Gửi bình luận
Cho rằng cơ chế giá điện hiện nay chưa đủ sức hấp dẫn nhà đầu tư, chuyên gia kiến nghị xem xét áp giá FIT trong giai đoạn ngắn tới và linh hoạt theo vùng miền.
Theo Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII với 3 kịch bản tăng trưởng nguồn điện đáp ứng yêu cầu tăng trưởng cao của nền kinh tế, tổng công suất nguồn điện phục vụ nhu cầu trong nước ước tính là 183.291-236.363 MW, tăng thêm khoảng 27.747-80.819 MW so với Quy hoạch điện VIII đã được phê duyệt.
Đáng lưu ý, tổng vốn đầu tư cho phát triển nguồn điện giai đoạn 2026-2030 khoảng 136-172 tỷ USD, trong đó nguồn điện khoảng 118-148 tỷ USD, lưới điện truyền tải khoảng 18-24 tỷ USD. Trung bình nhu cầu vốn mỗi năm khoảng 27 tỷ USD.
Giai đoạn 2031 - 2050, tổng nhu cầu vốn khoảng 699 - 801 tỷ USD, trong đó, vốn phát triển nguồn điện khoảng 655 - 750 tỷ USD, cho lưới điện truyền tải khoảng 44 - 50 tỷ USD. Trung bình nhu cầu vốn mỗi năm khoảng 35 - 40 tỷ USD. Như vậy, so với Quy hoạch điện VIII ban đầu, nhu cầu vốn dự kiến thực hiện Quy hoạch điện VIII điều chỉnh tăng khoảng 50%.
Nhận định con số tổng vốn đầu tư phát triển điện lực là rất lớn, ông Tô Xuân Bảo, Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, Bộ Công Thương khẳng định: “Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII đã đề xuất các giải pháp tạo nguồn vốn và huy động vốn đầu tư phát triển ngành điện, đặc biệt là đa dạng hóa các nguồn vốn, các hình thức huy động vốn gồm vốn tín dụng ngân hàng, vốn viện trợ, thị trường chứng khoán,... Bên cạnh đó, thu hút có hiệu quả các nguồn vốn trong và ngoài nước, khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư vào ngành điện, đặc biệt là giai đoạn đến năm 2030 đáp ứng yêu cầu tăng trưởng”.
Tuy nhiên, với tổng vốn đầu tư cho phát triển nguồn và lưới điện tăng khoảng 50% so với Quy hoạch điện VIII, các chuyên gia cho rằng, đây là thách thức lớn, cần có cơ chế, chính sách thuận lợi, thậm chí đủ mạnh, như “thỏi nam châm” để thu hút, khơi thông và huy động được nguồn lực cho mục tiêu mới.
Chuyên gia cho rằng, cơ chế giá điện hiện nay chưa đủ sức hấp dẫn nhà đầu tư. Nói như TS Nguyễn Thành Sơn, chuyên gia năng lượng, các dự án nhiệt điện than gặp khó khăn trong việc thu xếp vốn do lo ngại về vấn đề môi trường, các dự án điện khí và LNG gặp khó khăn trong việc đàm phán cung cấp khí, đàm phán hợp đồng mua bán điện và đồng bộ chuỗi dự án khí - điện. Với dự án điện tái tạo như điện gió, điện mặt trời, kể từ khi cơ chế giá FIT kết thúc thì công suất năng lượng tái tạo tại Việt Nam gần như không tăng…
Do đó, ông Sơn cho rằng, các giải pháp đưa ra nhằm thu hút mạnh khu vực doanh nghiệp tư nhân trong và ngoài nước tham gia đầu tư phát triển điện phải có tính khả thi cao thì mới “khơi thông” được dòng vốn đầu tư.
Trong đó, vị chuyên gia cho rằng, giải pháp liên quan đến giá điện là đặc biệt quan trọng, bởi giá điện hiện chưa phản ánh đủ chi phí, làm giảm sức hấp dẫn đối với nhà đầu tư. “Chúng ta cần xây dựng, hoàn thiện và kịp thời điều chỉnh quy định pháp luật về cơ chế, chính sách liên quan đến giá điện nhằm phù hợp với từng giai đoạn phát triển và điều kiện thực tiễn”, ông Sơn nêu quan điểm và cho rằng, để tiến tới thị trường điện cạnh tranh, hấp dẫn nhà đầu tư, Việt Nam cần triển khai cơ chế giá điện 2 thành phần càng sớm càng tốt.
Cũng đề xuất cơ chế điều chỉnh giá điện, ông Nguyễn Anh Tuấn, nguyên Phó Viện trưởng Viện Năng lượng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam nhận định, sẽ phải phát triển hàng nghìn dự án điện mặt trời từ nay cho đến năm 2030. Do đó, cần cơ chế để làm hàng loạt dự án và đề nghị, xem xét áp giá FIT trong giai đoạn này.
Cụ thể, theo Phó Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, giá FIT phải linh hoạt theo vùng miền, miền Bắc giá cao nhất, thời gian hưởng cũng ngắn hơn mức 20 năm – là mức hưởng của giá FIT trước đây. "Giá FIT này nên được xây dựng theo hướng bù trừ chi phí của hệ thống, không cần ngưỡng cao như FIT cũ", ông Tuấn nói. Đồng thời lưu ý, với điện mặt trời mái nhà, không chỉ tự sản xuất, tự tiêu thụ và bán điện dư không quá 20% lên lưới, mà nên mở rộng quy định, có thể bán lên lưới trên 80%.
Bên cạnh cơ chế về giá, mặc dù Quy hoạch điện VIII sửa đổi có nêu “phát triển nguồn điện ngoài đáp ứng nhu cầu trong nước, bao gồm cả nhu cầu công suất nguồn điện cho mua bán điện trực tiếp (DPPA), đồng thời xét đến nhu cầu xuất khẩu điện và sản xuất năng lượng mới”, tuy nhiên từ góc độ nhà đầu tư, ông Nguyễn Anh Tuấn, Tổng Giám đốc B.Grimm Power Việt Nam và các doanh nghiệp mong muốn cần có chính sách rõ ràng và thời gian dài hơn để tạo khung pháp lý ổn định về cơ chế giá bán điện theo cơ chế DPPA cho các nhà đầu tư được tham gia thị trường.
“Cần cập nhật và hoàn thiện các quy định về năng lượng tái tạo, đặc biệt là các thủ tục cho các nhà đầu tư triển khai đầu tư xây dựng dự án mới. Tiếp tục giữ các chính sách ưu đãi thuế, giảm thuế VAT, miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho các dự án đầu tư vào năng lượng sạch, tạo động lực đầu tư cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước”, ông Nguyễn Anh Tuấn kiến nghị.
