Tổng thống Biden đạt được kết quả gì sau chuyến thăm Trung Đông?

>> Trung Đông: Giảm Mỹ, tăng Trung vẫn bất định tương lai

Giống như tất cả các chính sách đối ngoại ngày nay, chuyến thăm Trung Đông lần này của Tổng thống Biden cũng mang hàm ý về nhiều khía cạnh, bao gồm cả sự cạnh tranh của Hoa Kỳ với Nga và Trung Quốc. Theo New York Times, chuyến thăm này của ông Biden đã củng cố lại vị thế quốc tế với Saudi Arabia, đồng thời đảm bảo quan hệ chặt chẽ hơn với Israel.

Như ông Daniel B. Shapiro, thành viên thuộc các Chương trình Trung Đông của Hội đồng Đại Tây Dương phân tích, khi ở Israel, Tổng thống Joe Biden đã có những lưu ý quen thuộc về các vấn đề như hợp tác an ninh, Iran và Palestine.

Trong tuyên bố chung, ông Biden và Thủ tướng Israel Yair Lapid đã đưa ra cam kết đối với chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine, và ông Lapid đặc biệt lên án các hành động tấn công của Nga.

Đặc biệt, Hội nghị thượng đỉnh trực tuyến giữa Mỹ với Israel, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) và Ấn Độ góp phần thặt chặt quan hệ của Mỹ với các nước trong khu vực trong chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương.

Các bên cũng đã khởi động một sáng kiến công nghệ song phương mới, nhất trí phối hợp về nghiên cứu, sàng lọc đầu tư và kiểm soát xuất khẩu, cũng như về chiến lược đầu tư và bảo vệ công nghệ quan trọng và mới nổi. Sáng kiến này góp phần đảm bảo Trung Quốc không tiếp cận quá sâu vào lĩnh vực công nghệ cao của Israel.

Tại Saudi Arabia, Tổng thống Biden cũng theo đuổi một mục tiêu tương tự: tăng sản lượng dầu để hạ giá và củng cố các lệnh trừng phạt chống lại Nga.  

Có thể thấy, sự hỗ trợ của ông Biden đối với hội nhập khu vực Trung Đông cho thấy tham vọng về một liên minh mới đang xuất hiện ở khu vực này. Với tư cách là đối tác chính, Mỹ sẽ có vị trí tốt nhất để hỗ trợ cho các đối tác và đồng minh tránh được tầm ảnh hưởng từ Trung Quốc và Nga.

>> Ông Biden toan tính gì khi sắp công du tới Trung Đông?

Nhưng các chuyên gia quốc tế đánh giá, ông Biden đã không đạt được mục đích như mong muốn. Ngay trong bài phát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh với 6 nước thành viên Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC), Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman thông báo sẽ chỉ tăng sản lượng khai thác dầu lên 13 triệu thùng/ngày, và không thể tăng thêm sản lượng khai thác dầu trong thời gian tới. Theo Thái tử Mohammed bin Salman, cần phải có các nỗ lực thống nhất để hỗ trợ nền kinh tế toàn cầu; nếu không, các chính sách phi thực tế liên quan đến các nguồn năng lượng sẽ chỉ dẫn đến lạm phát. 

Không chỉ vậy, mong muốn của Mỹ về việc hình thành liên minh trong khu vực Trung Đông cũng gặp nhiều khó khăn khi thông cáo chung đưa ra sau hội nghị đã gần như không đề cập đến Israel. Bởi trên thực tế, kế hoạch kết nối các hệ thống phòng không sẽ là điều khó chấp nhận với các nước Arab không có quan hệ ngoại giao với Israel, thậm chí các nước này còn không muốn tham gia vào một liên minh chống Iran, trong khi Iran có một mạng lưới ảnh hưởng rộng khắp khu vực, bao gồm Iraq, Lebanon và Yemen.  

Mặc dù vậy, ông Nadereh Chamlou, thành viên cấp cao không thường trú tại các Chương trình Trung Đông của Hội đồng Đại Tây Dương đánh giá, trong bối cảnh chiến sự Nga- Ukraine vốn đã tạo ra một trật tự thế giới mới với những tác động đa chiều, chuyến thăm của Tổng thống Mỹ tới khu vực Trung Đông có ý nghĩa rất quan trọng. Bởi vì, Trung Đông nằm gần nhất với Nga. Bên cạnh năng lượng, các tuyến đường thương mại quan trọng đều đi qua khu vực này. Như những gì đã xảy ra tại kênh đào Suez, bất kỳ sự tắc nghẽn nào tại đây cũng sẽ là một nút thắt lớn đối với nền kinh tế thế giới. Do đó, khu vực này có vị trí thuận lợi để xây dựng một “thế trận” đối đầu với Nga nếu cần thiết.