Sửa Luật Hóa chất: Đảm bảo cơ chế khuyến khích đầu tư hiệu quả

Dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) thay thế Luật Hóa chất 2007 đang được lấy ý kiến rộng rãi nhằm xây dựng pháp lý phù hợp với xu hướng phát triển kinh tế xanh, tuần hoàn, bền vững và giảm phát thải trên toàn cầu. Dự thảo gồm 8 Chương 50 Điều, so với Luật Hóa chất ban hành năm 2007 (gồm 10 Chương 71 Điều) đã đơn giản hóa các Chương và rõ ràng các Điều để thực hiện.

Đánh giá cao những đề xuất sửa đổi, bổ sung của cơ quan soạn thảo, tuy nhiên, tham gia góp ý, không ít ý kiến cho rằng, Dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) cần đảm bảo cơ chế khuyến khích đầu tư hiệu quả, phù hợp với các quy định hiện hành và tránh chồng chéo với các luật khác.

Theo TS Phùng Hà - Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam, đối với phát triển công nghiệp hóa chất, theo dự thảo Luật Hoá chất (sửa đổi): “Dự án đầu tư thuộc lĩnh vực quy định tại khoản 1 Điều này, phù hợp với chiến lược phát triển ngành công nghiệp hóa chất, có quy mô vốn đầu tư, tiến độ giải ngân theo quy định của Chính phủ được hưởng ưu đãi và hỗ trợ đầu tư đặc biệt theo quy định tại Luật Đầu tư và quy định của luật khác có liên quan”.

Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp thứ 42, tháng 02/2025 “Về quy định liên quan đến ưu đãi đối với công nghiệp hóa chất trọng điểm: Rà soát để đảm bảo hiệu lực trong thực tiễn triển khai, tránh mâu thuẫn với các quy định khác…”. Như vậy, về chủ trương ưu đãi đầu tư đặc biệt đối với các dự án hóa chất trọng điểm đã được thống nhất cao, tuy nhiên, vấn đề là các dự án hóa chất trọng điểm đã được quy định trong Luật Đầu tư và Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp trước đó.

Do đó, TS Phùng Hà đề nghị cân nhắc để bổ sung vào Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi các vấn đề như ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, bao gồm áp dụng mức thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp thấp hơn mức thuế suất thông thường; Miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa nhập khẩu để tạo tài sản cố định; Miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, thuế sử dụng đất.

Cũng theo TS Phùng Hà, công nghiệp hóa chất thuộc ngành được ưu tiên phát triển, tuy nhiên, thực tế còn một số địa phương chưa mặn mà với các dự án hóa chất do lo ngại khía cạnh về môi trường. Do đó, cần bổ sung các biện pháp khuyến khích đầu tư các dự án hoá chất vào Luật Hóa chất (sửa đổi).

Vị chuyên gia này cũng cho rằng, vấn đề tiếp theo là danh mục cụ thể các dự án thuộc diện được ưu đãi đặc biệt. Dự án ưu đãi được quy định tại Điều 7, tuy nhiên quy định như vậy khá định tính.

Ví dụ, hóa chất cơ bản được định nghĩa là “các hóa chất được dùng với vai trò là nguyên liệu, nhiên liệu, phụ gia, dung môi trong quá trình sản xuất hóa chất khác hoặc trong quá trình sản xuất của các ngành kinh tế” thì sẽ rất rộng. Đôi khi, hóa chất cơ bản vừa là nguyên liệu vừa là sản phẩm cuối cùng, ví dụ xút, một số loại axit, toluene là dung môi nhưng cũng là nguyên liệu để sản xuất thuốc nổ TNT.

“Do đó, Dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) có các nội dung về các chính sách ưu đãi để phát triển ngành công nghiệp hóa chất thành ngành công nghiệp nền tảng, hiện đại. Song, cần làm rõ để có thể đưa các chính sách hỗ trợ, ưu đãi đặc biệt thì dựa vào các quy định nào, liệu có phù hợp với Luật Đầu tư và các luật khác để tránh gặp khó khăn hoặc không khả thi khi triển khai?”, TS Phùng Hà góp ý.

Tham gia góp ý xây dựng, hoàn thiện Dự thảo Luật (sửa đổi) PGS, TS Tô Duy Phương - Chủ tịch Hội Đúc Luyện kim Hà Nội cũng cho hay, so với Luật Hóa chất ban hành năm 2007 (gồm 10 Chương 71 Điều), Dự thảo Luật (sửa đổi) đã đơn giản hóa các Chương và rõ ràng các Điều để thực hiện.

Tuy nhiên, trong bối cảnh của kỷ nguyên mới đang bùng nổ về vật liệu hóa chất mà lại cắt bỏ một số mục, một số Chương thì rất bất cập, bởi, Luật năm 2007 có hẳn một chương “Sản xuất, kinh doanh hóa chất”. Trong khi Dự thảo Luật lần này, một số điểm ở Chương quản lý hoạt động hóa chất có nhắc đến sản xuất, kinh doanh hóa chất nhưng quá đơn giản và sơ sài, khiến cho Chương này quá loãng, không nghiêm về quản lý, kiểm soát, cấm, phạt, giám sát…

Vì vậy, vị chuyên gia này đề xuất, nên giữ lại Chương sản xuất, kinh doanh hóa chất. Đồng thời, việc phân cấp thẩm định, phê duyệt kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất không nên hạn chế ở cấp tỉnh ,mà phải thống nhất ở cấp Nhà nước để bảo đảm an toàn.

“Việc sửa đổi Luật Hóa chất là điều cần thiết để khắc phục những bất cập hiện tại để thúc đẩy ngành công nghiệp hóa chất phát triển theo hướng bền vững, an toàn và hội nhập quốc tế. Điều này đòi hỏi sự bảo đảm thống nhất, tính khả thi trong hệ thống pháp luật, vì vậy, cần lưu ý quan hệ thống nhất giữa các Luật, nhất là Luật Đầu tư, Luật Quảng cáo, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Phòng thủ dân sự” - PGS, TS Tô Duy Phương góp ý.

Được biết, Dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) đã được trình Quốc hội xem xét, xem xét tại Kỳ họp lần thứ 8 (diễn ra vào tháng 10/2024) và theo dự kiến, Dự thảo Luật này sẽ được trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp lần thứ 9.