Vi phạm trên thị trường chứng khoán: Vì đâu nên nỗi?

>> Sớm bịt “kẽ hở” để đưa trái phiếu doanh nghiệp vào… khuôn khổ

Từ cuối tháng 3 đến nay, dư luận liên tục “xôn xao” khi hàng loạt các lãnh đạo của các tập đoàn lớn bị bắt giữ để điều tra, làm rõ những vi phạm liên quan đến thao túng thị trường chứng khoán.

Bên cạnh nhận định được cho là quyết tâm của các cơ quan quản lý nhằm làm trong sạch thị trường chứng khoán, thì một số ý kiến cũng cho rằng, hiện nay thị trường còn “lỗ hổng”, cần có thêm các biện pháp để giám sát, ngăn chặn.

Thực tế, theo các chuyên gia, thị trường tài chính nói chung và thị trường chứng khoán Việt Nam nói riêng vẫn trong quá trình hoàn thiện khung khổ pháp lý, vì vậy còn nhiều quy định chưa chặt chẽ, hoặc những “kẽ hở” pháp lý dễ bị doanh nghiệp lợi dụng để thao túng, trục lợi.

>> “Siết” trái phiếu doanh nghiệp: Cần có… lộ trình

Cụ thể như quy định phát hành trái phiếu riêng lẻ hiện nay tương đối có lợi cho các doanh nghiệp, cần có các biện pháp giám sát của chính các tổ chức liên quan. Đơn cử như, cần có sự tham gia của các tổ chức đánh giá xếp hạng tín nhiệm trong hồ sơ chào bán trái phiếu riêng lẻ ra công chúng…

Còn đối với thị trường cổ phiếu, các quy định của pháp luật dù chặt chẽ hơn thị trường trái phiếu doanh nghiệp, nhưng mức xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi bán chui cổ phiếu còn quá nhẹ, chưa đủ sức răn đe, trong khi mức độ vi phạm chưa đủ để xử lý hình sự.

Thực tế, một số những hành vi thao túng, làm giá vẫn diễn ra phố biến trên thị trường cổ phiếu, gây mất niềm tin cho nhà đầu tư, bởi vì họ nghĩ rằng thị trường không minh bạch mà vẫn có sự can thiệp của các “đội lái”. Những chủ doanh nghiệp “lọc lõi” thì lách những quy định của pháp luật, không chỉ là những thủ thuật như “mua tay phải, bán tay trái” mà họ còn có rất nhiều các thủ thuật khác để đẩy giá cổ phiếu, hòng trục lợi.

Theo Thiếu tướng Lê Văn Tuyến - Thứ trưởng Bộ Công an, thị trường chứng khoán Việt Nam có những bước phát triển mạnh mẽ, quy mô giao dịch ngày càng tăng. Tuy nhiên, song hành với đó là sự xuất hiện của những hành vi thiếu minh bạch trên thị trường với nhiều thủ đoạn tinh vi, phức tạp.

Thứ nhất là việc chấp hành không đúng quy định của pháp luật về công bố các thông tin liên quan đến thị trường và giao dịch.

Báo cáo của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, chỉ riêng trong năm 2021 đã có 38 đoàn thanh tra, kiểm tra và ban hành 471 quyết định xử phạt vi phạm hành chính với số tiền trên 20 tỷ đồng.

Phân tích các hành vi vi phạm thì chủ yếu tập trung vào các hành vi như công bố thông tin không đúng sự thật, thao túng giá chứng khoán và các hành vi này chưa đến mức xử lý hình sự.

Đặc biệt là hành vi mua bán cổ phiếu không báo cáo, không công bố thông tin trước khi giao dịch của các cổ đông lớn, cổ đông nội bộ và người có liên quan cổ đông nội bộ vẫn diễn ra có chiều hướng gia tăng phức tạp, gây thiếu niềm tin cho các nhà đầu tư, ảnh hưởng trực tiếp đến các giao dịch, đặt ra những vấn đề thiếu minh bạch trên thị trường chứng khoán.

