Chia - "Tiền điện tử xanh" liệu có xanh?

Vì sao được gọi là “Bitcoin xanh”?

Tiền điện tử thế hệ đầu tiên như Bitcoin được khai thác bằng việc giải các câu đố tính toán với mức độ khó tăng dần, phần thưởng cho ai giải được nhanh nhất sẽ được quy ra Bitcoin. Việc khai thác này được gọi là Proof of work hay bằng chứng công việc. Việc làm này yêu cầu một lượng lớn ổ cứng và mức tiêu thụ điện năng rất cao.

Mức tiêu thụ điện hàng năm của Bitcoin được ước tính là 148 terawatt giờ và đang tăng lên, mức này tương đương với mức tiêu thụ của Ba Lan trong một giờ.

Với việc tiêu thụ điện năng lớn như vậy, Bitcoin và các đồng tiền điện tử thế hệ đầu đã bộ lộ nhiều điểm yếu, nhất là chi phí đầu tư cao.

Để khai thác một cách cạnh tranh, các thợ đào hiện phải đầu tư vào thiết bị máy tính mạnh mẽ như GPU (bộ xử lý đồ họa) hoặc thực tế hơn là mạch tích hợp dành riêng cho ứng dụng (ASIC). Chúng có thể có giá từ 500 USD đến hàng chục ngàn USD.

Và dường như để khắc phục điểm yếu của thế hệ đồng Bitcoin, giờ đây đồng Chia ra đời với cách thức khai thác khác gọi là Proof of space hay bằng chứng không gian - nó được khai thác bằng cách sử dụng phần ổ cứng trống. Hay nói cách khác, các loại tiền tệ đối thủ của Bitcoin đang nổi lên thay vì sử dụng số lượng lớn các đĩa cứng trống, tạo một khái niệm được gọi là bằng chứng không gian- Proof of space.

Đồng Chia là sự sáng tạo của Bram Cohen, doanh nhân đứng sau hệ thống chia sẻ tệp BitTorrent. Nó nhằm mục đích cải thiện các loại tiền điện tử phổ biến hơn như Bitcoin và Ethereum bằng cách loại bỏ các động cơ đốt cháy một lượng lớn điện năng.

Đồng Chia yêu cầu người dùng dành một lượng lớn dung lượng ổ cứng để tạo và lưu trữ các số ngẫu nhiên, với phần thưởng được trao cho những người có hầu hết không gian được sử dụng hết. Điều đó, cộng với giá trị tăng vọt của tiền điện tử, đã dẫn đến nhu cầu rất lớn về các loại ổ cứng cụ thể hoạt động tốt nhất với hệ thống.

“Bitcoin xanh” nhưng liệu có "xanh"?

Trước sức hút của đồng Chia, việc khan hiếm ổ cứng và các công cụ lưu trữ khác đã xảy ra, khi các nhà đầu cơ thu mua chúng với dự đoán giá sẽ tăng để hưởng phần chênh lệnh.

Các loại ổ cứng khan hiếm chủ yếu là các loại ổ cứng có dung lượng lớn, được sử dụng để lưu các số ngẫu nhiên và các ổ SSD, ổ NVMe, được sử dụng để tạo các số ngẫu nhiên.

Theo David Gerard, một chuyên gia về tiền điện tử và là tác giả của Libra Shrugged, giá của cả hai loại ổ đĩa đã tăng lên đáng kể trong tuần qua. Vấn đề đặc biệt nghiêm trọng đối với SSD, cos một số lần sử dụng hạn chế trước khi chúng bị hỏng.

Gerard nói: “Thay vì chỉ lãng phí điện, Chia chiếm phần trống các ổ SSD với tốc độ đáng kinh ngạc, và cũng đã phá hủy hoàn toàn thị trường cho các HDs lớn”.

Bởi vì ổ cứng ít tiêu tốn năng lượng hơn để chạy so với bộ vi xử lý, các loại tiền tệ bằng chứng không gian được quảng cáo là thân thiện với môi trường hơn. Tuy nhiên, nhu cầu về một loại tiền tệ như vậy, như đồng Chia, đã trở nên cao đến mức một số nước châu Á, chẳng hạn như Việt Nam, đang báo cáo tình trạng thiếu đĩa cứng.

Hiện tượng tương tự cũng xảy ra với card đồ họa, được chứng minh là cực kỳ hiệu quả trong việc khai thác một số loại tiền điện tử bằng chứng công việc nhất định. Hiện tại, khoảng 3 triệu terabyte dung lượng đĩa cứng đang được dành hoàn toàn để khai thác đồng Chia, đủ để lưu trữ 3 tỷ bộ phim.

Jason Feist tại nhà sản xuất ổ cứng Seagate cho biết, công ty đang có nhiều đơn đặt hàng và nhân viên đang làm việc để “điều chỉnh theo nhu cầu thị trường”.

Feist còn cho biết: “Chia và các công nghệ tương tự như Filecoin và Sia cho thấy những cách tiềm năng mà các doanh nghiệp có thể biến cơ sở hạ tầng nhàn rỗi của họ thành doanh thu liên tục”.

Michel Rauchs tại Đại học Cambridge nói rằng, mặc dù phương pháp tiếp cận bằng chứng công việc của Bitcoin đã được hiểu rõ, nhưng các lựa chọn thay thế bằng chứng không gian vẫn còn sơ khai.

“Các thuật toán đồng thuận khác ít tốn năng lượng hơn nhưng cũng đưa ra một số mức độ tập trung và chủ quan có thể là một sự đánh đổi có thể chấp nhận được. Luôn có những sự đánh đổi liên quan, hầu hết trong số đó có xu hướng chỉ được biết đến nhất thời”, ông nói.

Trước tình trạng thiếu hụt ổ cứng không có dấu hiệu giảm đi, “Cha đẻ” của Chia ông Cohen nhấn mạnh rằng không nên sử dụng phần cứng của người tiêu dùng cho nhiệm vụ này, nhưng hướng dẫn riêng của trang web cho thấy "bất kỳ ai có điện thoại di động hoặc máy tính xách tay" đều có thể thực hiện được. Ổ cứng SSD là một thành phần quan trọng trong một số mặt hàng tiêu dùng vốn đã khan hiếm, bao gồm cả máy chơi game Xbox và PlayStation mới.

Và trước cơn sốt do Chia tạo ra, card đồ họa, một thành phần quan trọng được sử dụng trong cả trò chơi lẫn nghiên cứu AI, đã bị thiếu hụt rất lớn do việc sử dụng chúng trong khai thác Ethereum; đến mức Nvidia, nhà sản xuất hàng đầu, đã phát hành các sản phẩm cụ thể với các hạn chế để đảm bảo duy trì nguồn cung cấp cho các game thủ.

Nhiều người hoài nghi đồng Chia không thực sự “xanh”, thân thiện môi trường, bởi không chỉ tiêu tốn điện năng, nó còn khiến môi trường chịu thêm tác động từ rác thải điện tử.  

“Ngoài việc sử dụng năng lượng, điều này dẫn đến hàng núi rác thải điện tử vì ổ cứng sẽ hỏng nhanh hơn và thường xuyên hơn. Những người nghèo nhất trên thế giới đã phải sống với hàng núi ô nhiễm chất thải điện tử mà chúng tôi đổ vào họ và Chia sẻ tăng thêm điều đó”, một nhà đầu tư nhận định.