Đồng tiền chung của BRICS dễ thành hiện thực?

TRƯƠNG KHẮC TRÀ• 11/04/2023 04:30

BRICS sẽ tổ chức Hội nghị Thượng đỉnh vào tháng 8 năm nay tại Nam Phi. Kể từ năm 1999, thế giới sắp chứng kiến sự ra đời một đồng tiền chung đầy uy lực của khối này.

Lãnh đạo các nền kinh tế lớn mới nổi - BRICS

>>BRICS tung đòn soán ngôi “vua tiền tệ” của USD

Cố nhiên, với tiềm lực hiện có của Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Brazil, và Nam Phi, việc hình thành đồng tiền chung của BRICS là không khó. Nhưng tham vọng của các nước này không chỉ có có vậy.

Mục đích ban đầu là để thanh toán giữa các nước trong nhóm BRICS và một số khối liên kết kinh tế nhỏ như Diễn đàn Kinh tế Á-Âu (AUEU). Về lâu dài, đồng tiền này tiến tới trở thành công cụ giao dịch toàn cầu, dùng cho dự trữ ngoại hối, nghiễm nhiên chúng còn mang màu sắc “địa chính trị”.

Tương lai với đồng tiền này khá rộng mở nếu như Bắc Kinh tung ra hết sức mạnh. Vì sao nói vậy? Cường quốc châu Á sở hữu số lượng đối tác (phụ thuộc) rất lớn, bao gồm tất cả các nước mà họ cho vay thông qua sáng kiến “Vành đai và Con đường”.

Được công bố vào năm 2013, hiện Sáng kiến Vành đai và Con đường có hơn 120 quốc gia và 29 tổ chức quốc tế ký kết văn bản hợp tác với Trung Quốc và trở thành chính sách đối ngoại “đặc sản” của Chủ tịch Tập Cận Bình. Hơn 200 tỷ USD đã đầu tư thông qua Sáng kiến này.

Không quá khó để Trung Quốc yêu cầu phía mắc nợ chuyển sang thanh toán bằng đồng tiền mới, thậm chí giao dịch thương mại song phương bằng đồng tiền này theo mong muốn của chủ nợ.

Năm 2015, Trung Quốc đã tạo ra hệ thống thanh toán quốc tế (CIPS) hoạt động tương đương với SWIFT của Mỹ và đồng minh. Năm ngoái, tổ chức này đã xử lý hơn 100.000 tỷ Nhân dân tệ, tăng hơn 80% so với trước đó. Có tới 1.280 định chế tài chính, 103 quốc gia và vùng lãnh thổ đã kết nối với hệ thống này.

Điều đáng quan tâm hơn là CIPS có kết nối tới 31 ngân hàng ở châu Phi, hoàn toàn là các nước thụ hưởng nguồn vốn từ “Vành đai và Con đường”. Rõ ràng, đây là loạt hành động có tính toán hết sức bài bản.

Đồng tiền mới lấy dầu mỏ, đất hiếm và vàng là “bản vị”. Đây là các nguồn tài nguyên mà Nga và Trung Quốc sở hữu trữ lượng vượt trội. Đặc biệt nguồn đất hiếm có vai trò quyết định đến tương lai ngành chip toàn cầu và cuộc cách mạng công nghệ lần thứ 4.

Một đồng tiền dựa vào dầu mỏ, tách khỏi Mỹ sẽ rất hấp dẫn với các nước xuất khẩu tài nguyên này ở Trung Đông, Nam Mỹ và châu Phi. Như vậy, BRICS thực sự có nền tảng để cho ra đời đồng tiền mới.

Hai trong bốn thành viên BRICS hừng hực quyết tâm soán ngôi “vua tiền tệ” USD, trong khi đó Ấn Độ và Nam Phi lừng khừng chưa quyết định chọn trục Đông hay Tây. Có nghĩa rằng, nếu dự án tiền mới đủ hấp dẫn, nhìn thấy tương lai Mỹ không xán lạn thì New Delhi và Cape Town sẵn sàng đón đầu tương lai mới.

>>BRICS và tham vọng "tiền tệ siêu quốc gia" để loại bỏ USD

Sự thay thế lẫn nhau giữa các đồng tiền là lịch sử khách quan

Gần đây, 18 quốc gia, bao gồm Vương quốc Anh, Đức, Nga và thậm chí cả UAE, đã được phép giao dịch bằng đồng rupee Ấn Độ. Nhà kinh tế nổi tiếng Nouriel Roubini đã nói rằng đồng rupee của Ấn Độ theo thời gian có thể trở thành một trong những đồng tiền dự trữ toàn cầu trên thế giới.

Điều thú vị là Brazil đã bắt đầu chấp nhận thanh toán thương mại và đầu tư bằng đồng Nhân dân tệ. Ấn Độ và Nga có cơ chế thương mại rupee-rouble, trong đó họ thanh toán các khoản phí bằng đồng rupee thay vì USD hoặc euro.

Sự phát triển của tiền tệ trong lịch sử kinh tế là điều đương nhiên, có nghĩa đồng USD, hệ thống Bretton Wood hoặc “petrodollars” không là gì trong tiến trình vô tận này. Tất cả đều có khả năng bị đánh bại và thay thế bởi những điều tốt đẹp hơn!