Gửi bình luận
Báo cáo thẩm tra Dự thảo Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng, cơ quan thẩm tra đề nghị, thể chế hóa đầy đủ tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW; thể hiện rõ nét hơn vai trò của doanh nghiệp,…
Theo đó, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, sáng 06/5, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra Dự thảo Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng.
Trình bày Tờ trình tại phiên họp, Phó Thủ tướng Chính phủ - Lê Thành Long cho biết, trong hơn 10 năm qua, Luật Khoa học và công nghệ 2013 đã phát huy vai trò quan trọng trong việc tạo hành lang pháp lý cơ bản và quan trọng cho việc tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ tổ chức, cơ chế quản lý, cơ chế hoạt động khoa học và công nghệ.
Trên cơ sở đó, khoa học và công nghệ đã có những bước tiến tích cực, đóng góp thiết thực cho phát triển kinh tế - xã hội và được minh chứng qua nhiều kết quả nổi bật: theo Báo cáo Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (Global Innovation Index 2024 - GII) năm 2024 của Tổ chức Sở hữu trí tuệ Thế giới (WIPO), Việt Nam được xếp hạng 44/133 quốc gia, nền kinh tế, tăng 2 bậc so với năm 2023 (năm 2022, Việt Nam đứng thứ 48). Năm 2024, Việt Nam có 03 chỉ số đứng đầu thế giới là chỉ số Nhập khẩu công nghệ cao, Xuất khẩu công nghệ cao và Xuất khẩu hàng hóa sáng tạo (tính trên tổng giao dịch thương mại).
Tuy nhiên, quá trình triển khai thi hành Luật này cho thấy, pháp luật hiện hành còn có những nội dung chưa phù hợp với yêu cầu, đòi hỏi từ thực tiễn để phát triển khoa học, công nghệ, phát triển kinh tế - xã hội, như: Các quy định của pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo chưa phù hợp với yêu cầu thực tiễn, chưa đồng bộ và được xác định là một trong những rào cản để thực hiện mục tiêu đưa khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo thành động lực chính phát triển kinh tế - xã hội; pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo cũng chưa quy định được đầy đủ cơ chế để thực sự thu hút, đào tạo, phát triển được nguồn nhân lực chất lượng cao, cơ chế thu hút, đãi ngộ nhân tài cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo;…
Từ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực thi Luật Khoa học và công nghệ 2013, Bộ Khoa học và Công nghệ nhận thấy cần nghiên cứu và sửa đổi toàn diện Luật Khoa học và công nghệ.
Theo Phó Thủ tướng, mục đích ban hành Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo sẽ tạo hành lang pháp lý để khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đóng góp vào nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân và sự phát triển của nhân loại.
Dự thảo Luật sau khi được chỉnh lý, hoàn thiện gồm 8 Chương và 83 Điều (tăng 2 Điều so với Luật Khoa học và công nghệ năm 2013 do bổ sung nội dung đổi mới sáng tạo và cấu trúc lại Luật nên về hình thức có nhiều thay đổi so với luật hiện hành).
Báo cáo thẩm tra Dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội – Lê Quang Huy cho biết, Ủy ban cơ bản thống nhất với quan điểm xây dựng Luật, đề nghị bám sát hơn nữa và thể chế hóa đầy đủ tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW; thể hiện rõ nét hơn vai trò của doanh nghiệp, khu vực kinh tế tư nhân, “chủ thuyết” phát triển trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; có quy định mang tính đột phá, vượt trội; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa thủ tục hành chính; chú trọng chính sách kiến tạo phát triển đồng bộ với quản lý theo cơ chế phù hợp.
Cụ thể, theo Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Ủy ban tán thành với quy định chấp nhận rủi ro trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (Điều 9), tuy nhiên, cần bổ sung quy định để phân biệt với lỗi chủ quan hoặc vi phạm đạo đức nghiên cứu; bổ sung nguyên tắc nhằm giảm thiểu tối đa rủi ro, tránh lạm dụng.
Bên cạnh đó, tán thành với quy định phân chia lợi nhuận từ thương mại hóa kết quả thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo sử dụng ngân sách Nhà nước (Điều 28), tuy nhiên, Ủy ban đề nghị nghiên cứu chỉnh lý theo hướng cần xác định khung tỷ lệ phân chia cụ thể, khuyến khích cơ chế tự thoả thuận quy định trong hợp đồng và có thể dựa trên tỷ lệ vốn góp.
“Về thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp và nền kinh tế (Chương IV), Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường thấy rằng, doanh nghiệp là động lực chính thúc đẩy đổi mới sáng tạo, cung cấp nguồn lực tài chính, nhân lực cho các hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) và đưa sản phẩm, công nghệ mới ra thị trường, góp phần tăng trưởng kinh tế đất nước. Do đó, cơ bản tán thành các quy định này và đề nghị rà soát việc gắn kết đồng bộ, thống nhất với các quy định về đầu tư, tài chính, nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng hệ sinh thái và phát triển thị trường khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo để bảo đảm tính khả thi”, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường chia sẻ.
Cùng với các nội dung đã nêu, tại Báo cáo thẩm tra, cơ quan thẩm tra cũng đề nghị cân nhắc một số nội dung liên quan đến: Tổ chức khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (Mục 1 Chương V); Phát triển nhân lực, nhân tài khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (Mục 2 Chương V); Tài chính cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (Mục 4 Chương V); Điều khoản thi hành (Chương VIII).
