Gửi bình luận
Khả năng điều chỉnh ngưỡng giảm trừ gia cảnh vào tháng 10/2025 khiến nhiều người vui mừng, nhưng điều kiện CPI tăng trên 20% lại quá xa vời.
Thông tin về việc ngưỡng giảm trừ gia cảnh trong thuế thu nhập cá nhân có thể được điều chỉnh vào tháng 10 thay vì chờ đến cuối năm sau đã mang lại niềm vui cho nhiều người.
Tuy nhiên, niềm vui ấy lại trở nên mong manh khi thực tế cho thấy điều kiện để thực hiện điều chỉnh này – chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng vượt 20% so với thời điểm luật có hiệu lực hoặc lần điều chỉnh gần nhất – là một ngưỡng rất khó đạt được trong hoàn cảnh hiện tại.
Dựa vào CPI làm thước đo duy nhất để quyết định điều chỉnh thuế có vẻ là một cách tiếp cận đơn giản, nhưng thực chất lại không phù hợp với bối cảnh kinh tế - xã hội hiện nay. Chỉ số CPI được tính toán dựa trên một giỏ hàng hóa và dịch vụ nhất định, vốn không phản ánh toàn diện những chi phí thực tế mà người dân đang phải chi trả, đặc biệt là chi phí liên quan đến giáo dục, y tế và nhà ở – những khoản lớn trong ngân sách gia đình.
Ngoài ra, cơ chế này khiến chính sách trở nên bị động và khó đáp ứng kịp thời những biến động thực tế. Khi ngưỡng CPI 20% chưa đạt được, người lao động phải tiếp tục chịu sự lạc hậu của mức giảm trừ gia cảnh, kéo dài thêm gánh nặng thuế trong khi thu nhập thực tế giảm do lạm phát.
Đến thời điểm này, việc sửa đổi Luật Thuế Thu nhập cá nhân vẫn đang trong quá trình xây dựng và dự kiến kéo dài đến năm 2026 mới có hiệu lực.
Theo quy định hiện hành, mức giảm trừ gia cảnh chỉ được điều chỉnh khi CPI tăng vượt 20% so với lần điều chỉnh gần nhất. Tuy nhiên, với diễn biến CPI hiện tại – tính đến năm 2024 mới tăng 3,63% và tổng cộng từ năm 2020 đến nay chưa đạt ngưỡng 20% – kỳ vọng về một sự thay đổi sớm gần như rất khó xảy ra trong tương lai gần.
Phát biểu của ông Trương Bá Tuấn - Phó Cục trưởng Cục Quản lý giám sát chính sách thuế, phí, lệ phí (Bộ Tài chính) rằng việc điều chỉnh sẽ “đúng quy định của Luật Thuế Thu nhập cá nhân” cho thấy cách tiếp cận vẫn thiên về tuân thủ quy trình hơn là giải quyết gốc rễ vấn đề. Để cải thiện, cần một tư duy cải cách tổng thể, trong đó cơ chế điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh phải linh hoạt hơn, phản ánh sát thực tế và đáp ứng nhanh chóng nhu cầu của người lao động.
Việc dự kiến trình Quốc hội dự thảo Luật vào năm 2025 và thông qua vào năm 2026 có thể khiến người dân phải tiếp tục chịu đựng sự lạc hậu của chính sách thuế thêm ít nhất hai năm nữa. Trong bối cảnh này, một câu hỏi đặt ra là: Tại sao không có các biện pháp điều chỉnh tạm thời hoặc linh hoạt hơn trong giai đoạn chuyển tiếp?
Theo các chuyên gia tài chính và thuế, mức giảm trừ gia cảnh hiện hành – 11 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và 4,4 triệu đồng/người phụ thuộc – đã trở nên lạc hậu, đặc biệt đối với người lao động tại các thành phố lớn, nơi chi phí sinh hoạt ngày càng tăng cao.
Chuyên gia tài chính Nguyễn Văn Thức cho rằng với mức lương 11 triệu đồng/tháng, người lao động tại các đô thị lớn khó có thể đáp ứng nhu cầu cơ bản của bản thân và gia đình gồm 2 con. Trong khi đó, mức giảm trừ 4,4 triệu đồng/người phụ thuộc/tháng gần như không đủ để trang trải chi phí giáo dục, y tế, và sinh hoạt thiết yếu.
Trong bối cảnh này, ông Thức đề xuất tăng mức giảm trừ gia cảnh lên ít nhất 18-20 triệu đồng/tháng. Đây là con số hợp lý hơn khi so sánh với mức sống hiện tại, đặc biệt tại các khu vực có chi phí sinh hoạt cao như TP.HCM và Hà Nội.
Chuyên gia thuế Nguyễn Ngọc Tú đưa ra một đề xuất mang tính hệ thống hơn: sử dụng lương tối thiểu vùng làm cơ sở để điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh. Theo ông Tú, nếu mức giảm trừ được quy định bằng 4 lần lương tối thiểu vùng, chính sách này sẽ tự động điều chỉnh theo thực tế mà không cần qua nhiều thủ tục phức tạp.
Ví dụ, với mức lương tối thiểu vùng hiện nay, mức giảm trừ gia cảnh có thể đạt khoảng 20 triệu đồng/tháng tại các thành phố lớn. Điều này không chỉ giúp chính sách thuế sát thực tế hơn mà còn đảm bảo tính linh hoạt, giảm bớt gánh nặng hành chính trong việc điều chỉnh.
Việc nâng mức giảm trừ gia cảnh không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng thuế cho người lao động mà còn có thể kích thích tiêu dùng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Đồng thời, nó phản ánh một chính sách công bằng hơn, khi người nộp thuế không bị áp lực bởi những quy định lỗi thời.
Hơn nữa, nếu gắn mức giảm trừ với lương tối thiểu vùng, chính sách này sẽ tự động thích nghi với sự thay đổi của nền kinh tế, đảm bảo người dân luôn được hưởng mức giảm trừ phù hợp với mức sống thực tế.
Đúng vậy! Chính sách thuế không thể là một chiếc áo "gọt chân cho vừa giày". Khi luật đã lỗi thời, không còn phù hợp với thực tiễn, cần có sự thay đổi kịp thời để đảm bảo lợi ích của người dân và khuyến khích tiêu dùng, đầu tư – những yếu tố then chốt cho tăng trưởng kinh tế.
Người dân, đặc biệt là tầng lớp lao động làm công ăn lương, đang chờ một sự thay đổi mang tính bản chất hơn là những điều chỉnh thụ động dựa trên một ngưỡng CPI cố định.
Câu trả lời không chỉ nằm ở các con số, mà nằm ở việc các cơ quan quản lý sẵn sàng lắng nghe và hành động vì lợi ích lâu dài của người dân. Chính sách thuế thu nhập cá nhân – một chính sách trực tiếp liên quan đến chất lượng sống của hàng triệu gia đình – cần linh hoạt, hợp lý và tiến bộ hơn để không ai phải chịu thêm gánh nặng không đáng có.
