Dự án Trà lam Tà Xùa được hình thành từ mong muốn nâng tầm giá trị chè shan tuyết cổ thụ gắn với bảo tồn tài nguyên và sinh kế cộng đồng, thay vì khai thác theo hướng đại trà.
Sáng nay (20/12), tại VCCI, Vòng Chung kết Chương trình Phát triển dự án khởi nghiệp Quốc gia năm 2025 đã diễn ra. Chương trình nằm trong khuôn khổ Chương trình Khởi nghiệp Quốc gia năm 2025.
Chương trình Khởi nghiệp Quốc gia do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) triển khai, Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức từ năm 2002. Chương trình đã nhận được sự hỗ trợ tích cực của các bộ, ban ngành cùng các địa phương, các trường đại học/cao đẳng và cộng đồng khởi nghiệp trên toàn quốc. Chương trình đã giúp các dự án khởi nghiệp có nhiều cơ hội tiếp cận kiến thức kinh doanh mới, kết nối với các cố vấn khởi nghiệp, các huấn luyện viên giàu kinh nghiệm, các nhà đầu tư trong và ngoài nước, giúp các dự án, doanh nghiệp khởi nghiệp ngày càng phát triển. Tất cả đều hướng đến mục tiêu góp phần hiện thực hóa mục tiêu có 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030 theo tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân ban hành ngày 4/5/2025. Đặc biệt, thời gian qua, nhiều dự án của Chương trình Khởi nghiệp Quốc gia đã góp mặt ở các cuộc thi và triển lãm quốc tế tại nhiều quốc gia khác nhau, đây là cơ hội tốt để các dự án được mở rộng hợp tác, trao đổi kinh nghiệm và tìm kiếm nguồn lực hỗ trợ...
Tại vòng Chung kết Chương trình Phát triển dự án khởi nghiệp Quốc gia năm 2025, đại diện Dự án Trà lam Tà Xùa, sản vật giao thoa đất trời cho biết Trà lam Tà Xùa được phát triển từ chè shan tuyết cổ thụ hàng trăm năm tuổi – thứ mà đồng bào Mông nơi đây coi là “vàng xanh của núi”. Điểm khác biệt của sản phẩm nằm ở phương thức chế biến: trà sau khi sao, sấy theo kỹ thuật truyền thống được ủ thủ công trong ống lam rừng tươi, vừa là bao bì tự nhiên, vừa tạo lớp hương gỗ rừng đặc trưng mà không công nghệ công nghiệp nào có thể tái tạo.
Từ năm 2021 đến nay, dự án Trà lam Tà Xùa đã cung ứng ra thị trường thực phẩm sạch hơn 10.000 ống trà lam, đạt doanh thu trên 2 tỷ đồng trong năm 2024. Sản phẩm được đón nhận mạnh tại các cửa hàng đặc sản, hệ thống trà sạch và khách du lịch đến Sơn La. Trà lam Tà Xùa hiện đang hoàn thiện hồ sơ bảo hộ thương hiệu và hướng đến đạt OCOP 3 sao, đồng thời mở rộng thị trường sang Hà Nội, TP HCM trước khi tiến tới xuất khẩu sang các nước châu Á và châu Âu - nơi nhu cầu trà thủ công cao cấp ngày càng tăng.
Đại diện dự án nhấn mạnh, dự án đặt mục tiêu phát triển theo hướng xanh và bền vững như hạn chế tối đa tác động đến hệ sinh thái, thu hái có kiểm soát, bảo tồn cây chè cổ thụ và hạn chế rác thải nhựa thông qua việc dùng ống lam tự nhiên. Đồng thời, nhóm sáng lập hướng tới xây dựng mô hình du lịch trải nghiệm “Uống trà giữa mây Tà Xùa”, giúp khách hàng hiểu sâu hơn về văn hóa bản địa và vòng đời của sản phẩm.
Với định hướng phát triển bền vững và câu chuyện giàu tính bản địa, Trà lam Tà Xùa không chỉ là một sản phẩm trà sạch mà còn là biểu tượng của tinh thần khởi nghiệp từ tài nguyên bản địa - vừa nâng tầm đặc sản núi rừng, vừa lan tỏa giá trị bền vững trong cộng đồng.
Sau phần thuyết trình của nhóm dự án, đại diện Ban Giám khảo, ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng Giám đốc Công ty Vina T&T Group, bày tỏ ấn tượng với ý tưởng và chất lượng của Trà lam Tà Xùa, song cho rằng để sản phẩm thực sự chinh phục thị trường rộng lớn, đặc biệt là hệ thống khách sạn, siêu thị và xuất khẩu, niềm tin của người tiêu dùng cần được bảo chứng bằng tiêu chuẩn và chứng nhận. Theo ông, một sản phẩm sạch không thể chỉ dừng ở câu chuyện hay bản sắc địa phương, mà cần sớm hoàn thiện các yêu cầu về chỉ dẫn địa lý, tiêu chuẩn chất lượng và các chứng nhận phù hợp.
Trả lời vấn đề này, đại diện nhóm dự án cho biết Trà lam Tà Xùa được trồng tại khu vực đỉnh Tà Xùa, hoàn toàn không sử dụng hóa chất, canh tác theo phương thức tự nhiên. Trong năm 2025, dự án đang hoàn thiện hồ sơ bảo hộ thương hiệu, đồng thời nhận được sự hỗ trợ của chính quyền địa phương trong việc xây dựng và phát triển sản phẩm OCOP 3 sao, làm nền tảng để từng bước chuẩn hóa và mở rộng thị trường.
Một câu hỏi khác được Ban giám khảo đặt ra liên quan đến quy trình thu mua nguyên liệu và khả năng đồng bộ chất lượng khi liên kết với người dân.
Đại diện dự án cho biết, ngoài vùng nguyên liệu của hợp tác xã, dự án có thể thu mua từ các hộ dân đủ điều kiện, song quy trình được kiểm soát chặt chẽ. Cụ thể, trà chỉ được hái trước 9 giờ sáng và sau 15 giờ chiều, thời điểm lá trà đạt độ ẩm và hàm lượng tinh chất tốt nhất. Đội ngũ kỹ thuật của dự án trực tiếp giám sát từ khâu thu hái đến sơ chế; những hộ không đáp ứng tiêu chuẩn sẽ không được thu mua. Nhờ đó, chất lượng thành phẩm được đảm bảo đồng đều, giữ trọn hương vị đặc trưng của trà shan tuyết Tà Xùa.
Theo lộ trình phát triển đến năm 2030, nhóm dự án đặt mục tiêu khai thác bền vững các vùng trồng được quy hoạch, tạo việc làm ổn định cho khoảng 150 lao động địa phương, đồng thời tiếp tục nâng cấp sản phẩm, gia tăng giá trị và doanh thu, hướng tới xây dựng Trà lam Tà Xùa trở thành thương hiệu trà thủ công cao cấp mang bản sắc vùng cao.
