Ngành công nghiệp tàu biển có thể chứng kiến cuộc dịch chuyển đến các quốc gia không nằm trong danh sách chịu phí cập cảng Hoa Kỳ.
Dự kiến thu phí tàu biển cập cảng Hoa Kỳ của Tổng thống Trump có nguy cơ làm đảo lộn vận tải hàng hóa bằng đường biển. Đồng thời sẽ tái cấu trúc toàn bộ ngành công nghiệp đóng tàu.
Hãng vận tải biển lâu đời nhất thế giới của Italy - Atlantic Container Line (ALC) cảnh báo rằng, mức phí mà chính phủ Hoa Kỳ đang cân nhắc áp dụng đối với các tàu chở hàng do Trung Quốc chế tạo sẽ buộc hãng này phải rời khỏi Hoa Kỳ và khiến chuỗi cung ứng toàn cầu mất cân bằng.
Hàng loạt tổ chức liên quan đã gửi thư đến Nhà trắng, họ cho rằng: Hoa Kỳ không có vị thế để giành chiến thắng trong một cuộc chiến kinh tế đặt các hãng vận tải biển sử dụng tàu do Trung Quốc sản xuất vào thế khó. Chẳng mấy chốc, các tàu do Trung Quốc sản xuất sẽ chiếm 98% số tàu thương mại trên các đại dương của thế giới.
Nếu ACL từ bỏ thị trường Hoa Kỳ, các nhà sản xuất trong nước sẽ mất hãng vận tải duy nhất có thể chở hầu hết hàng hóa phức tạp sang châu Âu và ngược lại. Andrew Abbott, CEO ACL nói: “chúng tôi sẽ buộc phải rút tàu của mình khỏi Đại Tây Dương, khỏi các hoạt động thương mại của Hoa Kỳ và có thể chuyển về châu Á”.
CEO ACL thừa nhận, ngành công nghiệp đóng tàu tại Hoa Kỳ không đáp ứng được nhu cầu tàu thương mại, đây là lý do ACL sử dụng phương tiện do Trung Quốc chế tạo. Hơn nữa, nhiệm vụ của các công ty đóng tàu Hoa Kỳ chủ yếu phục vụ đơn hàng quân sự.
Tờ The Washington Post cho biết, các loại phí được đề xuất nhằm vào tàu nước ngoài giúp kiểm soát chặt chẽ việc đóng tàu thương mại. Số tiền thu được sẽ trợ cấp cho một ngành đóng tàu thương mại đã xuống cấp.
Các xưởng đóng tàu của Hoa Kỳ đóng không quá 10 tàu thương mại mỗi năm trong khi các công ty Trung Quốc sản xuất hơn 1.000 tàu. Không có tàu nào do Hoa Kỳ chế tạo sẵn sàng vận chuyển hàng xuất khẩu nông sản của nước này qua đại dương. Tình hình này đặt ra vấn đề thiếu hụt nghiêm trọng tàu vận tải biển.
Trung Quốc hiện sản xuất hơn một nửa số tàu chở hàng trên thế giới theo trọng tải, tăng từ mức chỉ 5% vào năm 1999, theo sau là Nhật Bản và Hàn Quốc cũng là những cường quốc đóng tàu biển.
Việt Nam và Philippines được đánh giá sở hữu nền công nghiệp đóng tàu mới nổi, đang ngày càng thu hút được sự chú ý. Trong đó Việt Nam tập trung vào các tàu chở hàng cỡ trung và nhỏ hơn.
Theo phân tích, ngành vận tải biển đang chuyển dịch từ tàu container siêu lớn (ULCV) sang các tàu nhỏ hơn, linh hoạt hơn do mô hình thương mại thay đổi, quy định về môi trường và rủi ro gia tăng trên các tuyến vận tải truyền thống.
Hơn nữa, xu hướng dịch chuyển hoạt động sản xuất khỏi Trung Quốc sang Đông Nam Á, Ấn Độ và Mỹ Latinh đã dẫn đến các tuyến vận tải phi tập trung hơn, ưu tiên các tàu nhỏ hơn có thể đi qua các cảng khu vực nhỏ hơn.
Tuy nhiên, chỉ có 5% hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam được vận chuyển bởi các hãng vận tải trong nước, các hãng vận tải nước ngoài chiếm tới 95% thị phần. Đáng chú ý, Việt Nam nhập khẩu linh kiện, máy móc và vật liệu để đóng tàu chủ yếu từ Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc và châu Âu.
Với nền tảng sẵn có, ngành công nghiệp tàu biển Việt Nam có thể đón đợt dịch chuyển đầu tư từ Trung Quốc và nhiều nơi khác - để tránh bị thu phí cập cảng tại Hoa Kỳ. Hiện còn quá sớm để nhận định, xu hướng này - nếu xảy ra - là tích cực hay tác động ra sao đến công nghiệp tàu biển nước ta.