>>> Rủi ro vỡ nợ trái phiếu doanh nghiệp, nhà phát hành và trái chủ nên làm gì?

Tuy nhiên, với những diễn biến vừa qua, rõ ràng thị trường cần thời gian để thẩm thấu chính sách.

Thị trường TPDN ảm đạm

Đây cũng là nhận định của FiinRatings thuộc FiinGroup trong bản tin về thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) vừa phát hành.

Nhìn lại thị trường TPDN tháng 9, FiinRatings cho biết hoạt động phát hành tiếp tục xu hướng giảm từ đầu quý 3 với giá trị phát hành trong tháng đạt 16,1 nghìn tỷ VND, giảm 18,27% so với tháng trước và 76,44% so với cùng kỳ. Bên cạnh nguyên nhân như đã trình bày trong những bản tin trước cộng với diễn biến gần đây, khối lượng phát hành nhìn chung không cải thiện đáng kể nhất là Bất động sản vẫn chưa có nhiều tiến triển khi tháng 9 vẫn chỉ ghi nhận 2 lô phát hành đạt mức 2,8 nghìn tỷ VND.

"Chúng tôi tiếp tục duy trì nhận định rằng thị trường sơ cấp phát hành TPDN sẽ chỉ tăng mạnh trở lại vào năm sau, do thị trường cần thời gian để làm quen với các chính sách mới của Nghị định 65 vừa ban hành và tâm lý nhà đầu tư trái phiếu được cải thiện sau các sự kiện xoay quanh Tập đoàn An Đông liên quan đến Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, cùng việc VKC Holdings chậm trả lãi trái phiếu đã ảnh hưởng tiêu cực tới tâm lý nhà đầu tư hiện đang sở hữu trái phiếu cũng như nhu cầu đầu tư vào một kênh tài sản lãi suất cao hơn tiền gửi ngân hàng này", nhóm nghiên cứu FiinRatings nhận định.

Hoạt động phát hành TPDN trong tháng 9 tiếp tục có sự dẫn đầu của các TCTD, với khối lượng huy động lớn nhất 3.000 tỷ đồng thuộc về VietinBank. Bất động sản đứng thứ 2, chiếm 18% tỷ trọng phát hành. Trạng thái đình trệ của nhóm bất động sản (sau khi phục hồi chậm chạp sau sự việc Tân Hoàng Minh) tiếp tục diễn ra trong tháng 9.

Ở nhóm khác, Masan dẫn đầu với 2 lô trái phiếu nhằm tái cấu trúc khoản vay.

>>> Thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ trầm lắng vài quý tới

Thị trường TPDN 9 tháng ghi nhận giá trị phát hành đạt 246,32 nghìn tỷ VND, tương đương 35,87% giá trị năm 2021, trong đó 58% giá trị đến từ tổ chức tín dụng và 21% đến từ ngành bất động sản. Về loại hình phát hành, tỷ lệ phát hành ra công chúng chỉ chiếm 3,87%. Nhìn chung, dù đã hết quý 3 nhưng thị trường TPDN vẫn tương đối ảm đạm.

Rủi ro tín dụng hệ thống tương đối thấp

Theo FiinRatings, Nghị định 65 là điểm sáng của thị trường trong tháng 9. Chắc chắn một điều đây cũng là chính sách có giá trị tích cực cho trung và dài hạn.

Nhóm nghiên cứu FiinRatings ghi nhận kênh vốn TPDN đã có những phản ứng đầu tiên trước những quy định chặt chẽ hơn từ Nghị định 65/2022/NĐ-NHNN. Theo đó giá trị phát hành đạt 16,1 nghìn tỷ VND, giảm 18,27% so với tháng trước và 76,44% so với cùng kỳ, trong khi giá trị mua lại trong cùng tháng đạt hơn 17,2 nghìn tỷ VND.

Ngoài ra, một số doanh nghiệp có kế hoạch phát hành trong tháng như CTCP Đầu tư Phát triển Công nghiệp và Vận tải (“TCD”) đã hoãn lô trái phiếu 990 tỷ VND do phương án phát hành chưa phù hợp với quy định của Nghị định mới.

