Gửi bình luận
Nền kinh tế đã có những doanh nghiệp tư nhân lớn nhưng vẫn cần môi trường cạnh tranh, không gian phát triển thêm các doanh nghiệp đầu đàn.
Nhiều chuyên gia kinh tế tiếp tục nhấn mạnh vai trò quan trọng của doanh nghiệp tư nhân trong sự phát triển kinh tế Việt Nam sau 40 năm đổi mới. Trong giai đoạn sắp tới, với mục tiêu tăng trưởng cao, vai trò của doanh nghiệp tư nhân càng quan trọng hơn, nhất là các doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp đầu đàn.
Tuy nhiên, để có được lực lượng doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh, ông Nguyễn Bá Hùng - Chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam cho rằng, cần giải quyết những khó khăn nền tảng mà doanh nghiệp tư nhân đang đối mặt. Chuyên gia đề cập đến 3 khó khăn chính.
Thứ nhất, nhiều rào cản từ môi trường kinh doanh, tập trung ở 2 điểm chính là chi phí tuân thủ cao và tính minh bạch, khả năng dự đoán chính sách còn thấp. Từ rào cản này dẫn đến thực trạng, nhiều doanh nghiệp không muốn lớn bởi ở quy mô vừa, doanh nghiệp không phải đối mặt với các chi phí, rủi ro phát sinh từ những thủ tục, quy định… Vượt qua quy mô đó để phát triển lớn hơn, sẽ có thêm các vấn đề phức tạp và chi phí vận hành với doanh nghiệp.
Thứ hai, việc tiếp cận các thị trường nguồn lực, nhất là thị trường tài chính chưa thuận lợi. Đến nay các kênh dẫn vốn trung và dài hạn cho doanh nghiệp đang được khơi thông nhưng vẫn chưa đảm bảo nguồn lực đủ mạnh cho doanh nghiệp chuyển đổi, phát triển. Nguồn vốn của doanh nghiệp chủ yếu phụ thuộc rất lớn vào hệ thống ngân hàng.
Hạn chế này khiến cho chi phí vốn của doanh nghiệp còn ở mức cao. Theo ông Nguyễn Bá Hùng, với chi phí vốn cao, doanh nghiệp thường phải có năng suất và lợi nhuận vượt trội mới có thể tồn tại được. Ngược lại, với tỷ suất lợi nhuận thấp hơn chi phí vốn thì khả năng trụ vững, phát triển và mở rộng sản xuất của doanh nghiệp khó khăn hơn nhiều.
Cuối cùng, yêu cầu cấp thiết hiện nay là tính liên kết và lan tỏa trong chuỗi giá trị. Nhận định về khó khăn này, chuyên gia có góc nhìn khác và nhận định nguyên nhân sâu xa đến từ hiệu lực thực thi hợp đồng.
Về bản chất, mối quan hệ giữa các doanh nghiệp trong chuỗi phụ thuộc vào sức mạnh và tính ràng buộc của hợp đồng. Song, việc thực thi hợp đồng ở Việt Nam hiện còn nhiều hạn chế. Trong trường hợp một bên không thực hiện đúng cam kết, cơ chế pháp lý bảo vệ quyền lợi của bên còn lại chưa thật sự hiệu quả.
Từ thực tế trên, nhiều doanh nghiệp lớn có xu hướng tự triển khai trong nội bộ tập đoàn, tức là phát triển các công ty con để kiểm soát chuỗi thay vì mở rộng hợp tác với bên ngoài. Cách thức này có thể giúp doanh nghiệp giảm rủi ro nhưng lại không đảm bảo lan tỏa chuỗi giá trị và phát triển của hệ sinh thái doanh nghiệp.
Đánh giá, 40 năm đổi mới là thời gian minh chứng cho sự phát triển năng động, nhanh nhạy và mạnh mẽ của doanh nghiệp tư nhân. Tuy nhiên, với những khó khăn trên, nếu được giải quyết căn bản, chuyên gia Nguyễn Bá Hùng cho rằng doanh nghiệp tư nhân hoàn toàn có khả năng phát triển mạnh mẽ và bứt phá hơn nữa trong thời gian tới”.
Trong khi đó, ông Adam McCarty - Kinh tế trưởng của Mekong Economics nhận định rằng, nền kinh tế Việt Nam đã có những doanh nghiệp tư nhân lớn. Cái thiếu hiện nay là môi trường có đủ áp lực cạnh tranh để doanh nghiệp phát triển.
Theo chuyên gia, cạnh tranh là chìa khoá của thành công, các tập đoàn, doanh nghiệp cạnh tranh với nhau sẽ thúc đẩy sự phát triển thay vì khu biệt chuyên môn, kém hiệu quả. Ngoài ra, các doanh nghiệp quy mô vừa cũng chưa nhiều. Đây chính là lực lượng dự bị để phát triển lên các doanh nghiệp, tập đoàn lớn.
Nhìn xa hơn về mục tiêu lớn mà Việt Nam đặt ra đến năm 2045 trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao, ông Adam McCarty khuyến nghị, các doanh nghiệp cần từ bỏ thiên kiến để tập trung phát triển dịch vụ. Các quốc gia phát triển trên thế giới đều là nền kinh tế dịch vụ, chứ không chỉ có sản xuất.
Để có nền kinh tế dịch vụ phát triển, ông Adam McCarty cho biết thêm: nguồn nhân lực đóng vai trò quan trọng. Bên cạnh chú trọng đào tạo nhân lực, Việt Nam có thể tính đến việc nhập khẩu nhân tài, mời các chuyên gia đến Việt Nam làm việc để phát triển vốn con người hoặc doanh nghiệp trong nước có thể mua lại doanh nghiệp nước ngoài.
Mô hình này khá phổ biến tại Singapore khi ở quốc đảo này cứ 2 người làm chuyên môn, 2 giảng viên đại học thì có một người là người nước ngoài. Tại Thái Lan, nhiều trường đại học mời giảng viên nước ngoài, bao gồm cả giảng viên người Việt Nam.
