Thuế quan toàn cầu biến động mở ra cơ hội mới cho Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất, thu hút FDI từ Trung Quốc và mở rộng chuỗi cung ứng khu vực.
Trong bối cảnh thương mại toàn cầu đang được tái định hình bởi làn sóng bảo hộ và các chính sách thuế quan mới, quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc đang chuyển từ vai trò bán hàng thương mại đơn thuần sang hợp tác sâu hơn trong chuỗi giá trị khu vực, đặc biệt trong sản xuất công nghiệp. Trong khi Mỹ vừa công bố áp mức thuế 20% với một số hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam, mức này vẫn thấp hơn nhiều so với mức áp thuế hiện nay với các mặt hàng từ Trung Quốc – khiến Việt Nam trở thành một “cửa ngách” hấp dẫn để các nhà đầu tư Trung Quốc đang tìm cách giảm thiểu rủi ro thương mại và tái cấu trúc chuỗi cung ứng.
Ông Trần Thanh Bình, Tổng Giám đốc RSL Group nhận định: “Sự khác biệt về mức thuế quan giữa Việt Nam và Trung Quốc không chỉ là yếu tố ngắn hạn, mà đang tạo ra một xu hướng mới trong chiến lược phân bổ sản xuất toàn cầu, đặc biệt với các ngành điện tử, vi tính, cơ khí và thiết bị – nơi chi phí dịch chuyển thấp nhưng khả năng sinh lời cao. Hơn nữa, ngành điện tử - vi tính, vốn là "nam châm FDI", đang trở thành lĩnh vực trọng tâm trong làn sóng tái cơ cấu sản xuất từ các doanh nghiệp châu Á.”
Tính đến ngày 1/8/2025, theo mức thuế đối ứng mới nhất do ông Trump công bố, Việt Nam vẫn bị áp dụng mức thuế 20%, tương đương các nước trong khu vực ASEAN như Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Phillipines (đều là 19%)... Trong khi đó, Mỹ vẫn chưa đạt thỏa thuận với Trung Quốc sau 3 vòng đàm phán. Ngoài yếu tố thuế, Việt Nam đang có thị phần nhập khẩu vào Mỹ cao nhất trong khu vực (3,7%), vượt xa Thái Lan (1,9%), Malaysia (1,6%), Indonesia (< 1%) hay Philippines (< 1%). Điều này biến Việt Nam thành “cầu nối thuế quan” hiệu quả, không chỉ với Mỹ mà còn với thị trường EU – nơi sẽ xóa bỏ thuế nhập khẩu với hàng Việt Nam từ năm 2027 theo EVFTA.
Tận dụng cơ hội này, nhiều doanh nghiệp Việt đã chủ động kết nối với các đối tác Trung Quốc để thu hút đầu tư hai chiều, trong đó có chuyến công tác của ông Đào Thế Anh, Chủ tịch RSL Group tại Diễn đàn kết nối doanh nghiệp Việt – Trung tổ chức ở Thiên Tân tháng 6/2025 vừa qua. Là một trong những trung tâm công nghiệp – logistics lớn nhất Trung Quốc, Thiên Tân có vị trí chiến lược để dẫn dắt dòng vốn, công nghệ và chuỗi cung ứng đi xuyên khu vực Đông Á. Tại diễn đàn, RSL Group cùng nhiều doanh nghiệp Việt cũng đã giới thiệu hệ thống khu công nghiệp chiến lược ở Bắc Ninh, Hải Phòng, Long An… - những địa phương đang được Chính phủ Việt Nam ưu tiên hoàn thiện hạ tầng giao thông, cảng biển, điện – nước – logistics từ nay đến năm 2030.
Điều đáng chú ý là làn sóng đầu tư từ Trung Quốc vào Việt Nam không chỉ mang tính ngắn hạn, mà đang dần dịch chuyển sang các lĩnh vực sản xuất có giá trị gia tăng cao như điện tử, thiết bị thông minh, xe điện và năng lượng sạch – những lĩnh vực Việt Nam đang đẩy mạnh thu hút và phát triển hạ tầng chuyên biệt. Ở chiều ngược lại, các doanh nghiệp Việt cũng đang gia tăng nhu cầu liên kết với các đối tác Trung Quốc để chuyển giao công nghệ, mô hình sản xuất tinh gọn và tối ưu chi phí. “Chúng tôi không chỉ tiếp nhận vốn FDI, mà còn muốn phát triển những mô hình khu công nghiệp thông minh, kết nối sản xuất – logistics – xuất khẩu, để đưa Việt Nam thành trung tâm sản xuất mới của khu vực,” ông Thế Anh chia sẻ sau chuyến đi.
Thực tế cho thấy, Việt Nam không còn là phương án thay thế Trung Quốc, mà đang bước vào giai đoạn trở thành đối tác chuỗi cung ứng. Với vị trí địa lý thuận lợi, mức thuế thấp, chính sách mở và năng lực kết nối ngày càng tốt, đây là thời điểm “vàng” để Việt Nam bứt phá, cả trong thu hút FDI lẫn xây dựng năng lực sản xuất nội địa.
Những bước đi như của các doanh nghiệp Việt nói chung và các đơn vị chuyên xúc tiến đầu tư như RSL Group nói riêng là minh chứng rõ ràng cho tinh thần chủ động, thích ứng và chiến lược của khối kinh tế tư nhân trong bối cảnh địa chính trị - thương mại đang thay đổi nhanh chóng. Việc không chỉ chờ dòng vốn tìm đến mà trực tiếp tiếp cận, giới thiệu, đề xuất mô hình hợp tác… đang tạo ra lợi thế cạnh tranh mới cho các khu công nghiệp Việt Nam.