"Theo chúng tôi, các doanh nghiệp có sự cầm chừng trong hoạt động phát hành do Nghị định mới, đồng thời cũng tăng cường mua lại nhằm giảm áp lực đáo hạn và giải quyết các lô trái phiếu có thể gặp bất lợi bởi các quy định mới. Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng vẫn cần thời gian để có thể đánh giá toàn diện mức độ tác động của Nghị định 65 đến thị trường TPDN. Rủi ro của tín dụng TPDN đến an toàn hệ thống là rất thấp: Sau dư âm của vụ án Tân Hoàng Minh, thị trường TPDN tiếp tục đón nhận cú sốc mới từ Vạn Thịnh Phát (“VTP”)", Nhóm nghiên cứu phân tích tín dụng của FiinRatings nhận định.

Cũng theo FiinRatings, sự kiện này (VTP) đã làm ảnh hưởng đáng kể đến tâm lý thị trường nhất là các nhà đầu tư cá nhân về rủi ro an toàn hệ thống tín dụng nhất là cả sự kiện ngân hàng SCB. Mặc dù vậy, FiinRatings cho rằng rủi ro ảnh hưởng từ TPDN đến với hệ thống tín dụng hiện nay là ở mức rất thấp.

Số liệu FiinRatings cho thấy dư nợ trái phiếu tính đến thời điểm cuối tháng 9-2022 đạt hơn 1,3 triệu tỷ VND (tương đương với hơn 13% GDP năm 2021), trong đó nếu loại bỏ các trái phiếu ngân hàng thì số dư nợ trái phiếu của các doanh nghiệp phi ngân hàng là 908,8 nghìn tỷ VND và các nhà phát hành bất động sản đóng góp 455 ngàn tỷ VND. Con số này trên thực tế chỉ chiếm khoảng 4% tổng dư nợ tín dụng toàn hệ thống ngân hàng Việt Nam, và như các sự kiện đánh giá kết quả xếp hạng tín nhiệm trước đây của chúng tôi về ngành Bất động sản, chất lượng tín dụng của ngành này có sự phân hóa cao, và vẫn có rất nhiều doanh nghiệp có sức khỏe tài chính tốt, đủ khả năng đáp ứng các nghĩa vụ nợ.

Sau giai đoạn điều chỉnh gần đây thì quy mô giá trị TPDN lưu hành đã giảm đáng kể. Yếu tố rủi ro thị trường vì đó cũng giảm đi mặc dù sẽ có một vài doanh nghiệp gặp vấn đề về đáp ứng nghĩa vụ nợ.

"Tuy nhiên, tác động mang tính hệ thống đến với tín dụng ngân hàng và thị trường vốn là thấp, chúng tôi cho rằng các nhà đầu tư không nên hoảng hốt và tỉnh táo với các quyết định, nhất là khi chưa hiểu rõ tình hình sức khỏe tài chính của doanh nghiệp phát hành", FiinRatings một lần nữa nhấn mạnh.

Cùng với việc cải thiện minh bạch thông tin và triển khai các quy định mới của Nghị định 65 cùng với việc đánh giá cụ thể chất lượng tín dụng và rủi ro đáo hạn trong giai đoạn tới của danh mục 908,8 ngàn tỷ VND trái phiếu phi ngân hàng đang lưu hành, trong đó có 455 ngàn tỷ trái phiếu bất động sản sẽ là giải pháp giải pháp quan trọng để khôi phục niềm tin của thị trường, nhất là nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp.

"Sự ra đời của Nghị định 65/2022/NĐ-NHNN dù bổ sung nhiều quy định chặt chẽ hơn về phương thức chào bán và nâng cao điều kiện xác định nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp. Điều này sẽ ảnh hưởng đến cầu về trái phiếu qua việc thu hẹp đối tượng phân phối TPDN. Hiện các Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước đang tích cực có những Thông tư và hướng dẫn cụ thể và chúng tôi tin tưởng rằng thị trường sẽ chứng kiến sự trở lại của hoạt động phát hành cũng như gia tăng số lượng doanh nghiệp tham gia kênh vốn này", các nhà phân tích đánh giá.