Sửa Luật Thanh tra: Tránh nhũng nhiễu, gây khó khăn cho doanh nghiệp

Theo đó, Dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) gồm 9 Chương, 64 Điều, kế thừa các quy định của Luật Thanh tra năm 2022, gồm có: phạm vi điều chỉnh, nguyên tắc hoạt động, trình tự, thủ tục tiến hành một cuộc thanh tra, nhiệm vụ, quyền hạn của người ra quyết định thanh tra, Trưởng đoàn thanh tra, thành viên Đoàn thanh tra, kinh phí hoạt động của cơ quan thanh tra.... bởi, các quy định này không bị ảnh hưởng tới việc sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra và còn phù hợp với thực tiễn.

Cụ thể, Dự thảo Luật lược bỏ hoàn toàn quy định về Thanh tra Bộ, Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ, cơ quan thanh tra ở cơ quan thuộc Chính phủ, Thanh tra sở, Thanh tra huyện, tổ chức và hoạt động của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành...

Những sửa đổi này xuất phát từ việc triển khai thực hiện Đề án sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra; kết thúc hoạt động của Thanh tra Bộ, Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ, Thanh tra sở, Thanh tra huyện; không tổ chức thanh tra chuyên ngành ở các Bộ, các sở và các cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành chuyển sang thực hiện kiểm tra chuyên ngành…

Nhất trí với sự cần thiết sửa đổi Luật Thanh tra nhằm bổ sung, hoàn thiện những quy định liên quan đến việc sắp xếp hệ thống các cơ quan thanh tra và khắc phục những bất cập, hạn chế trong tổ chức, hoạt động thanh tra thời gian vừa qua. Để Luật được hoàn thiện phù hợp với thực tế phát triển, nhiều ý kiến cho rằng, các chính sách được đưa vào Luật cần tránh tạo ra sự nhũng nhiễu, gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Tham gia góp ý hoàn thiện Luật, đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Vĩnh Phúc bày tỏ, việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân là một cột mốc quan trọng, kế thừa những tư tưởng lớn của Đảng trong nhiều năm qua, đồng thời thể hiện bước chuyển về tư duy, với nhiều nội dung đột phá, định hình tầm nhìn phát triển đến năm 2045.

Trong phần nhiệm vụ, giải pháp của Nghị quyết này có đề cập đến việc chấm dứt tình trạng thanh tra, kiểm tra chồng chéo, trùng lắp, kéo dài, không cần thiết; bảo đảm nguyên tắc chỉ thực hiện thanh tra, kiểm tra mỗi năm một lần đối với doanh nghiệp, trừ trường hợp có bằng chứng rõ ràng về việc doanh nghiệp vi phạm; xử lý nghiêm các hành vi lạm dụng thanh tra, kiểm tra để nhũng nhiễu, gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Tuy nhiên, Dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) lại quy định tiến hành thanh tra khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật là không đúng với tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW.

Theo đại biểu, bằng chứng rõ ràng khác với dấu hiệu vi phạm (dấu hiệu thì có thể có hoặc không có vi phạm trên thực tế). Do vậy, đề nghị sửa đổi Dự thảo Luật theo tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW, chỉ tiến hành thanh tra khi có bằng chứng rõ ràng về việc vi phạm, người ra quyết định thanh tra chịu trách nhiệm về quyết định của mình, để tránh tình trạng lạm dụng thanh tra, kiểm tra để nhũng nhiễu, gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Đồng quan điểm, góp ý Dự thảo Luật, đại biểu Quốc hội Tạ Đình Thi – Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội cũng đề nghị rà soát toàn diện Dự thảo Luật để thể chế hóa các Nghị quyết quan trọng của Đảng, Bộ Chính trị.

Đặc biệt, theo đại biểu, trong Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân đã yêu cầu phải chấm dứt tình trạng thanh tra, kiểm tra chồng chéo, trùng lắp, kéo dài, không cần thiết; bảo đảm nguyên tắc chỉ thực hiện thanh tra, kiểm tra mỗi năm một lần với doanh nghiệp, trừ trường hợp có bằng chứng rõ ràng về việc doanh nghiệp vi phạm.

“Nghị quyết cũng nêu rõ xử lý nghiêm các hành vi lạm dụng thanh tra, kiểm tra để nhũng nhiễu, gây khó khăn cho doanh nghiệp”, đại biểu nêu rõ.

Liên quan đến việc giảm tải gánh nặng hoạt động thanh tra lên hoạt động của doanh nghiệp, tham gia góp ý, đại biểu Trần Thị Nhị Hà – Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội cũng cho rằng, Dự thảo Luật chỉ đề cập nguyên tắc tránh chồng chéo giữa thanh tra và kiểm toán, chưa có quy định kiểm soát chồng chéo giữa thanh tra và kiểm tra. Trong khi, đây là vấn đề phổ biến, đặc biệt trong lĩnh vực quản lý doanh nghiệp. Tình trạng lặp lại các cuộc thanh tra, kiểm tra không chỉ gây tốn kém chi phí mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường đầu tư.

Trích dẫn Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân về việc chấm dứt tình trạng thanh tra, kiểm tra chồng chéo, kéo dài, không cần thiết; bảo đảm nguyên tắc chỉ thực hiện thanh tra, kiểm tra mỗi năm 1 lần đối với doanh nghiệp, trừ trường hợp có vi phạm rõ ràng, đại biểu cho rằng, nếu không có cơ chế điều phối cụ thể giữa thanh tra và kiểm tra, sẽ rất khó thực hiện hiệu quả chỉ đạo này.

“Cần bổ sung khái niệm “kiểm tra” để làm rõ tính chất, chủ thể, hệ quả pháp lý và trách nhiệm tổ chức thực hiện; đồng thời bổ sung nguyên tắc phối hợp, tránh chồng chéo giữa kiểm tra và thanh tra; giao Thanh tra Chính phủ, thanh tra tỉnh giữ vai trò đầu mối điều phối kế hoạch thanh tra, kiểm tra trong phạm vi quản lý”, đại biểu kiến nghị.

Được biết, theo Chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, tại phiên họp ngày 25/6 tới đây, Dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) sẽ được Quốc hội biểu quyết thông qua.