Chiến sự Nga - Ukraine: Thách thức tham vọng của Trung Quốc

Với những nỗ lực xung quanh vấn đề Nga – Ukraine, Bắc Kinh đang tìm kiếm một “chiến tích” để khẳng định vị thế siêu cường quốc tế của mình trước Hoa Kỳ. Thế nhưng, cách giải quyết vấn đề này của Bắc Kinh dường như cho thấy họ chưa sẵn sàng để giữ vị thế đó.

Sự "thiếu nhất quán" của Bắc Kinh

Ngày 21/4, Đại sứ Trung Quốc tại Pháp, Lu Shaye, tuyên bố rằng việc Crimea có phải là một phần của Ukraine hay không “phụ thuộc vào cách nhìn nhận vấn đề”, gây ra sự phẫn nộ cho Ukraine và nhiều quốc gia khác. Bắc Kinh cố gắng xoa dịu tình hình, lập luận rằng ông này chỉ bày tỏ quan điểm cá nhân.

>> Ukraine cạnh tranh "quyền lực mềm" với Nga tại Nam bán cầu

Nhưng với một quốc gia như Trung Quốc, khó có chuyện một quan chức “dám” tự ý đưa ra những tuyên bố mang tính cá nhân. Điều đó khiến nhiều chuyên gia cho rằng đó có thể là một quan điểm đang phổ biến trong giới lãnh đạo Trung Quốc, nhất là khi Bắc Kinh vẫn đang có nhiều động thái hỗ trợ Nga.

Tuy nhiên, chính thái độ thiếu nhất quán của Trung Quốc trong vấn đề Ukraine đang khiến uy tín của Bắc Kinh suy giảm. Là một nước lớn, Trung Quốc được kỳ vọng sẽ đóng vai trò quyết định trong giải quyết chiến tranh và đưa sự ổn định trở lại với thế giới. Thế nhưng theo nhiều chuyên gia, những lời nói và hành động đó chưa mang tính thuyết phục.

Dù chính quyền Trung Quốc tuyên bố rằng họ muốn giữ vị thế trung lập trong vấn đề này, đó cũng đã là một bước lùi cho tham vọng dẫn đầu thế giới. Theo các nhà phân tích, quan điểm trung lập có thể được coi như dấu hiệu của sự yếu thế, phản ánh việc Trung Quốc không muốn chịu trách nhiệm cho lựa chọn của mình.

Là một người chơi lớn trong bàn cờ thế giới, các quan chức Trung Quốc nhiều lần tuyên bố không chịu "lép vế" trước bất cứ cường quốc nào. Nhưng với việc không dám quyết đoán trong vấn đề Ukraine, Trung Quốc rõ ràng không muốn mếch lòng Mỹ và EU.

>> Chiến sự Nga - Ukraine: "Gió sẽ đổi chiều" nếu Ukraine được cấp máy bay F-16

Những vấn đề trong khả năng lãnh đạo thế giới của Trung Quốc tỏ rõ trong cuộc họp SCO mới đây. Trong cuộc họp đó, các quốc gia thành viên đều không tranh luận ngang hàng với Bắc Kinh do sự phụ thuộc vào nguồn tài trợ từ BRI. Còn đối với Ấn Độ, lời nói của Trung Quốc dường như chưa có sức nặng, như chính các giới chức ngoại giao New Delhi tiết lộ.

Thách thức với Trung Quốc

Nhiều chuyên gia cho rằng điều nguy hiểm nhất cho Bắc Kinh là cách tiếp cận "nước đôi" của họ có thể khiến các nước, bao gồm cả các đồng minh như Nga, khó có thể tin tưởng tuyệt đối Trung Quốc.

Những sự kiện gần đây làm nổi bật sự bối rối của Trung Quốc trong việc theo đuổi một lúc nhiều mục tiêu khác nhau trong chiến sự Nga – Ukraine. Một mặt, Trung Quốc ưu tiên các mối quan hệ với Nga, đối tác chiến lược mạnh nhất của họ, với mục tiêu tạo khối liên minh ngang hàng với Mỹ và châu Âu. Nhưng đồng thời, Bắc Kinh cũng tìm cách củng cố quan hệ với châu Âu với mong muốn các quốc gia trong khối không theo phe của Mỹ chống Trung Quốc.

Theo bà Bonny Lin, chuyên gia về Trung Quốc của tổ chức RAND, cách tiếp cận nửa vời này đã khiến Trung Quốc phải cố gắng tỏ ra trung lập và hạn chế một số hỗ trợ dành cho Nga. Nhưng khi chiến sự Nga- Ukraine càng kéo dài, Bắc Kinh sẽ nhận thấy lập trường trung lập ngày càng khó duy trì và làm suy yếu chính quan hệ đối tác chiến lược thân thiết nhất của họ với các đối tác.

Do đó, nhiều chuyên gia nhận định, qua cách ứng xử với Nga và Ukraine, dường như quá sớm để Trung Quốc có thể soán ngôi vị cường quốc số một của Hoa Kỳ, bất chấp Washington đang gặp rất nhiều khó khăn cả trong và ngoài nước.