Chiến sự Nga - Ukraine và những vấn đề toàn cầu mới (Bài I)

TRƯƠNG KHẮC TRÀ• 27/03/2023 04:30

Cho dù mục đích chiến sự Nga - Ukraine là gì đi nữa thì thế giới vẫn đứng trước rất nhiều nguy cơ mới, đó là chạy đua vũ trang, mâu thuẫn hệ thống, sự trỗi dậy và lụi tàn,...

Cho dù chiến sự Nga - Ukraine kết thúc theo kịch bản nào thì thế giới cũng đối mặt với nhiều vấn đề mới, hóc búa

Chiến sự Nga - Ukraine vẫn chưa có hồi kết

>>Chiến sự Nga - Ukraine: Khi tâm lý quyết định chiến trường!

Cuộc chiến tranh nào rồi cũng sẽ kết thúc bằng cách này hay cách khác, chiến sự Nga - Ukraine không ngoại lệ. Dẫu vậy, chiến tranh có “chức năng” giải quyết mâu thuẫn, nó sẽ dừng lại khi các bên cảm thấy “hài lòng” để đối diện với những vấn đề mới cho giai đoạn hòa bình tiếp theo.

Thứ nhất, vai trò của Nga bị suy giảm trên mọi phương diện, đến từ mối quan hệ kinh tế rường cột với châu Âu và thế giới trên đà sụp đổ. Một khi châu Âu không còn quan tâm đến năng lượng Nga thì tầm ảnh hưởng của Moscow ở phương Tây không còn như xưa.

Nga gồng mình chống lại 8.000 danh mục cấm vận sẽ hủy hoại nền kinh tế quy mô 1.800 tỷ USD. Nền kinh tế này bị tách hẳn khỏi dòng chảy thị trường, đẩy lùi về thời kỳ “quan liêu”, “tập trung”, “chỉ huy”. Như vậy, phương Tây đã tạo ra một thiết chế kinh tế mang “trọng bệnh” không có lợi cho đại cục.

Thứ hai, sau chiến tranh Lạnh, một thời kỳ rất dài người ta rất ít nhắc đến NATO, cỗ máy chiến tranh dường như ngủ quên trong không khí hòa bình. Nhưng chiến sự Nga - Ukraine đã đánh thức Liên minh quân sự lớn nhất lịch sử loài người này.

Đến nay, chi tiêu quân sự của NATO chiếm 70% chi phí quân sự toàn cầu, liên minh này nắm giữ hầu hết trang thiết bị quân sự tân tiến nhất, như: Máy bay tiêm kích Typhoon, Trực thăng chiến đấu Eurocopter Tiger, Tên lửa Skipe, Tàu ngầm thuộc dự án 212 của Đức… NATO trở nên hoạt bát khi làm hậu cần cho Ukraine; các bộ phận tình báo, nghiên cứu chiến trường, lên kế hoạch tác chiến.

Năm 1999, NATO tấn công vào Nam Tư, kết quả nước này bị chia năm xẻ bảy; năm 2007 liên quân này tấn công Afganistan tiêu diệt khủng bố và để lại hậu quả nặng nền cho đất nước Trung Đông; năm 2011 khối này tấn công Lybia lật đổ chính quyền Gaddafi; biến đất nước Syria trở thành chiến trường khổng lồ. Và bây giờ NATO đã thực sự vận hành cuộc chiến lớn nhất kể từ sau năm 1945.

Cho dù mục đích của NATO đối với chiến sự Nga- Ukraine là gì đi nữa thì thế giới vẫn đứng trước nguy cơ mới, đó là chạy đua vũ trang. NATO “sống dậy” giữa vô vàn căng thẳng khiến thế giới đối mặt nhiều thách thức.

Bộ ba Nga - Trung Quốc - Mỹ cạnh tranh quyết liệt

Thứ ba, châu Âu bị đặt vào thử thách an ninh kinh tế, năng lượng, tị nạn, nhân đạo và khối này cho thấy họ đã mạnh mẽ hơn sau những gì xảy ra ở Anh, Hy Lạp, Tây Ban Nha,…

Bên cạnh việc “cai” năng lượng Nga, “lục địa già” dựng lên các cấu trúc bảo vệ an ninh chung - dĩ nhiên sẽ tích trữ vũ khí, lực lượng quân sự. Hàng loạt mối đe dọa từ lý do chiến tranh có thể lan rộng; việc đối phó với một nước Nga kiên quyết phục hồi ánh hào quang lịch sử khiến châu Âu nhanh chóng đạt được đồng thuận ngay cả với những nghị sự hóc búa.

Thứ tư, chiến sự Nga- Ukraine đã giúp Trung Quốc bồi bổ sức mạnh, thể hiện vị thế cường quốc. Chưa thực sự rõ ràng về việc Bắc Kinh giúp gì cho Nga trong cuộc chiến ở Ukraine, nhưng ông Tập Cận Bình đã là “chỗ dựa tinh thần” cho ông Putin; đề xuất phương án đàm phán; nguồn lực tái thiết số 1 sau chiến tranh.

Đại sứ Australia, ông McCarthy cho rằng: “Trung Quốc có thể làm “đòn bẩy” trong tiến trình hòa bình sẽ diễn ra tại châu Âu. Điều này giúp Trung Quốc có tầm vóc toàn cầu, tuy lúc này họ chưa khai thác được tiềm năng này”.

Sáng kiến hòa bình 12 điểm của Bắc Kinh được ví như “chiếc lá nho che đậy sự ủng hộ của Trung Quốc dành cho Nga, đây chỉ là một nước cờ nhỏ nhằm dọn đường cho giai đoạn “trước đàm phán”, trong một ván bài lớn và lâu dài của cường quốc châu Á nhằm làm thay đổi trật tự thế giới.