Gửi bình luận
Cải cách thể chế phải bắt đầu từ hành động cụ thể. Cắt giảm điều kiện kinh doanh chính là chỉ số rõ ràng nhất để đo lường niềm tin vào cải cách.
Sau những cam kết cải cách thể chế ở cấp cao nhất, cộng đồng doanh nghiệp đang chờ đợi một chuyển biến thực chất ở những nút thắt cụ thể. Trong đó, việc cắt giảm điều kiện kinh doanh được coi là phép thử rõ ràng nhất để đo mức độ thành thực của cải cách và mức độ tin cậy của bộ máy thực thi.
Rào cản vẫn sinh sôi
Trong nhiều năm qua, cải cách điều kiện kinh doanh luôn được xác định là một trọng tâm trong nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư – kinh doanh. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, tiến độ thực hiện vẫn chưa đáp ứng kỳ vọng. Không ít doanh nghiệp cho rằng, họ cảm nhận được sự thay đổi trên nghị quyết, nhưng vẫn gặp khó khi tiếp cận thực tế hành chính.
Bình luận về nội dung này, ông Trần Đình Cung – nguyên Viện trưởng CIEM cho rằng, nỗi lo lớn nhất của doanh nghiệp hiện nay không phải là cạnh tranh trên thị trường, mà là sự bất định trong thể chế. “Doanh nghiệp có thể chấp nhận rủi ro kinh doanh, nhưng không thể yên tâm đầu tư khi chính sách thay đổi liên tục, văn bản pháp luật chồng chéo và cách hiểu của các cơ quan thực thi không thống nhất”, ông Cung nhấn mạnh. Theo ông, thể chế thiếu ổn định không chỉ làm gia tăng chi phí, mà còn làm xói mòn niềm tin và khiến nhiều doanh nghiệp chùn bước trong các quyết định mở rộng đầu tư.
Một khảo sát gần đây của VCCI cho thấy, nhiều ngành nghề vẫn tồn tại các điều kiện kinh doanh thiếu minh bạch, không cần thiết hoặc chồng chéo. Có những điều kiện tuy đã bị bãi bỏ trong văn bản chính thức, nhưng vẫn xuất hiện trở lại dưới hình thức nội dung hướng dẫn hoặc quy định nội bộ. Sự dịch chuyển từ quy định rõ ràng sang các “rào cản mềm” khiến chi phí tuân thủ của doanh nghiệp không những không giảm mà còn gia tăng.
Thực trạng này cũng đặt ra thách thức đáng kể cho mục tiêu mà Nghị quyết 02/NQ-CP đã đề ra, đó là cắt giảm ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết. Tuy nhiên, theo Báo cáo “Dòng chảy pháp luật kinh doanh Việt Nam 2024” do VCCI công bố, tiến độ thực hiện vẫn còn khiêm tốn. Một số bộ, ngành chưa thực hiện đúng yêu cầu rà soát, thậm chí còn ban hành thêm quy định mới trước khi loại bỏ những rào cản cũ. Chính tình trạng “trên nới – dưới siết” ấy đang làm suy giảm niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp vào hiệu quả cải cách.
Không thể cải cách bằng tuyên ngôn
Cải cách thể chế không thể dừng ở lời hứa hay phát ngôn chính sách. Doanh nghiệp chỉ có thể tin tưởng khi họ nhìn thấy chi phí tuân thủ thực sự giảm, quyền kinh doanh được đảm bảo và pháp luật được thực thi công bằng. Mỗi điều kiện kinh doanh được cắt bỏ là một bước tiến về tự do kinh doanh, là sự giải phóng cho hàng vạn doanh nghiệp khỏi những trói buộc hành chính không cần thiết.
Theo GS, TS Phạm Hồng Chương – Giám đốc Trường Đại học Kinh tế Quốc dân: “Thể chế là nền tảng mềm của năng lực cạnh tranh quốc gia. Trong bối cảnh các yếu tố như dân số vàng, vốn đầu tư công và công nghệ bên ngoài đều dần thu hẹp, cải cách thể chế trở thành động lực duy nhất mà Việt Nam có thể chủ động tạo ra. Nếu không cải cách từ gốc, tăng trưởng sẽ sớm chững lại và doanh nghiệp sẽ tiếp tục hoạt động trong trạng thái bị trói buộc giữa các rào cản bất cập”.
Theo ông, việc cắt giảm điều kiện kinh doanh không chỉ là biện pháp hành chính, mà là chỉ dấu cho thấy tư duy quản lý có thực sự chuyển từ kiểm soát sang phục vụ hay không.
Để đo lường sự thành công của cải cách thể chế, không cần quá nhiều khẩu hiệu. Chỉ cần trả lời một câu hỏi: có bao nhiêu rào cản được dỡ bỏ? Và có bao nhiêu doanh nghiệp cảm thấy mình đang được thở, được tin, được làm ăn trong một môi trường công bằng?
Thể chế không thể là lời cam kết suông. Cắt giảm điều kiện kinh doanh không phải việc nhỏ lẻ về kỹ thuật, đó là biểu hiện của sự thay đổi tư duy quản lý, là phép thử đối với quyết tâm cải cách. Và cũng là thước đo trung thực nhất của niềm tin doanh nghiệp dành cho bộ máy công quyền.