Những hành vi này tác động đến tâm lý, niềm tin của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán, ảnh hưởng môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam và tiềm ẩn những vấn đề phức tạp.

Thứ hai là tình trạng cung cấp, đưa thông tin sai lệch thất thiệt trên các trạng xã hội và lôi kéo các nhóm đầu tư, nhóm tư vấn mua bán gây thiệt hại cho nhà đầu tư có chiều hướng gia tăng. Lợi dụng thị trường chứng khoán phát triển, số lượng nhà đầu tư gia tăng, các hội nhóm chứng khoán lập nhiều nhóm kín tư vấn lôi kéo nhà đầu tư tham gia mua bán cổ phiếu nhằm trục lợi.

Thứ trưởng Bộ Công an cho biết, trong năm 2021 và đầu năm 2022 trên thị trường đã xuất hiện nhiều thông tin thất thiệt gây ảnh hưởng tâm lý nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán cũng như một số thông tin không lành mạnh gây ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán.

Thứ ba là do tình hình dịch bệnh trong thời gian vừa qua kéo dài, dòng tiền nhàn rỗi chưa được đầu tư vào hoạt động sản xuất, kinh doanh nhiều nhà đầu tư tập trung chứng khoán gây tiềm ẩn gia tăng nợ xấu và an toàn an ninh tiền tệ.

Thực tế, sự phát triển của công nghệ thông tin tạo điều kiện cho hoạt động giao dịch trực tuyến và sự thích ứng nhanh của các Công ty chứng khoán đã giúp thị trường bùng nổ về thanh khoản; trong đó, có đóng góp lớn từ dòng tiền của các nhà đầu tư mới. Cùng với sự phát triển này, các hội nhóm trên mạng xã hội về các mã cổ phiếu... nở rộ trong khoảng 2 năm nay, nhiều tổ chức, cá nhân xem đây là một trong những giải pháp hữu ích để tiếp cận nhà đầu tư mới và trao đổi, hỗ trợ cho khách hàng hiện có của mình.

Nhiều diễn đàn trên mạng cung cấp thông tin khách quan, đa chiều, trao đổi các thông tin chính sách, diễn biến thị trường, kết quả kinh doanh, thông tin doanh nghiệp... Đây là điểm tích cực, giúp chứng khoán gần gũi hơn với người dân và nâng cao kiến thức, kỹ năng cho nhà đầu tư, nhất là các nhà đầu tư mới.

Tuy nhiên, theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, không khó để bắt gặp những kiểu gợi ý mua, bán cổ phiếu, “phím hàng” một cách chủ quan trên các diễn đàn, hội nhóm dẫn đến hiện trạng, nhiều cổ phiếu có hiện tượng tăng, giảm bất thường; hoặc liên tục tăng trần, nhưng hoạt động kinh doanh lại thua lỗ;...

Liên quan đến thực tế đã nêu, tại Hội nghị phát triển thị trường vốn an toàn, minh bạch, hiệu quả, bền vững nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế vừa qua, Thủ tướng Chính phủ - Phạm Minh Chính cũng đã đặt câu hỏi: “Doanh nghiệp làm ăn thua lỗ nhưng giá chứng khoán tăng tính bằng lần không theo quy luật nào cả, nhưng chúng ta lại không biết. Có hay không việc thao túng làm giá của Công ty chứng khoán khi việc xử phạt chưa đủ sức răn đe?”

Thủ tướng cho rằng, cần xử lý nghiêm sai phạm, làm lành mạnh hóa thị trường, trên cơ sở kiên định thực hiện mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, có hành lang pháp lý bảo vệ nhà đầu tư tham gia thị trường trên cơ sở rà soát lại các cơ chế, chính sách hiện hành.

Sửa đổi quy định minh bạch thông tin doanh nghiệp, xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật trên thị trường chứng khoán để bảo vệ nhà đầu tư, đặc biệt xử lý nghiêm tình trạng thao túng, làm giá, đảm bảo sự phát triển lành mạnh, minh bạch và bền vững cho thị trường.