Gửi bình luận
Đây là thời điểm chín muồi cho công cuộc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, khi những tồn tại cũ đã ảnh hưởng đến quá trình phát triển.
Bộ Chính trị và Ban Bí thư vừa ban hành Kết luận 126 về một số nội dung và nhiệm vụ nhằm tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị trong năm 2025. Kết luận này giao Đảng ủy Chính phủ phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương và Đảng ủy Quốc hội nghiên cứu định hướng sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh.
Theo quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đơn vị hành chính cấp tỉnh cần đáp ứng ba tiêu chuẩn về diện tích, dân số và số đơn vị hành chính cấp huyện. Theo thống kê từ năm 2023, cả nước hiện có 10 tỉnh chưa đạt được đồng thời cả ba tiêu chuẩn này, 12 tỉnh không đạt đồng thời hai tiêu chuẩn diện tích và dân số, 3 tỉnh thành không đạt tiêu chuẩn diện tích và đơn vị hành chính cấp huyện, 2 tỉnh không đạt tiêu chuẩn về dân số và đơn vị hành chính cấp huyện, 13 tỉnh thành không đạt tiêu chuẩn về diện tích, 9 tỉnh không đạt tiêu chuẩn về dân số.
Các chuyên gia nhận định hiện không còn nhiều quốc gia duy trì các đơn vị hành chính nhỏ mà còn hiệu quả trong giai đoạn phát triển nhanh chóng của kỷ nguyên số. Trên thế giới chỉ còn 5% các quốc gia có 4 cấp chính quyền trong đó có Việt Nam. 95% các quốc gia có 3 cấp thậm chí chỉ còn 2 cấp chính quyền. Nên quyết định bỏ chính quyền cấp huyện là có cơ sở thực tiễn và nhiều bài học thành công.
Muốn bỏ cấp huyện, muốn phát triển đất nước, điều kiện tiên quyết là không thể để cấp tỉnh manh mún như hiện nay. Có những tỉnh chưa đạt một triệu dân - quá nhỏ và không đảm bảo nguồn lực cho phát triển. Các địa phương có cơ cấu đất đai và dân số nhỏ như hiện nay khiến họ khó khăn trong cạnh tranh và phát triển, làm cho quản lý địa phương trở nên manh mún và cát cứ. Các tỉnh thành phát triển "mỗi nơi một kiểu", tạo ra lợi ích cho riêng họ nhưng lại gây cản trở cho sự phát triển chung. Việc sáp nhập các tỉnh thành phải thực chất thông qua việc giảm các đầu mối trung gian cấp huyện, giảm số lượng cán bộ, tiết kiệm ngân sách. Bộ máy địa phương quá đông đang làm tăng chi phí hành chính và cản trở hiệu quả chính sách. Cấp huyện không có nhiều vai trò trong quyết sách, thậm chí có thể trở thành lực cản nếu triển khai không hiệu quả.
Đây là thời điểm chín muồi cho công cuộc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, khi những tồn tại cũ đã ảnh hưởng đến quá trình phát triển. Nhiều tỉnh thành đã hết dư địa, phát triển chững lại, hoặc hiệu quả không cao, trong khi nhiều địa phương vẫn rất khó khăn, sau nhiều năm chưa thể bứt phá dù có nhiều cơ chế hỗ trợ. Việc mở rộng phạm vi tỉnh cũng là phương thức giúp người đứng đầu địa phương cởi bỏ rào cản về không gian và nguồn lực, từ đó tạo điều kiện cho sự sáng tạo và phát triển.
Ngược lại, việc sáp nhập các tỉnh, huyện có thể mang lại nhiều thay đổi về hành chính, cơ sở hạ tầng, và thị trường kinh doanh. Đối với doanh nghiệp và doanh nhân tư nhân tại Việt Nam, quá trình này có thể gây ra một số khó khăn.
Thứ nhất, khó khăn với thủ tục hành chính. Để phát triển kinh tế, Tổng Bí thư đánh giá cần tiếp tục cải cách thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh. Trong đó, mục tiêu phấn đấu giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính và chi phí kinh doanh, chi phí không chính thức. Cải cách thể chế phải theo hướng bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết. Nỗ lực cải cách môi trường kinh doanh thời gian qua được ghi nhận hiệu quả, trong đó nhiều điều kiện kinh doanh bất hợp lý, không rõ ràng, cần thiết đã cắt giảm. Tuy vậy, việc sáp nhập có thể dẫn đến thay đổi cơ quan quản lý, mã số thuế, giấy phép kinh doanh, quy trình đăng ký kinh doanh, thay đổi thông tin về tài sản như giấy chứng nhận quyền sử dụng đất,…
Thứ hai, biến động thị trường và cạnh tranh. Nếu sáp nhập làm thay đổi quy mô thị trường, có thể xuất hiện cạnh tranh mạnh hơn giữa doanh nghiệp cũ và mới. Đây có thể là khó khăn thách thức nhưng cũng là cơ hội để doanh nghiệp liên kết từ các địa phương.
Các tỉnh thành thuộc diện sáp nhập có thể sớm thống nhất những ưu đãi mang tính đặc thù riêng như ưu đãi thuế, quyền khai thác sở hữu để doanh nghiệp có thể tiếp cận và thụ hưởng. Việc sáp nhập có thể thay đổi mức thuế, phí và chính sách ưu đãi đầu tư đối với doanh nghiệp. Một số chính sách hỗ trợ cũ có thể bị cắt giảm hoặc thay đổi, gây khó khăn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Thứ ba, thay đổi cơ sở hạ tầng và logistics. Những thông tin cơ bản như biển số xe, giấy phép vận tải hàng hóa cần điều chỉnh cũng làm doanh nghiệp khó khăn trong logistics. Nếu hệ thống hạ tầng, thông tin phương tiện, giấy phép vận tải...không được thay đổi ngay, doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong vận chuyển và phân phối hàng hóa.
Thứ tư, rủi ro pháp lý và quyền sở hữu đất đai. Một số doanh nghiệp có thể gặp rủi ro về quyền sử dụng đất nếu có sự thay đổi trong quy hoạch địa phương. Các hợp đồng kinh doanh, thuê mặt bằng có thể phải đàm phán lại nếu cơ cấu hành chính thay đổi.
Cuối cùng, tâm lý người dân – khách hàng thay đổi. Người tiêu dùng có thể thay đổi thói quen mua sắm do sự thay đổi của địa phương, ảnh hưởng đến doanh thu doanh nghiệp. Nếu có sự xáo trộn lớn, khách hàng có thể mất niềm tin hoặc trì hoãn quyết định mua hàng, đầu tư đặc biệt là đối với doanh nghiệp kinh doanh các sản phẩm có yếu tố dựa vào thương hiệu địa phương cao.
Trước những thách thức trên, để đảm bảo việc sáp nhập diễn ra thuận lợi cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, một lộ trình hợp lý và các giải pháp đồng bộ nhằm giảm thiểu những tác động tiêu cực có thể có.
Theo đó, Nhà nước cần hết sức linh động, tạo điều kiện, giảm thiểu thủ tục hanh chính, trách phát sinh các thủ tục không cần thiết cản trở quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Hỗ trợ doanh nghiệp thuận lợi trong việc sử dụng chứng từ và tài sản.
Về phía doanh nghiệp, cần theo dõi sát sao các thay đổi chính sách và linh hoạt điều chỉnh kế hoạch kinh doanh. Tăng cường số hóa và chuyển đổi mô hình kinh doanh để thích nghi với thay đổi hành chính. Đa dạng hóa thị trường và đối tác để giảm rủi ro từ sự biến động địa phương.
