Thúc đẩy hình thành hệ sinh thái doanh nghiệp đa tầng

Trong làn sóng tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu, liên kết doanh nghiệp và phát triển mô hình “doanh nghiệp nhiều tầng” đang trở thành chiến lược phát triển phổ biến tại nhiều quốc gia. Không chỉ nhằm mục tiêu mở rộng và đa dạng hóa thị trường, mô hình này còn là chìa khóa để kết nối các nguồn lực xã hội, đẩy mạnh đổi mới sáng tạo và tăng khả năng chống chịu của nền kinh tế trước những rủi ro từ bên ngoài.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, cấu trúc doanh nghiệp hiện nay vẫn còn rời rạc. Theo đánh giá của các chuyên gia, mặc dù đã có một số doanh nghiệp lớn từng bước tham gia vào chuỗi giá trị sản xuất khu vực và toàn cầu, nhưng mạng lưới liên kết trong nước còn yếu, chủ yếu giới hạn trong các doanh nghiệp có cùng hệ thống sở hữu. Đặc biệt, đang thiếu vắng những doanh nghiệp đầu tàu thực sự có khả năng dẫn dắt hệ sinh thái nội địa.

Trước thực trạng này, bà Trần Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược cho rằng, Việt Nam cần chủ động thúc đẩy sự hình thành và phát triển của các doanh nghiệp tư nhân quy mô lớn, có năng lực công nghệ, vốn và quản trị, đồng thời sẵn sàng chia sẻ, kết nối và dẫn dắt các doanh nghiệp nhỏ hơn trong cùng ngành hoặc chuỗi giá trị.

Cần tăng cường kết nối giữa các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế, tập trung vào thực hiện một số giải pháp đồng bộ như phát triển nền tảng số của Việt Nam để thúc đẩy kết nối doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp chia sẻ thông tin, tìm kiếm đối tác và tận dụng nguồn lực chung. Xây dựng cơ chế chia sẻ dữ liệu, giúp doanh nghiệp dễ dàng truy cập thông tin thị trường, xu hướng ngành và cơ hội hợp tác. Củng cố, đổi mới mô hình cụm liên kết ngành giữa các doanh nghiệp khu vực tư nhân, doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp FDI theo chuỗi giá trị.

Đồng tình với quan điểm nêu trên, TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhận định, nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng tốt, nhưng cần hơn nữa những chính sách tạo ra các chuỗi công nghiệp của Việt Nam, do người Việt Nam đứng đầu.

Theo ông, việc xây dựng mô hình doanh nghiệp “nhiều tầng” là hết sức cần thiết, trong đó mỗi nhóm doanh nghiệp từ siêu nhỏ đến cực lớn đều có vai trò riêng trong hệ sinh thái phát triển quốc gia.

“Chúng ta hãy học tập Nhật Bản, xây dựng một kiến trúc doanh nghiệp đa tầng, nơi có sự phân định rõ ràng về vai trò, chiến lược, nhiệm vụ của từng lớp doanh nghiệp trong chuỗi. Đây sẽ là nền tảng vững chắc để tạo ra một hệ sinh thái kinh tế mạnh”, TS Thiên phân tích.

Đưa ra một số đề xuất ở góc độ doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Trà My, Tổng Giám đốc Tập đoàn PAN, Chủ tịch Hội đồng quản trị Vinaseed cho rằng, một số nội dung trong Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân hiện vẫn đang tập trung ưu tiên cho khối startup và doanh nghiệp nhỏ. Với vai trò là đại diện một tập đoàn có quy mô lớn, bà My kiến nghị chính sách cần mở rộng phạm vi ưu đãi, không chỉ dừng lại ở nhóm doanh nghiệp nhỏ mà cần tính đến vai trò dẫn dắt, lan tỏa của các tập đoàn lớn.

“Chúng tôi luôn coi R&D là hơi thở, chúng tôi muốn xây dựng các trung tâm R&D như một vườn ươm để kết nối và hỗ trợ startup”, bà Nguyễn Thị Trà My nhấn mạnh.

Theo đại diện này, nếu có chính sách rõ ràng và khuyến khích khu vực doanh nghiệp lớn tham gia vào các hoạt động hỗ trợ đổi mới sáng tạo thông qua hình thức đầu tư, hợp tác, đặt hàng nghiên cứu hoặc “đỡ đầu” startup thì sẽ tạo ra một hiệu ứng cộng hưởng mạnh mẽ. Khi đó, không chỉ giúp các doanh nghiệp nhỏ rút ngắn thời gian thâm nhập thị trường và giảm chi phí phát triển, mà còn tạo nên một hệ sinh thái gắn kết chặt chẽ giữa các tầng lớp doanh nghiệp, từ đó thúc đẩy tăng trưởng bền vững cho toàn nền kinh tế.

Bên cạnh đó, để thúc đẩy sự liên kết và sáp nhập giữa các doanh nghiệp nhằm nâng cao sức cạnh tranh, theo bà My chính sách thuế cũng cần điều chỉnh. Mức thuế chuyển nhượng vốn, tài sản hiện nay vẫn lên tới 20%, khiến việc sáp nhập không thực sự hấp dẫn. Muốn thúc đẩy sự tập hợp và tạo dựng những “đội hình mạnh” trong nền kinh tế, cần có cơ chế thuế thiết thực, tạo động lực thúc đẩy quá trình hội tụ này.