Sự phân hoá trong nền kinh tế Trung Quốc (Bài 1)

Sự khác biệt trong tốc độ phát triển kinh tế giữa một miền Bắc kém phát triển và một miền Nam thịnh vượng đang làm phức tạp thêm chính sách kinh tế vĩ mô và tiền tệ tại Trung Quốc.

Tổng GDP năm 2019 của khu vực của các tỉnh và thành phố nằm ở phía Bắc “đường Quingling - Huaihe”(đường tham chiếu được các nhà địa lý sử dụng để phân biệt miền Bắc và miền Nam Trung Quốc, tương ứng với vĩ tuyến 33) chỉ tương tự so với GDP của khu vực miền Nam vào những năm 1960.

Và đường Quingling - Huaihe không những chia Trung Quốc thành hai phần kinh tế khác nhau, mà còn khác nhau cả về khí hậu, văn hoá và lối sống của người dân.

Miền Bắc Trung Quốc bao gồm 15 tỉnh, thành phố và khu tự trị, điển hình là Bắc Kinh và Liêu Ninh. Miền Nam Trung Quốc bao gồm 16 tỉnh, thành phố, bao gồm Thượng Hải và Quảng Đông. Trong khi nền kinh tế ở miền bắc vẫn phụ thuộc nhiều vào các doanh nghiệp nhà nước, thì kinh tế miền nam đã phát triển nhanh hơn nhờ khu vực tư nhân mạnh mẽ.

Năm 2019, GDP của các khu vực phía Bắc là 34,9 nghìn tỷ nhân dân tệ (4,93 nghìn tỷ USD), trong khi đó ở phía nam 63,8 nghìn tỷ nhân dân tệ. Khoảng cách này dự kiến sẽ gia tăng trong những năm tới vì đại dịch COVID-19 đã làm giảm giá dầu thô. COVID-19 đã giáng thêm một đòn mạnh vào phía bắc, khu vực sở hữu phần lớn sản lượng dầu của Trung Quốc. Bên cạnh đó, miền Bắc quốc gia tỷ dân này đang phải chứng kiến tốc độ già hoá dân số nhanh chóng, lực lượng lao động đã ít nay lại càng ít hơn.

Một yếu tố chính khác đằng sau khoảng cách ngày càng mở rộng giữa hai khu vực chính là động thái của miền bắc trong việc điều chỉnh số liệu về chỉ tiêu tổng giá trị gia tăng trong địa bàn tỉnh (GRP – Gross Regional Product). Trước đó, vào đầu năm 2020, khi các tỉnh công bố GRP 2019, các tỉnh khu vực phía Bắc cũng đã sửa đổi các số liệu của năm 2018. Các sửa đổi này dựa trên kết quả của Tổng điều tra kinh tế quốc gia Trung Quốc lần thứ 4, được công bố vào tháng 11/2019 vừa qua.

GRP thường được điều chỉnh sau cuộc điều tra kinh tế do phạm vi cuộc khảo sát này bao gồm các doanh nghiệp nhỏ, vốn không được đưa vào trong tính toán ban đầu. Tuy nhiên, 14 tỉnh, thành đã buộc phải điều chỉnh lại, hạ số liệu thống kê xuống theo hướng dẫn của Cục Thống kê Quốc gia. 

Theo giải thích của Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, các tỉnh thành phải điều chỉnh lại số liệu do đây là những khu vực đó đã thổi phồng số liệu ban đầu của tỉnh.Trong số 14 khu vực thực hiện việc thống kê và hạ kết quả xuống, có 12 khu vực nằm ở phía bắc. Tổng cộng, phía bắc điều chỉnh giảm 7%, trong khi phía nam thực hiện điều chỉnh tăng 4%.

Khoảng cách giữa hai miền Bắc - Nam bắt đầu nới rộng từ năm 2013. Theo giáo sư Chen Zhang tại Đại học Nhân dân Trung Quốc, hai khu vực tăng trưởng với tốc độ gần như nhau từ năm 2007 đến 2012, với tỷ lệ GDP của miền Bắc ở mức khoảng 43%. Trong số năm khu vực phát triển nhanh nhất, bốn khu vực nằm ở phía bắc.

Tuy nhiên, trong suốt 5 năm từ năm 2012 đến năm 2017, các tỉnh tại khu vực miền Nam đã vượt xa miền Bắc về mức tăng trưởng trung bình hàng năm là 1,1 điểm. Theo nghiên cứu, 88% suy thoái kinh tế trong giai đoạn hiện tại xảy ra tại các tỉnh thành khu vực miền Bắc Trung Quốc.