“Siết” trái phiếu doanh nghiệp: Cần có… lộ trình

>> Ổn định thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Theo đó, sau “bê bối” liên quan đến việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp xảy ra tại Tập đoàn Tân Hoàng Minh, thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ dự kiến gặp nhiều khó khăn hơn, nhất là khi Nghị định số 153/2020/NĐ-CP (sửa đổi) tới đây được cho sẽ đưa ra những quy định “siết” chặt điều kiện phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

Trước động thái đã nêu, một số doanh nghiệp cho rằng, nếu Nghị định số 153/2020/NĐ-CP (sửa đổi) “siết” chặt điều kiện phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, thì lợi thế huy động vốn trên thị trường này sẽ thuộc về các doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp đã lên sàn, doanh nghiệp được xếp hạng tín nhiệm. Trong khi đó, các doanh nghiệp quy mô vừa phải nhưng chưa lên sàn sẽ ngày càng “đuối sức” về vốn khi bị “bóp nghẹt” cả hai đầu (tín dụng ngân hàng và trái phiếu doanh nghiệp).

Thực tế cũng cho thấy, từ năm 2018, khi Ngân hàng Nhà nước siết chặt tín dụng bất động sản, thị trường trái phiếu doanh nghiệp bắt đầu tăng trưởng và có sự phát triển bùng nổ và trở thành kênh huy động vốn quan trọng của các doanh nghiệp bất động sản.

“Việc siết thị trường trái phiếu sẽ khiến một số Công ty bất động sản gặp khó khăn lớn và nhiều rủi ro, nhưng cũng không ít doanh nghiệp có nền tảng cơ bản tốt và có thể tiếp tục phát triển nếu các rủi ro ngành được kiểm soát”, chuyên gia FiinRatings dự báo.

Tuy nhiên, do phát triển quá “nóng”, trong khi hành lang pháp lý còn lỏng lẻo, nhiều doanh nghiệp đã lách kẽ hở pháp luật để huy động vốn qua kênh trái phiếu doanh nghiệp và sử dụng sai mục đích.

Từ đó, việc “siết” lại quản lý thị trường này được cho là cần thiết, thế nhưng, theo các chuyên gia, nếu ngay lập tức đưa ra các quy định quá chặt, kênh huy động vốn thông qua trái phiếu doanh nghiệp cũng sẽ bị chặn lại đáng kể, dẫn đến hàng loạt hệ lụy cho các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp bất động sản.

>> Cải tổ thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Nhận định về vấn đề đã nêu, các chuyên gia cho rằng, sau vụ việc “bê bối” liên quan đến phát hành trái phiếu doanh nghiệp xảy ra tại Tập đoàn Tân Hoàng Minh, các cơ quan quản lý chắc chắn sẽ “siết” chặt phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ để tránh thiệt hại cho nhà đầu tư. Việc này sẽ khiến các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp bất động sản chưa niêm yết gặp nhiều khó khăn trong huy động vốn.

Theo các chuyên gia FiinRatings, nửa cuối năm nay và năm 2023, các doanh nghiệp tiếp tục đẩy mạnh phát hành trái phiếu doanh nghiệp. Tuy nhiên, lợi thế phát hành chỉ thuộc về các doanh nghiệp có nền tảng cơ bản tốt và các công ty niêm yết. 

“Siết” thị trường trái phiếu doanh nghiệp, đối tượng bị ảnh hưởng nặng nề nhất là doanh nghiệp bất động sản, do nhiều doanh nghiệp chưa lên sàn, không thể huy động vốn trên sàn chứng khoán, trong khi tiếp cận tín dụng ngân hàng ngày càng khó khăn do chính sách nắn tín dụng vào sản xuất - kinh doanh.

Từ đó, không ít doanh nghiệp bất động sản cho biết, họ đang đứng trước những khó khăn kép về nguồn vốn, khi ngân hàng Nhà nước đang yêu cầu các ngân hàng thương mại thực hiện nghiêm hạn mức cho vay bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp đồng loạt bị “siết” chặt bởi Nghị định số 153/2020/NĐ-CP (sửa đổi).

Thông tin với báo chí, ông Nguyễn Thế Điệp - Phó chủ tịch Câu lạc bộ Bất động sản Hà Nội cho rằng, việc Chính phủ kiểm soát dòng vốn chảy vào bất động sản là đúng, vì thời gian qua, đầu cơ bất động sản tăng mạnh, giá đất cao quá mức. Tuy nhiên, chỉ nên đưa ra thông điệp “siết” một số phân khúc đầu cơ, thay vì “siết” chung toàn thị trường.

Đồng tình với quan điểm của Phó chủ tịch Câu lạc bộ Bất động sản Hà Nội, không ít chuyên gia cũng cho rằng, nếu chặn dòng vốn vào bất động sản một cách cực đoan và đột ngột, nhiều dự án dở dang sẽ phải ngừng hoạt động, doanh nghiệp không thể trả nợ vay, ngân hàng đối mặt với nợ xấu, hệ lụy với nền kinh tế lúc này sẽ rất lớn.

Theo chuyên gia kinh tế - Trần Đình Thiên, việc lách luật phát hành trái phiếu doanh nghiệp của một số doanh nghiệp bất động sản là do lỗi của hành lang pháp lý có nhiều “kẽ hở”. Vì vậy, cơ quan quản lý nên tìm cách bít lỗ hổng này, chứ không phải chỉ vì một số doanh nghiệp vi phạm mà “vùi dập” thị trường. Nếu thị trường trái phiếu không được bảo vệ, phát triển, doanh nghiệp sẽ rất thiệt thòi vì thiếu một kênh huy động vốn quan trọng.

Bên cạnh đó, một số chuyên gia cũng nêu quan điểm, chỉ nên đưa ra các quy định để ngăn chặn các hiện tượng tiêu cực trên thị trường trái phiếu, thay vì ngay lập tức đưa ra các quy định “siết” quá chặt việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp, vẫn cần khuyến khích các doanh nghiệp tốt tiếp tục phát hành trái phiếu doanh nghiệp, bởi đây là kênh huy động vốn trung, dài hạn quan trọng, không chỉ tạo nguồn vốn cho sự phát triển của doanh nghiệp mà còn giúp giảm áp lực lên hệ thống ngân hàng.

“Để giải bài toán vốn cho doanh nghiệp, việc siết trái phiếu doanh nghiệp nên thực hiện có lộ trình, từ từ, từng bước một. Nếu phanh quá gấp thị trường trái phiếu, sẽ gây ra các cú sốc cho thị trường, không mang lại lợi ích cho nền kinh tế”, ông Nguyễn Hữu Huân - Trưởng bộ môn Tài chính, Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh khuyến nghị.