Trung Quốc sẽ hỗ trợ Israel bình thường hóa với Saudi Arabia?

>> Trung Quốc có dễ thúc đẩy hòa bình Palestine - Israel?

SCMP cho biết, theo kế hoạch ban đầu vào tháng 7, chuyến công du của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tới Trung Quốc có thể sẽ diễn ra vào cuối năm nay, có khả năng là vào tháng 10. Đại sứ Trung Quốc tại Israel Cai Run cũng cho biết rằng, ông Tập rất mong đợi chuyến thăm của ông Netanyahu, đồng thời đưa ra xác nhận đầu tiên của Bắc Kinh về chuyến đi.

Quyết định công du Trung Quốc của ông Netanyahu được hiểu rộng rãi như một thông điệp gửi tới Mỹ. Thủ tướng Israel đã không gặp Tổng thống Mỹ Joe Biden kể từ khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vào tháng 11/2022 trong bối cảnh căng thẳng về các khu định cư của Israel ở Bờ Tây và các cải cách tư pháp gây tranh cãi. Trong khi đó, việc Mỹ thúc đẩy bình thường hóa quan hệ giữa Israel và Ả Rập Saudi vẫn chưa có tiến triển rõ rệt.

Tuy nhiên, sau khi thông tin chuyến thăm Trung Quốc của ông Netanyahu được công bố, ông Netanyahu đã nhận được lời mời đến thăm Mỹ vào cuối năm nay.

Các nhà phân tích cho biết ông Netanyahu vẫn có thể tìm kiếm sự giúp đỡ của Trung Quốc để đẩy nhanh quá trình bình thường hóa quan hệ của Israel với Saudi Arabia, mặc dù đây có thể là một nhiệm vụ khó khăn đối với Bắc Kinh.

Ông Pan Guang, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Do Thái Thượng Hải (CJSS), cho biết việc tìm kiếm sự giúp đỡ của Trung Quốc có khả năng sẽ là một trong những mục tiêu chính của ông Netanyahu khi ông đến Trung Quốc. 

“Quan hệ của Saudi Arabia với Trung Quốc hiện đang phát triển, trong khi quan hệ của Saudi Arabia với Mỹ đang suy giảm. Đặc biệt, Saudi Arabia đang ngày càng tăng cường hợp tác với Bắc Kinh trong nhiều lĩnh vực khi nước này muốn đa dạng hóa nền kinh tế chủ yếu là dầu mỏ", ông Guang nhận định.

Mặc dù vậy, Mỹ và Saudi Arabia đã bắt đầu có dấu hiệu tan băng trong những tháng gần đây, với việc Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken và Cố vấn An ninh Quốc gia Jake Sullivan đến thăm Riyadh để làm mới cam kết của Washington đối với khu vực.

>> Xây dựng cầu nối vững chắc giữa doanh nghiệp Việt Nam - Ả rập Xê út

Để đổi lấy việc bình thường hóa quan hệ với Israel, Saudi Arabia được cho là đã yêu cầu nhiều đảm bảo an ninh hơn, bao gồm bán vũ khí tiên tiến, cam kết bảo vệ của Mỹ nếu bị tấn công và hỗ trợ chương trình hạt nhân dân sự cho phép làm giàu uranium trong nước- những điều kiện mà Washington thấy khó đáp ứng.

Trong khi đó, Trung Quốc cũng có thể sẽ phải đối mặt với những yêu cầu như vậy từ cả hai phía nếu họ cố gắng hòa giải, và điều này sẽ gây khó khăn cho Trung Quốc. Ông Tuvia Gering, một nhà nghiên cứu của Trung tâm Chính sách Israel-Trung Quốc Diane và Guilford Glazer tại Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia (INSS) ở Tel Aviv, cho biết các cuộc đàm phán về quan hệ Saudi Arabia - Israel cho đến nay chỉ được Nhà Trắng và Riyadh sắp xếp. Do đó, chuyến thăm của ông Netanyahu đến Trung Quốc sẽ được theo dõi chặt chẽ trong bối cảnh cạnh tranh giữa quốc gia này và Mỹ đang gia tăng, nhưng Israel không có ý định tìm kiếm Trung Quốc như một giải pháp thay thế cho Mỹ.

Về tiến trình hòa bình giữa Israel và Palestine, chuyến thăm của ông Netanyahu tại Trung Quốc sẽ đạt được rất ít đột phá quan trọng. Theo ông Yin Gang, một chuyên gia về các vấn đề Trung Đông tại Viện Nghiên cứu Tây Á và Châu Phi thuộc Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, nếu không có sự thống nhất nội bộ ở Palestine, sẽ không có nhiều cơ hội để Trung Quốc làm trung gian cho cuộc xung đột.

Ông cho biết, dự kiến cuộc gặp sẽ tập trung chủ yếu vào lĩnh vực thương mại, là cơ hội để hai đối tác gắn kết lại và tìm kiếm các cơ hội hợp tác mới sau 3 năm COVID-19. Theo truyền thông Israel, Trung Quốc là đối tác thương mại lớn thứ hai của Israel và một hiệp định thương mại tự do giữa hai bên dự kiến sẽ được ký kết trong năm nay.