tự tái chế trong nội bộ.
Các doanh nghiệp đều bày tỏ mong muốn về sự hỗ trợ rõ ràng hơn từ chính sách. “Nếu có một nguồn tín dụng để hỗ trợ cho các doanh nghiệp, đặc biệt là DNVVN, thì đó sẽ là một động lực rất lớn", bà Phượng Lê nói.
