Bộ chỉ số FTA Index dự kiến được công bố vào cuối năm nay

>>> Thực thi FTA: "Cần chủ động khai thác cơ hội"

Ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho biết, thực hiện nhiệm vụ được Chính phủ giao, Bộ Công Thương đã xây dựng và dự kiến cuối năm nay có thể công bố Bộ chỉ số FTA Index. "Với tư duy tương tự như chỉ số PCI (Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh), FTA Index giúp cho các tỉnh, thành quan tâm hơn, chú trọng hơn đến việc tận dụng các FTA để gia tăng xuất khẩu và đầu tư”- ông Ngô Chung Khanh nói.

Hiện nay, Việt Nam đã tham gia vào 16 FTA, thời gian qua, Bộ Công Thương đã định hướng và hỗ trợ các tỉnh, thành phố xây dựng, kết nối về hệ sinh thái của các mặt hàng và giữa các tỉnh có cùng mặt hàng chiến lược để có chính sách phát triển chung, nhất quán, tránh tình trạng làm riêng rồi cạnh tranh với nhau. Chẳng hạn như hệ thống một chuỗi các tỉnh có chè bao gồm: Lai Châu, Phú Thọ, Sơn La, Lào Cai; hay chuỗi các tỉnh có sản phẩm quế như Lào Cai, Yên Bái, Quảng Nam…

Tuy nhiên, tỉ trọng của các thị trường FTA thế hệ mới như EU, Canada, Mexico, Vương quốc Anh trong tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của nhiều địa phương còn khiêm tốn. Có tỉnh chiếm chưa đến 10%, tỉnh nào nhiều hơn thì được khoảng 20%. Thậm chí, một số thị trường được đánh giá có tiềm năng xuất khẩu lớn như Canada, Mexico thì trung bình đạt 1,4% - 1,5%; Vương quốc Anh cũng tương tự ở mức 1,35%.

Rõ ràng tiềm năng khai thác các thị trường có FTA thế hệ mới còn rất lớn và cần các địa phương nỗ lực chủ động hơn nữa.

Từng tham gia chia sẻ thông tin và hỗ trợ một số địa phương thực thi hiệu quả FTA, ông Nguyễn Anh Dương - Trưởng ban Kinh tế tổng hợp, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, những chênh lệch, khác biệt giữa các địa phương với nhau trong khai thác FTA, trước hết nằm ở nhận thức. Có địa phương tích cực phối hợp với các bộ, ngành, chuyên gia, chẳng hạn như tỉnh Cần Thơ chủ động mời các chuyên gia trình bày FTA cho cộng đồng doanh nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp giải quyết một số vấn đề gặp phải trong thực thi các FTA.

Tuy nhiên, không phải địa phương, doanh nghiệp nào cũng quan tâm các FTA. Ở một số nơi, thay vì quan tâm đến hiệp định CPTPP hay EVFTA, doanh nghiệp mong muốn làm thế nào để tháo gỡ được những khó khăn trước mắt. EVFTA hay CPTPP có vẻ như xa vời bởi tiêu chuẩn rất cao. Điều này ảnh hưởng đến việc tổ chức thực thi.

Bên cạnh đó, hiện nay chúng ta tập trung nhiều về thông tin tuyên truyền, trong khi các vấn đề mới ảnh hưởng đến quá trình thực thi như quy định mới của EU, của đối tác không được viết trong hiệp định dẫn đến nhiều cách hiểu khác nhau. Chúng ta hiện chưa có công bố chính thức và thống nhất liên quan đến những nội dung còn có nhiều cách hiểu khác nhau để địa phương, doanh nghiệp chủ động chuẩn bị.

Là một trong những ngành gia tăng xuất khẩu sau khi các FTA có hiệu lực và là ngành có kim ngạch xuất khẩu đột phá tại một số tỉnh thời gian vừa qua, bà Đỗ Thị Thuý Hương - Uỷ viên BCH Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam cho biết: thời gian gần đây, năng lực thu hút FDI vào ngành điện tử ở các tỉnh, thành, nhất là ở khu vực phía Bắc khá tốt hơn. Ngoài yếu tố thuận lợi khách quan là các nhà cung cấp lớp 1, 2 đông hơn, năng lực thu hút FDI ở một số tỉnh, thành hay cách ứng xử với doanh nghiệp địa phương cũng chuyên nghiệp hơn; hỗ trợ kỹ thuật cho các doanh nghiệp càng ngày càng tốt hơn.

Có thể kể ra chính quyền các tỉnh như Bắc Ninh, Bắc Giang, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc, Hải Phòng... Trong đó, tỉnh Vĩnh Phúc đã thực hiện các chương trình tập huấn, hỗ trợ đào tạo cho doanh nghiệp, hỗ trợ nâng cấp nhà máy thông minh, quy trình sản xuất của doanh nghiệp, kết nối doanh nghiệp địa phương với các doanh nghiệp lớn đầu chuỗi…

Tuy nhiên, đối với các quy định mới liên quan đến phát triển bền vững, cách tiếp cận của địa phương cần chủ động, tích cực hơn, nhất là ở địa phương có ít khu công nghiệp hoặc doanh nghiệp FDI.